Morgunblaðið - 26.11.2011, Blaðsíða 30

30 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. NÓVEMBER 2011
Nú er rúmur ald-
arfjórðungur síðan Ís-
lendingar byrjuðu að
feta sig inn á fisk-
veiðistjórnun sem
gengur í daglegu tali
undir nafninu kvóta-
kerfið. Fyrst voru
sett lög til skamms
tíma en þegar sá tími
var að renna út var
ákveðið að halda til-
rauninni áfram eftir mikil átök.
Mér er sérstaklega minnisstæð
ræða sem þáverandi fram-
kvæmdastjóri LÍÚ flutti á þingi
félagsins eftir að hafa kynnt sér
vísindalega nálgun Kanadamanna
að viðfangsefninu. Inntak ræð-
unnar var á þá leið að í Kanada
væru menn ekki að véfengja vís-
indalega þekkingu, þeir ætluðu
bara að veiða 250 þús. tonn af
þorski til að geta eftir einhvern
tíma veitt 700-800 þús. tonn á ári
upp frá því. Síðan nefndi fram-
kvæmdastjórinn Norðmenn sem
víti til varnaðar og gaf í skyn að
þeir væru búnir að eyðileggja
Barentshafið. Staðfesta Kan-
adamanna lét ekki að sér hæða og
innan nokkurra ára stöðvuðu þeir
þorskveiðar til að nýta betur
ávöxtunargetu hafsins.
Á Íslandi hertu menn tökin
smátt og smátt. Áróðurinn um
hinn gráðuga og óá-
byrga sjómann sem
tæki fiskinn „okkar“
án þess að leyfa hon-
um að njóta ávöxt-
unar hafsins var not-
aður til að kæfa allar
mótbárur og um-
framafli umfram ráð-
gjöf notaður til að af-
saka hve seint gekk
að byggja upp þorsk-
stofninn. Á tímabili
var því jafnvel haldið
fram að ekki væri til
svo dýrt fjármagn í veröldinni að
ekki borgaði sig frekar að taka
það að láni en veiða þorskinn, svo
mikil væri ávöxtunargeta hafsins.
Norðmenn voru drulluhræddir
um þessar mundir og ef þeim
hefðu borist varnaðarorð fram-
kvæmdastjórans til eyrna er ekki
ólíklegt að þeir hefðu stöðvað
veiðar líkt og Kanadamenn gerðu.
Ef það hefði gerst er eins líklegt
að þeir væru ekki byrjaðir að
veiða þorsk aftur.
Niðurstaða síðustu tuttugu ára
liggur nú fyrir. Þorskveiðar Kan-
adamann hafa verið svipur hjá
sjón.
Íslendingar hafa verið á hálfum
afköstum, fiktandi með bíómassa
aflareglur og verndandi smáfisk ef
hlutfall hans í veiðum verður of
hátt. Hvílík snilld! Norðmenn,
Rússar og aðrir hafa síðustu tvo
áratugina tekið 12 milljónir tonna
af þorski úr Barentshafsþorsk-
stofninum sem sérfræðingar töldu
í mikilli lægð í upphafi tímabilsins.
Það er mín skoðun að ef þeir
hefðu ekki veitt þennan fisk hefði
megnið af honum aldrei getað orð-
ið til og í besta falli ættu þeir
þorskstofn sem væri lítið eitt
stærri en hann er en í versta falli
ættu þeir lítinn úrkynjaðan þorsk-
stofn. Ef þetta er rétt skoðun er
ljóst að veiðar sjómanna bjuggu til
meginhlutann af lönduðum þorski
úr Barentshafinu síðustu tvo ára-
tugina. Geri aðrir betur!
Það er eðli skynsamlegrar nýt-
ingar að skapa rými fyrir nýjan
vöxt og draga um leið úr orkusóun
sem á sér stað ef of margir eru
um hituna og auka þannig holds-
köpun (maðurinn eyðir samkeppni
annaðhvort með fóðrun eða grisj-
un og fær í staðinn vöxt). Jafn-
framt má vera ljóst að hámarks
hlutdeild í vextinum fæst með því
að komast eins nálægt sólinni og
kostur er. Þetta gildir líka innan
stofna þar sem ljóst má vera að
bak við hvert kíló af t.d. 10 ára
þorski liggur mun meira fóður en
bak við hvert kiló af 4 ára þorski
svo ekki sé talað um seiði. Ellin er
náttúrunni margfalt dýrari en
æskan þegar kemur að bindingu
orku.
Bankabækur hafsins hafa það
eðli að þær gefa aðeins góða
ávöxtun að tekið sé út af þeim. Ef
það er ekki gert breytast þær í
orkusóandi vígvöll lífsbaráttu þar
sem lítil eða jafnvel neikvæð
ávöxtun er möguleg. Skíðishvalir
taka fæðu sína út úr vistkerfinu
þar sem endurnýjunin er hröðust.
