Morgunblaðið - 26.11.2011, Blaðsíða 24

Framkvæmdir og áhrif á hagvöxt
2012 2013 2014 2012-2014
Grunnspá ASÍ 1% 2,70% 1,50% 5,28%
Álver í Helguvík 1,60% 3,80% 2,10% 7,63%
Stóriðja á Norðurlandi 1% 3,20% 1,90% 6,20%
Álveg í Helguvík og stóriðja á Norðurlandi 1,60% 4% 2,80% 8,70%
24 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. NÓVEMBER 2011
FRÉTTASKÝRING
Hörður Ægisson
hordur@mbl.is
Nýbirt hagvaxtarspá Hagstofunnar
gefur ekki tilefni til lúðrablásturs og
ljóst er að þær forsendur sem spáin
byggist á – fyrst og fremst kröftug
einkaneysla og aukin atvinnuvega-
fjárfesting – eru háðar mikilli óvissu
og gætu hæglega breyst til hins
verra. Viðmælendur Morgunblaðsins
segja spá Hagstofunnar um að at-
vinnuvegafjárfesting aukist um 19%
á næsta ári fullbjartsýna – ekki síst
sökum þeirrar stöðu sem nú er uppi
vegna áforma stjórnvalda um kolefn-
isskatt sem gæti sett áform um kís-
ilverksmiðju í Helguvík í uppnám.
Spáin gerir einnig ráð fyrir fram-
kvæmdum við fyrsta áfanga álvers í
Helguvík á árinu 2013 en á þessari
stundu er fullkomlega óljóst hvort sú
tímasetning gengur eftir. Í hagspá
Seðlabankans er til að mynda ekki
reiknað með framkvæmdum við
Helguvík fyrr en 2014 auk þess sem
hvorki Alþýðusamband Íslands (ASÍ)
né greiningardeild Arion banka gerir
ráð fyrir verkefninu í sínum hags-
pám.
Fjárfesting aldrei minni
Það er óumdeilt á meðal hagfræð-
inga að vöxtur í fjárfestingu – og þá
fyrst og fremst atvinnuvegafjárfest-
ingu – mun skipta höfuðmáli fyrir
uppgang efnahagslífsins næstu árin.
Fjárfestingarstigið í hagkerfinu hef-
ur aldrei mælst minna á lýðveldistím-
anum heldur en á síðasta ári, eða að-
eins 13% sem hlutfall af
landsframleiðslu. Þegar fjárfesting-
arstigið er jafn lágt og raun ber vitni
um þessar mundir á Íslandi, þá mun
framkvæmd af slíkri stærðargráðu
sem álver í Helguvík er – heildarfjár-
festingin gæti numið um 250 milljörð-
um króna – hafa umtalsverð áhrif á
hagvaxtarhorfur næstu árin.
Samhliða gerð kjarasamninga í
liðnum maímánuði settu stjórnvöld
og aðilar vinnumarkaðarins sér það
markmið að auka fjárfestingar í 350
milljarða fyrir árslok 2013. Sé hins
vegar rýnt í þjóðhagsspá Hagstof-
unnar má sjá að vöxtur fjárfestinga
verður mun minni á tímabilinu en
þörf er á, eigi það markmið að nást.
Það sama á við um þegar horft er til
hagspár ASÍ frá því í október sem
gerir fyrir því að fjárfesting ársins
2014 verði aðeins 270 milljarðar
króna – og vantar því enn 80 milljarða
upp á að áformunum verði náð á
samningstímanum.
Ósjálfbær aukning einkaneyslu?
Hagspár greiningaraðila gefa því
ekki sérstakt tilefni til þess að vænta
mikillar bjartsýni um að vöxtur í at-
vinnuvegafjárfestingu verði eins öfl-
ugur og aðilar vinnumarkaðarins
hafa kallað eftir. Af þeim sökum má
búast við því, þegar horft er fram í
tímann, að þá verði staðan enn slæm
sögulega séð hvað varðar hlutfall
fjárfestingar og atvinnuleysis.
Vöxtur í einkaneyslu er ekki síður
mikilvægur drifkraftur hagvaxtar en
fjárfesting. Í þjóðhagsspá Hagstof-
unnar er gert ráð fyrir að einkaneysla
muni aukast að meðaltali um 3% á ári
fram til ársins 2014 og hún eigi því að
standa undir meira en helmingi hag-
vaxtar næstu þrjú árin. Töluverð
aukning hefur orðið í einkaneyslu á
síðustu misserum. Þá aukningu má
aftur á móti skýra með hliðsjón af
tímabundnum úrræðum: ein-
greiðslum til launþega vegna kjara-
samninga, vaxtaendurgreiðslum
Landsbankans og úttektum á sér-
eignarsparnaði.
Það er því miklum vafa undirorpið
hvort sú þróun gefur rétta vísbend-
ingu um að raunverulegur kraftur sé
kominn í einkaneyslu. Hættan er sú
að þegar hin tímabundna innspýting
líður undir lok, samtímis því að það er
búist við samdrætti í samneyslu og
vöxtur fjárfestinga verður minni en
vonir standa til, þá muni það draga
verulega úr innlendri eftirspurn í
hagkerfinu. Verði það raunin er
vandséð hvaða öfl geti dregið hag-
vaxtarvagninn næstu árin.
Hagvöxtur á veikum stoðum
 Hagspár um kröftuga einkaneyslu og aukna fjárfestingu háðar mikilli óvissu
 Hugsanlegt álver í Helguvík stærsti óvissuþátturinn í spám greiningaraðila
Skýrt samband atvinnuleysis og fjárfestinga
Heimild: Arion banki og Hagstofa Íslands
Fj
ár
fe
st
in
ga
r
se
m
hl
ut
fa
ll
af
V
LF
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
0% 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9%
Atvinnuleysi
Stóriðjuárin
