Milli mála - 26.04.2009, Side 234

3.2 Flokk un til vitn ana
Varð andi þá spurn ingu hvort ger legt sé að flokka efni og notk un
til vitn an anna á ein hvern hátt tel ég að svo sé, að minnsta kosti í
sum um til vik um. Greina má til dæm is mun á því hvern ig höf und -
ur vitn ar í skáld ið. Aldrei er vitn að til verka Ov idi us ar með því að
geta ná kvæm lega nafns, verks og stað ar í því. Til vitn an ir, sem eru
ýmist lang ar eða stutt ar, eru stund um með þeim hætti að get ið er
nafns höf und ar en oft ar ekki. Dæmi eru um að minnst sé að eins á
verk ið en einnig að texta tengsl in séu ein vörð ungu efn is leg eða
orða lagi sé lít il lega breytt. Segja má því að ytra form til vitn an anna
sýni vissa fjöl breytni og að höf und ur hafi ekki stefnt að því að beita
neinni ákveð inni reglu eða sam ræmi við það hvern ig hann vitn aði
í þenn an höf und. Ef til vill hef ur hann ekki talið það skipta máli
eða hon um hef ur fund ist eitt form henta sam heng inu bet ur en ann -
að hverju sinni og reynd ar kann hann einnig að hafa lit ið svo á að
lærð ir les end ur hans mundu flest ir kann ast við til vitn un í svo fræg -
an höf und sem Ov idi us, jafn vel þótt þess væri ekki get ið á sem ná -
kvæm ast an hátt.
Þeg ar til vitn an ir þær í Ov idi us sem er að finna í rit um Arn -
gríms eru lesn ar í sam hengi við meg in mál verk anna er ljóst að
nokk ur eðl is mun ur er á því hvað þeim er ætl að að tjá. Má þar að -
greina til vitn an irn ar að minnsta kosti í þrjá flokka sem veita okk -
ur þó nokkra innsýn í hug ar heim og til finn ing ar höf und ar þeg ar
hann samdi verk sín.
1) Í fyrsta flokk mætti raða þeim til vitn un um sem lýsa al menn um
og al gild um fyr ir bær um og túlka má sem loci comm un es (rit klif).
Söfn slíkra til vitn ana voru al geng og mik ið not uð við skóla starf
enda birt ust sum þeirra á prenti og bár ust jafn vel til Ís lands eins og
það sem kennt er við Jos eph Lang ius (1570–1650).32 Stund um er
slík til vitn un ein hnit mið uð ljóð lína eða jafn vel ein ung is brot sem
jafnt skóla pilt ar sem rosk nir lær dóms menn á tím um Arn gríms hafa
trú lega þekkt og haft á hrað bergi en get ur þó einnig ver ið meira en
ein ljóð lína. Sem dæmi má nefna til vitn un sem finna má í Brevis
ARN GRÍM UR OG OV IDI US
234
32 Sbr. 4. kafla.
Milli mála 8_Milli mála 8 4/28/10 8:18 AM Page 234