Milli mála - 01.01.2013, Page 187

187
við annað fólk eru því nauðsynleg, en Jean Starobinski bendir á að
þar eins og víðar sé Montaigne fullur mótsagnar: hann sýnir sig til
þess að aðrir sjái hann eins og hann er en kærir sig kollóttan um
hvað öðrum finnst (Starobinski 1985: 89–137).
4. Indíánarnir og við
Þótt Montaigne fari um víðan völl í sjálfsskoðun sinni fer hann
líklega aldrei eins langt, í landfræðilegum skilningi, og þegar hann
fjallar um Nýja heiminn þótt hann hafi aldrei komið þangað. Þegar
Montaigne byrjar að skrifa Essais eru landafundirnir miklu að baki
og margar ferðasögur hafa komið út. Þar má nefna La Singularitez de
la France antarctique (Sérkenni Frakklands suðurhvelsins) eftir André
Thevet sem kom út 1557 og Histoire d’un voyage faict en la terre du
Brésil (Saga ferðar sem farin var til Brasilíu) eftir Jean de Léry frá
árinu 1578, sem báðar fjalla um Brasilíu þótt á ólíkan hátt sé.
Einnig eru spænsk verk um Nýja heiminn lesin í Frakklandi í
frönskum þýðingum svo sem Brevísima Relación de la Destruyción de
las Indias (Örstutt frásögn af eyðingu Indíalanda, 1552) eftir
Bartolomé de Las Casas þar sem voðaverk Spánverja í Nýja heim-
inum voru afhjúpuð og Historia de las Indias eða Hispania Victrix
(Saga Indíalanda eða Sigursæli Spánn, 1552) eftir Fransisco López
de Gómara.14 Það er greinilegt að Montaigne hefur lesið sér til um
landafundina og víst þykir að hann hafi stuðst við ofangreindar
franskar ferðasögur þótt hann nefni ekki heimildir sínar.15 Hann
nefnir einnig munnlegar frásagnir fábrotinna ferðalanga, sem honum
falla vel, þar sem þeir skreyta ekki frásagnir sínar, öfugt við marga
menntamenn sem túlka og teygja viðfangsefni sín eftir eigin hent-
ugleika og smekk (Montaigne I.31, 1962: 202). Montaigne fjallar
einkum um íbúa Nýja heimsins í tveimur ritgerðum í verki sínu:
„Af mannætum“ („Des cannibales“ I.31), sem hann helgar þessu
14 Verk Las Casas og Gómara voru þýdd á frönsku: Bartolomé de Las Casas, Histoire admirable des
horribles insolences, cruautez et tyrannies exercées par les Espagnols ès Indes Occidentales, traduit par Jacques
de Miggrode, 1579; Francisco López de Gómara, Histoire generalle des Indes occidentales, Traduite par
Martin Fumeé, 1568.
15 Histoire de Portugal eftir Hieronymus Osorio er einnig tilgreind sem ein af heimildum Montaignes.
Hún kom út í franskri þýðingu 1581 (sjá t.d. Montaigne 1962, bls. 1493–1494).
ÁSDÍS R. MAGNúSDÓTTIR