2004-2006
2013
1. fjórðungur
2011
STUTTAR FRÉTTIR
● Matsfyrirtækið Standard & Poor’s
hefur breytt horfum á lánshæfismati
Landsvirkjunar úr neikvæðum í stöð-
ugar. Landsvirkjun telur að þessi breyt-
ing hafi takmörkuð áhrif á útistandandi
skuldabréf fyrirtækisins. Mat fyrirtæk-
isins á lánshæfiseinkunn Landsvirkj-
unar, BB, helst óbreytt. Að mati Stand-
ard & Poor’s endurspeglar breytingin
bættar efnahagshorfur á Íslandi.
Breytir horfum Lands-
virkjunar í stöðugar
● Auknar áhyggjur
af skuldastöðu
ítalska ríkisins
settu svip sinn á
fjármálamarkaði
Evrópu í gær. Verð
hlutabréfa lækkaði
í gærmorgun og
evran einnig. Hins
vegar tóku mark-
aðir að hjarna við
þegar leið á daginn
og hækkuðu helstu hlutabréfavísitölur
um 0,5-1,4%
Fregnir af háum vöxtum sem ítalska
ríkið þarf að greiða af ríkisskuldabréf-
um sem voru gefin út í gær ýttu undir
áhyggjur fjárfesta og ekki bættu um-
mæli Angelu Merkel, kanslara Þýska-
lands, og Nicolas Sarkozy Frakklands-
forseta úr skák en þau vöruðu við því
félli Ítalía þá fylgdi evran í kjölfarið.
Markaðir í Evrópu að
hressast lítillega
Lífsmark Kaup-
höllin í Frankfurt.
● Eignir verðbréfasjóða námu 252,9
milljörðum króna í lok október og
hækkuðu um 7,3 milljarða króna
milli mánaða.
Eignir fjárfestingarsjóða námu
46,5 milljörðum króna í lok október
og hækkuðu um 2,3 milljarða milli
mánaða. Eignir fagfjárfestasjóða
námu 209,7 milljörðum króna í lok
október og lækkuðu um 531 m.kr. í
mánuðinum, samkvæmt því sem
kemur fram á vef Seðlabanka Ís-
lands.
Verðbréfasjóðir eiga
253 milljarða króna
● Skuldabréfavísitalan GAMMA: GBI
hækkaði um 0,5% í gær í 10,5 millj-
arða króna viðskiptum. GAMMAi:
Verðtryggt hækkaði um 0,4% í 2,9
milljarða viðskiptum og GAMMAxi:
Óverðtryggt hækkaði um 0,8% í 7,6
milljarða króna viðskiptum.
Samtals hækkaði GAMMA: GBI um
0,5% í vikunni, GAMMAi: Verðtryggt
hækkaði um 0,4% og GAMMAxi:
Óverðtryggt hækkaði um 0,7%.
Meðaldagsvelta í vikunni var 10,9
milljarðar króna, þar af 4,6 milljarða
viðskipti með verðtryggt og 6,3 millj-
arðar króna voru viðskipti með með
óverðtryggt. Ávöxtun á GAMMAi:
Verðtryggt, það sem af er ári, er
17,12%.
Meðaldagsvelta
11 milljarðar í vikunni
Vísitala neysluverðs hélst óbreytt á
milli mánaða og dró úr verðbólgu,
samkvæmt tölum Hagstofunnar frá í
gær. Verðbólga fór úr 5,3% í október
í 5,2%. Í nóvember í fyrra mældist
verðbólga 2,5% og í nóvember 2009
mældist 8,6% verðbólga og var hún
þá að fara niður úr hæstu hæðum á
þessari öld.
Kostnaður vegna eigin húsnæðis
hækkaði um 1,0% (vísitöluáhrif
0,12%). Þar af voru 0,15% áhrif af
hækkun markaðsverðs en -0,03% af
lækkun raunvaxta. Verð dagvöru
lækkaði um 0,6% (-0,10%).
Undanfarna þrjá mánuði hefur
vísitala neysluverðs hækkað um
1,0% sem jafngildir 3,9% verðbólgu á
ári (3,6% verðbólgu fyrir vísitöluna
án húsnæðis).
Vísitala neysluverðs samkvæmt
útreikningi í nóvember 2011, sem er
384,6 stig, gildir til verðtryggingar í
janúar 2012. Vísitala fyrir eldri fjár-
skuldbindingar, sem breytast eftir
lánskjaravísitölu, er 7.594 stig fyrir
janúar 2012.
Vísitala neysluverðs hélst
óbreytt á milli mánaða
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Verðbólga Undanfarna þrjá mánuði hefur vísitala neysluverðs hækkað um
1,0% sem jafngildir 3,9% verðbólgu á ári og 3,6% án húsnæðis.
 Verðbólga
mælist nú 5,2%
Félag atvinnurekenda segir að nýr
Landspítali sé forgangsverkefni. Í
tilkynningu frá félaginu segir að
ljóst sé að bygging nýs spítala skili
verulegu hagræði í rekstri spítalans.
Í skýrslu norska ráðgjafarfyrirtæk-
isins Hospitalitet sé áætlað að nýr
spítali skili u.þ.b. 2,6 ma.kr. árlegum
sparnaði í rekstri.
Áframhaldandi rekstur LSH án
umtalsverðra húsnæðisbreytinga
hafi mikinn kostnaðarauka í för með
sér og sé sóun á tækifæri til auk-
innar framleiðni í rekstri spítalans.
Félagið bendir á að bygging nýs
spítala sé nauðsynleg til að mæta
aukinni þjónustuþörf samfara því
sem þjóðin eldist. Á næstu 14 árum
muni Íslendingum á aldrinum 60 ára
og eldri fjölga um yfir 50% skv.
spám Hagstofunnar.
Jafnframt er á það bent á að spít-
alaverkefnið sé kærkomin fjárfest-
ing fyrir atvinnulífið, jafnt bygging-
arverktaka sem aðra. Verkefnið
hefði mjög jákvæð áhrif á atvinnu-
stig og á fjárfestingu, sem sé í sögu-
legu lágmarki um þessar mundir.
Vilja nýjan
Landspítala í
forgang
Telja hægt að spara
2,6 milljarða á ári
 


