Milli mála - 01.01.2013, Page 180
180
Hann eignaðist sex dætur með eiginkonu sinni, Françoise de la
Chaissaigne, sem hann kvæntist 1565, en aðeins ein þeirra, Léonor,
náði fullorðinsaldri. Montaigne lést árið 1592 (Montaigne 1962:
xiii–xxiv; Frame 1965; Bakewell 2011).
Í bókmenntasögunni er Montaigne gjarnan fundinn staður milli
Rabelais og Shakespeares. Á tímum upplýsingarinnar voru skrif hans
vel metin af samlöndum hans en á tímabilinu 1660–1720 sættu þau
harðri gagnrýni og síðan var þeim lítill áhugi sýndur um alllangt
skeið (Montaigne 1962: xxiii; Boas 1970). Montaigne fæddist á
tímum endurreisnarinnar, nokkrum árum eftir andlát Erasmusar frá
Rotterdam, og hlaut húmaníska menntun í anda þess tímabils.
Hann segir frá því hvernig faðir hans sá til þess að hann lærði latínu
strax á unga aldri, án bóka, málfræði og tára, svo að hann þyrfti ekki
að eyða löngum stundum í það nám síðar á kostnað annars: Faðir
hans réð Þjóðverja sem kunni ekki frönsku til að annast uppeldi
sonarins. Þjóðverjinn og tveir aðstoðarmenn hans töluðu einungis
latínu við barnið og öllum á heimilinu var bannað að mæla við
drenginn á öðru tungumáli. Þannig lærðu foreldrar Montaignes og
þjónustufólk hrafl í latínu en hún varð á vissan hátt móðurmál
Montaignes sem fékk ekki að læra frönsku fyrr en hann var orðinn
sex ára gamall (Montaigne I.26, 1962: 43). Latínan var honum svo
töm að hann greip til hennar eins og við slettum ensku; hann sækir
mikinn innblástur í höfunda fornaldar og vitnar iðulega í þá máli
sínu til stuðnings. Mörgum árum síðar þýddi Montaigne úr latínu
verkið Theologia naturalis eftir spænska guðfræðinginn Raimond
Sebond, að beiðni föður síns sem hafði heyrt að það væri meðal við
mótmælandatrú. Ári síðar gaf hann út ljóð vinar síns Étienne de La
Boétie sem þá var látinn en einstök vinátta þeirra Montaignes skildi
eftir góðar minningar en ekki síður tóm og söknuð.8 Essais er eina
ritverkið sem Montaigne samdi og sendi frá sér.9
Þegar Montaigne lét af borgarstjórastarfinu í Bordeaux fór hann
að vinna að því riti sem síðar fékk heitið Essais. Tveir fyrstu hlutar
verksins komu út árið 1580 en viðtökurnar voru dræmar. Nokkrum
árum síðar, 1588, var það gefið út aftur, með ýmsum lagfæringum,
og hafði þá þriðja hlutanum verið bætt við. Dagbókin, Journal de
8 Montaigne fjallar um samband þeirra í esseyjunni „Um vináttuna“ (I.28).
9 Nokkur bréf Montaignes hafa einnig varðveist (Montaigne 1962: 1347–1400).
SJÁLFSMYND OG VILLIMENN NÝJA HEIMSINS