Milli mála - 26.04.2009, Page 51

móðurmáli þeirra, hvort heldur sem um var að ræða ferðamenn eða
kaupahéðna. Bein samskipti við útlendinga kölluðu á hagnýta
tungumálakunnáttu sem leiddi til breyttra markmiða þar sem
áhersla var lögð á tjáningu í ræðu og riti og lestur samtímatexta,
m.a. um bókmenntir og samfélag.
Þegar líða tók á nítjándu öldina festu nýju málin sig æ meira í
sessi en straumhvörf urðu með breytingum á Lærða skólanum í
byrjun tuttugustu aldar. Þá var grískukennsla aflögð og verulega
dregið úr latínukennslu en enska varð höfuðgrein í hinum nýja
gagnfræða- og menntaskóla.
„Að fortíð skal hyggja, ef frumlegt skal byggja,“ kvað Einar
Benediktsson um aldamót. Þegar horft er til framtíðar við upphaf
nýs árþúsunds er ekki úr vegi að íhuga hvaða lærdóm má draga af
sögu tungumálakennslu hér á landi. Kunnátta í erlendum tungu-
málum er lykill Íslendinga að öllum samskiptum við útlendinga
jafnt heima sem heiman og sem fyrr skiptir máli hvaða þjóðir við
eigum í nánustum samskiptum við og hvers eðlis þau eru. Rétt eins
og fornmálin áður opnar kunnátta í nýju málunum okkur dyr að
menningu annarra landa og stuðlar um leið að menningarlegum
fjölbreytileika og auðugra lífi einstaklinga og þjóðar.
Rökin fyrir því að kenna þau tungumál, sem skyldust eru ís-
lensku og auðvelda samskipti við þær þjóðir sem tengdastar eru
menningu okkar í sögu og samtíð, virðast augljós. Og enginn velk-
ist í vafa um hve mikill ávinningur það er að kynnast af eigin raun
höfuðtungum álfunnar og þeirri fjölskrúðugu menningu sem þeim
tengist, svo ekki sé minnst á þau tækifæri til náms og starfa sem í
tungumálakunnáttunni felast.
Það viðhorf að kurteisi felist í því að geta átt samskipti við er-
lenda menn á móðurmáli þeirra er enn í fullu gildi. Slíkt viðhorf er
t.d. grundvallaratriði í ferðaþjónustu og einatt þegar hagsmunir
eru í húfi. Fornmálin eru sem endranær lykill að bókmenntaarfi álf-
unnar og ógrynni heimilda frá liðinni tíð. Við samanburð tungu-
mála er latínan og mikilvæg.
Kunnátta í nýju málunum og í enn nýrri málum er og verður
nauðsynlegur lykill að námi og öllum samskiptum okkar við aðrar
þjóðir. Engum blandast hugur um hvílíkur veigur það hefur verið
fyrir þróun íslensks þjóðfélags að hafa haft á að skipa góðum mála-
AUÐUR HAUKSDÓTTIR
51
Milli mála 26.4.2010 14:23 Page 51