Milli mála - 26.04.2009, Síða 46

um málið á alþingi og í umræðum var undirstrikað að óhóflegum
tíma eða u.þ.b. þriðjungi kennslutímans væri varið til kennslu forn-
málanna og að þau yrðu að víkja fyrir nýju málunum. Af fornmálun-
um var latínan talin mikilvægari en grískan vegna gagnsemi hennar
við kennslu nýju málanna. Ef óhjákvæmilegt yrði að fækka tímum í
latínu var lagt til að dregið yrði úr stílaæfingum eða þær aflagðar.
Árið 1902 var borin fram þingsályktunartillaga þess efnis að gríska
yrði afnumin sem skyldugrein, latneskir stílar aflagðir og að kennslu-
tímum í latínu yrði fækkað til mikilla muna.104 Í umræðum um
notagildi tungumála kom fram að ekki þótti nægilegt að nemendur
gætu skilið mikilvæg tungumál, eins og t.d. ensku og dönsku, á bók
heldur væri ekki síður mikilvægt að þeir yrðu færir um að tala þau og
skrifa, þ.e. að tjá sig í ræðu og riti. Skapa þyrfti svigrúm fyrir færni-
þjálfun og því væri óhjákvæmilegt að draga úr vægi fornmálanna.
Slíkt væri auk heldur engin goðgá þar sem fornmálin hefðu hvorki
nægilegt vísindalegt né praktískt gildi til að réttlæta að svo miklum
tíma væri varið til kennslu þeirra. Menntunargildi þeirra gæti tæpast
talist mikilvægt nema fyrir málfræðinga og þá sem stúdera þau
„philosophiskt“ og „comparativt“ en þar sem einungis örfáir nemend-
ur veldu slíkar leiðir væri ekki réttlætanlegt að allir verðu dýrmætum
tíma sínum til að læra fornmálin. Og hefði tungan sjálf í eðli sínu
menntunargildi sem menningarmiðill þá mætti allt eins njóta þeirr-
ar menntunar með því að læra nýju málin þar sem klassískar bók-
menntir hefðu þegar verið þýddar á höfuðtungur á borð við þýsku og
ensku.105 Í umræðum á alþingi árið 1903 kom fram að auk dönsku
þykja „kúltúrmálin“ þrjú, þ.e. enska, franska og þýska, mikilvæg og
af þeim enska mikilvægust. Ekki er álitið raunhæft að nemendur geti
náð nægilega góðum tökum á þeim öllum og því lagt til að þýska hafi
meira vægi en franska þar sem hún sé skyldari íslensku. Þá er bent á
að Þjóðverjar standi flestum öðrum þjóðum framar í vísindum og
þekkingu og að á þessa tungu séu þýddar allar helstu vísindabækur
og bestu rit annarra þjóða. Ítrekað er að tungumálanámið skuli stuðla
að því að nemendur geti notað málin í hagnýtum tilgangi jafnt í ræðu
sem riti. Bent er á góðan árangur af enskukennslu á Möðruvöllum og
hún sögð hagnýtari en kennslan í Lærða skólanum:
FRÁ FORNUM MÁLUM TIL NÝRRA
46
104 Alþingistíðindi 1902, C-deild, bls. 229–230.
105 Alþingistíðindi 1902, A-deild, bls. 193–203.
Milli mála 26.4.2010 14:23 Page 46