Það er engin tilviljun að þeir eru
stærstu skepnur sem þessi jörð
hefur alið.
Ég tel líklegt að í Barentshafinu
hafi orðið til um 15 milljónir tonna
af þorski síðustu tvo áratugina
(landaður afli + stofnstærð-
araukning) vegna veiðanna en
ekki þrátt fyrir þær. Ef Norð-
menn og Rússar hefðu látið undan
ótta sínum um 1990 og stöðvað
veiðar til að ávaxta fiskinn í haf-
inu hefði mjög lítill hluti þess
þorsks getað orðið til.
Ef ég segði bændum að auka af-
rakstur túna sinna með því að
hætta að slá myndu þeir eflaust
hlæja að mér. Ef þeir færu að ráði
mínu mundu þeir fljótlega þurfa
að brenna tún sín til að ná upp
ræktun á ný.
Hvers vegna ættu sjómenn að
hafa samviskubit vegna skyn-
samlegra veiða sem skapa fisk?
Og hvers vegna kemst fiskifræðin
upp með að mæra verndun og
logna ávöxtun sem augljóst er að
skapar oftar vanda í lífríkinu en
leysir? Líffræðingar sem líta á
manninn sem afgangsstærð þegar
kemur að samspili hans við nátt-
úruna ættu ekki að fá að koma ná-
lægt ráðgjöf í nokkru landi.
Við þær aðstæður sem íslenska
þjóðin hefur búið undanfarin þrjú
ár er það hneyksli að ekki skuli
veiddur meiri þorskur á Íslands-
miðum jafnvel þó að sumir teldu
sig taka með því einhverja áhættu.
Lifið heil.
Á valdi óttans
Eftir Sveinbjörn
Jónsson » Bankabækur hafsins
hafa það eðli að þær
gefa aðeins góða ávöxt-
un að tekið sé út af
þeim. Ef það er ekki
gert breytast þær í
orkusóandi vígvöll.
Sveinbjörn Jónsson
Höfundur hefur starfað við sjávar-
útveg í áratugi, m.a. sem smábátasjó-
maður, uppfinningamaður og beitu-
framleiðandi.
Morgunblaðið birtir alla út-
gáfudaga aðsendar umræðu-
greinar frá lesendum. Blaðið
áskilur sér rétt til að hafna
greinum, stytta texta í sam-
ráði við höfunda og ákveða
hvort grein birtist í um-
ræðunni eða í bréfum til
blaðsins.
Blaðið birtir ekki greinar,
sem eru skrifaðar fyrst og
fremst til að kynna starfsemi
einstakra stofnana, fyrirtækja
eða samtaka eða til að kynna
viðburði, svo sem fundi og
ráðstefnur.
Innsendikerfið
Þeir sem vilja senda Morg-
unblaðinu greinar eru vinsam-
lega beðnir að nota inn-
sendikerfi blaðsins. Smellt á
Morgunblaðslógóið í hægra
horninu efst og viðeigandi lið-
ur, „Senda inn minning-
argrein“, valinn úr felliglugg-
anum. Ekki er lengur tekið
við greinum sem sendar eru í
tölvupósti og greinar sem
sendar eru á aðra miðla eru
ekki birtar.
Í fyrsta skipti sem formið
er notað þarf notandinn að
nýskrá sig inn í kerfið, en
næst þegar kerfið er notað er
nóg að slá inn netfang og lyk-
ilorð og er þá notandasvæðið
virkt.
Móttaka
aðsendra
greina
Bjartar og glæsilegar íbúðir miðsvæðis í Reykjavík, Suðurlandsbraut 58-62•
Verslanir og önnur þjónusta í göngufæri•
Heilsulind með sundlaug, heitum potti og gufubaði•
Glæsilegt útivistarsvæði með upphituðum göngustígum og púttvelli•
Innangengt úr bílakjallara í matsal, leikfimi, hárgreiðslu, sjúkraþjálfun ofl.•
Leiguíbúðir með íbúðarréttarfyrirkomulagi - leigutakar kaupa íbúðarrétt•
að upphæð um 1/3 af verði íbúðar og greiða auk þess mánaðarlega leigu
Nokkrum íbúðum óráðstafað•
Allar nánari upplýsingar fást í símum 560 1900, 618 9200 og 897 8080.
Einnig er hægt að skoða teikningar á vefslóðinni www.morkin.is
Íbúðir fyrir 60 ára og eldri
Glæsilegar íbúðir
fyrir sextíu ára og eldri
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
D
A
G
SV
ER
K
/
1
1
1
1