Milli mála - 01.01.2013, Page 189
189
til þeirra og segja þeim hvað er í vændum, en ef spámaðurinn mis-
reiknar sig er hann tekinn af lífi. Fólkið á í stríði við þá sem búa
hinum megin við fjöllin; mennirnir berjast naktir, vopnaðir bogum
eða trésverðum. Þeir kunna ekki að hræðast og því lýkur bardög-
unum alltaf með dauða eða blóðsúthellingum. Sigurvegarinn sker
höfuðið af föllnum óvini og hengir það upp við dyrnar á húsi sínu.
Aðrir eru teknir til fanga. Eftir tveggja til þriggja mánaða vist eru
fangarnir rotaðir, steiktir og borðaðir. Allir sameinast í þessari at-
höfn en hún snýst ekki um að seðja hungur heldur að ná fram
hefndum.
Evrópubúum hryllti við sögum af mannáti indíánanna sem
Kólumbus hafði fyrstur manna haft orð á í bréfum sínum um landa-
fundina en var svo fjallað um aftur í skrifum ýmissa sagnaritara.
Þrátt fyrir það er sú mynd sem lesandinn fær af indíánunum í frá-
sögn Montaignes jákvæð. Hvað vakti fyrir höfundinum með þessari
umfjöllun? Það er áberandi að á tímum blóðugra átaka í heimalandi
sínu skuli hann að mestu sneiða hjá umfjöllun um þau viðkvæmu
trúarlegu deilumál sem hann fléttaðist inn í. En hér fær hann
tækifæri til að spegla atburði úr samtíma sínum í villimennsku
indíánanna:
Ég er ekki þjakaður af því að við skulum taka eftir villimannslegum hryll-
ingi þessara gjörða [mannátsins] heldur af því að um leið og við for-
dæmum réttilega misgjörðir þeirra þá erum við svo blind á okkar eigin.
Ég held að það sé meiri villimennska fólgin í því að eta lifandi mann en
dauðan, að limlesta hann með pyntingum og á píningarbekk meðan hann
finnur enn til, steikja hann smátt og smátt, láta hunda og svín glefsa í
hann og meiða (eins og við höfum ekki bara lesið um heldur séð nýlega,
ekki meðal fornra fjandvina heldur nágranna og meðborgara, og það sem
verra er, undir formerkjum guðrækni og trúar), en að steikja hann og eta
þegar hann er dáinn. (Montaigne I.31, 1962: 207–208)
Montaigne skýrir þetta ekki nánar enda vissu allir lesendur hans
hvað hann átti við. Mannát er gamalt stef úr bókmenntum, bæði
fornbókmenntum og bókmenntum miðalda, þjóðsögum og ævin-
týrum. En grimmd, ofbeldi og mannát var einnig til umræðu í sam-
tíma Montaignes og sögur bárust af mannáti, ekki aðeins í Nýja
ÁSDÍS R. MAGNúSDÓTTIR