   
  
   
  

 




 
  
  

 
  
!"# $% " &'( )* '$*
+,-.,/
+01.20
++/.,2
,+./+,
,-.3-4
+5.,-3
+,2.03
+.11+2
+04.-0
+12.,/
+,-.13
+04./3
++/.4,
,+./51
,-.344
+5.,13
+3-.+2
+.114/
+04.43
+12.42
,+4.-++,
+,-.0,
+04.00
++/.21
,+.130
,-./,4
+5.3-3
+3-.11
+.14-2
+05.+0
+4-.+/
Skannaðu kóð-
ann til að sjá
gengið eins og
það er núna á
Fáar en stórar framkvæmdir
gætu haft umtalsverð áhrif á
efnahagslífið á Íslandi næstu ár-
in. Til að átta sig á mögulegum
áhrifum stóriðjuframkvæmda á
hagkerfið tók ASÍ nýlega saman
þrjú fráviksdæmi ef tækist að
auka fjárfestingar umfram það
sem gert er ráð fyrir í hagspá
samtakanna. Í fráviksdæmunum
eru skoðuð áhrifin af fram-
kvæmdum við álver í Helguvík og
tengd orkuver og sömuleiðis af
byggingu orkuvera við Þeistareyki
og í Bjarnarflagi og stóriðju á
Norðurlandi. Niðurstaða ASÍ leiðir
í ljós að með framkvæmdum við
Álver í Helguvík yrði hagvöxtur á
árunum 2012-2014 2,3 prósentu-
stigum meiri en í grunnspánni.
Væri hins vegar ráðist í stór-
iðjuframkvæmdir á Norðurlandi
yrði hagvöxturinn á sama tímabili
1 prósentustigi meiri en ella.
Tækist að ráðast í allar fram-
kvæmdirnar yki það hagvöxt ár-
anna um 3,3 prósentustig, sem
myndi þýða að árleg verðmæta-
sköpun yrði 55 milljörðum króna
meiri árið 2014.
ATVINNUVEGAFJÁRFESTING