Milli mála - 01.01.2013, Side 325
325
þá þegar þeir voru teknir til fanga – sem fólst í því að grafa þá í
jörðu að mitti og skjóta á efri hluta líkamans af boga, og hengja svo
– og þar sem þeir héldu að þessir menn úr hinum heiminum, er
breitt höfðu út þekkingu á alls kyns löstum hjá nágrönnum þeirra
og voru miklu betur að sér í allri illmennsku en þeir, notuðust ekki
við þessa hefnd að ástæðulausu og að hún væri sársaukafyllri en
þeirra eigin fóru þeir að leggja niður sinn gamla sið og tóku upp
þennan. Ég er ekki þjakaður af því að við skulum taka eftir villi-
mannslegum hryllingi þessara gjörða heldur af því að um leið og við
fordæmum réttilega misgjörðir þeirra þá erum við svo blind á
okkar eigin. Ég held að það sé meiri villimennska fólgin í því að eta
lifandi mann en dauðan, að limlesta hann með pyntingum og á
píningarbekk meðan hann finnur enn til, steikja hann smátt og
smátt, láta hunda og svín glefsa í hann og meiða (eins og við höfum
ekki bara lesið um heldur séð nýlega, ekki meðal fornra fjandvina
heldur nágranna og meðborgara, og það sem verra er, undir for-
merkjum guðrækni og trúar), en að steikja hann og eta þegar hann
er dáinn.
Krýsippos og Zenon, foringjar Stóumanna, voru þeirrar skoð-
unar að það væri ekkert því til fyrirstöðu að nýta mannshræ til hvers
sem væri, ef þörf krefði, og nota til matar;13 eins og forfeður okkar,
þegar Sesar sat um þá í borginni Alesíu, ákváðu að sigrast á hungr-
inu sem fylgdi umsátrinu með því að leggja sér til munns líkama
gamalmenna, kvenna og annarra sem komu ekki að neinu gagni í
bardögum.
Vascones, fama est, alimentis talibus usi
Produxere animas.14
Og læknar hika ekki við að nota þá á ýmsa vegu, okkur til heilsu-
bótar; annað hvort að innanverðu eða utan. En engin afstaða hefur
nokkru sinni verið það afbrigðileg að hún nægi til þess að afsaka svik,
ótryggð, harðstjórn og grimmd, sem eru algengir gallar okkar.
Við getum svo sem kallað þá skrælingja með hliðsjón af reglum
skynseminnar en ekki í samanburði við okkur sem stöndum þeim
13 Díogenes Laertíos, Vie de Chrysippe, VII, 188.
14 Juvenal, xv, 93–94: „Sagt er að Gaskónar hafi lengt líf sitt með slíkri fæðu.“
MICHEL DE MONTAIGNE