Milli mála - 26.04.2009, Page 39

og börn læra móðurmál sitt. Þýðingar á móðurmálið þóttu óæski-
legar í því samhengi.77
4.4 Frá fornum málum til nýrra
Inntak reglugerðarinnar frá 1877 var harðlega gagnrýnt og þá ekki
síst staða nýju málanna. Árið 1877 var reglugerðin rædd á alþingi
fyrir atbeina Halldórs Kr. Friðrikssonar þingmanns og kennara við
Lærða skólann. Þar áréttaði hann menntunargildi hinna gömlu mála
en gagnrýndi jafnframt að dregið hefði verið úr þýskukennslu þar
sem þýskan stæði okkur næst af nýju málunum og viðurkennt væri
að Þjóðverjar væru í röð hinna mestu vísindaþjóða. Þeir væru af sama
ættstofni og Íslendingar og mál þeirra skylt íslensku. Þeir hefðu
sömu trúarbrögð og hafa mætti mikið gagn af þýskum bókum.78 Í
harðorðri aðsendri grein í Þjóðólfi sama ár er einnig gagnrýnt að dreg-
ið hafi verið úr þýskukennslu og rökin um mikilvægi frönskunnar
dregin í efa. Vísað er til nefndarálitsins og sagt að það sé raunar sann-
leikanum samkvæmt að þýskir hrossakaupmenn séu sjaldséðir á
landinu en það verði ekki sagt um þýska ferðamenn. Þeir hafi ritað
merkari og vinsamlegri bækur um landið en aðrar þjóðir að undan-
skilinni ferðabók Gaimards, sem sé undantekning frá öllu í því til-
liti, og ekki megi gleymast að meginhluti danskrar bókvísi sé bein-
línis runninn frá Þýskalandi og Danir leggi þýskar bækur til grund-
vallar flestu námi sínu; allur hinn nýi danski skáldskapur, öll hin
nýrri málfræði Dana og öll guðfræði þeirra grundvallist á þýskum
bókum. Spurt er hvort hugsanlegt sé að nefndin hafi látið stjórnast af
því að hún teldi að Dönum væri illa við Þjóðverja út af Slésvíkurmál-
inu. Í greininni er nefndin sögð á villigötum með málanámið með
því að nú sé lögð áhersla á talað mál en slíkt praktískt nám eigi frem-
ur heima í gagnfræðaskóla en lærðum skóla þar sem námið skuli vera
„hugsjónarlegt“. Nefndin geri ekki greinarmun á því að læra mál af
AUÐUR HAUKSDÓTTIR
39
77 Otto Jespersen, Sprogundervisningen, Kaupmannahöfn: Det Schubotheske Forlag, 1901; Jack S.
Richards og Theodore S. Rodgers, Approaches and Methods in Language Teaching, bls. 11–14; og
Auður Hauksdóttir, Lærerens strategier – elevernes dansk. Dansk som fremmedsprog i Island, bls.
52–56.
78 „Fyrirspurn til landshöfðingja frá H. Kr. Friðrikssyni, þingmanni Reykvíkinga“, Alþingistíðindi
1877, C-deild, bls. 636–638.
Milli mála 26.4.2010 14:23 Page 39