Morgunblaðið - 14.04.2012, Blaðsíða 30

30 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. APRÍL 2012
Nýlega sté ungt
fólk fram á sjón-
arsviðið og fjallaði
um rannsókn-
arskýrslu sem það
hafði unnið varðandi
skulda- og greiðslu-
vanda íslenskra fjöl-
skyldna, barnafólks,
einstæðinga og eldri
borgara. Þetta unga
fólk er hagfræðingar
Seðlabanka Íslands.
110% leiðin gengur
ekki upp
Þetta þekkir það fólk best sem
endaði síðar í endalausri biðröð
hjá Umboðsmanni skuldara rétt
eins og þeir sem bíða eftir leið-
beiningu Lykla-Péturs þess efnis
hvort dvalist verður á himni eða í
helvíti. Hérna megin grafar hefur
komið í ljós að aðeins ein leið sé
fær og einn áfangastaður í boði
ríkisstjórnarinnar. Þar brennur
sparnaðurinn og engin er eigna-
myndunin. Þaðan kemstu ekki
með peningana þína
og þangað vill enginn
fara.
Þessi leið var með
innbyggða skekkju
vegna fyrirséðrar
verðbólgu og augljóst
þótti strax í upphafi
þessa samráðs ríkis,
banka og þorra al-
þingismanna að þetta
myndi ekki bæta
greiðslustöðu fólks,
m.a. vegna for-
sendubrests.
Ekki virðast mann-
vitsbrekkur háskólasamfélagsins
hjálpa mikið til en margar þeirra
eru hér og hvar í stjórnum sjóða
eða stofnana til að drýgja laun
sín. Aðrir eiga á hættu að fá ekki
að sjúga úr spenum styrkjakerfis
Evrópusambandsins og íslenskra
skattgreiðenda. Tilgangurinn
helgar þar meðalið.
Tilvitnun í dulkóðaðar viðvar-
anir úr bókum Seðlabanka Íslands
varðandi stöðu efnahagsmála
kemur og kom þessu fólki, sem
tapaði mestu, ekki til bjargar árin
fyrir hrun. Svo á nú að kenna al-
menningi í landinu um þetta sukk
og sundra fólki, deila og drottna.
Alið á sundrungu þjóðar
Það vekur furðu þegar fólk
stígur nú fram eftir nýlegan dóm
Hæstaréttar í gengislánadómi og
segir að þeir sem tóku geng-
istryggð lán hafi verið fólk sem
tók mesta áhættu en ekki þeir
sem tóku verðtryggð lán.
Þetta er ekki rétt því lög um
vexti og verðtryggingu nr. 38/
2001 kveða mjög skýrt á um að
óheimilt sé að verðtryggja skuld-
bindingar í krónum með geng-
istengingu við erlendar myntir
þannig að höfuðstóll í krónum
hækki. Þau sem tóku geng-
istryggð lán töldu sig flest vera
að taka erlend lán sem geng-
istryggðu þau sjálf. Nú er ljóst að
svo var.
Lánin voru því ekki geng-
istryggð bankanum heldur þeim
sem lánin tóku. Því voru þeir sem
tóku gengistryggð erlend lán, sem
bankarnir reiknuðu vitlaust, að
taka minnstu áhættuna en þeir
sem það ekki gerðu tóku mesta
áhættu þó þeir hafi talið sig taka
minni áhættu.
Eftir nýjan dóm varðandi kvitt-
anamálið kemur í ljós að á meðan
bankarnir gáfu Seðlabanka Ís-
lands villandi gögn um gjaldeyr-
isjöfnuð sinn voru gengistryggð
lán trygging fyrir því að ef krón-
an myndi falla myndu lánin ekki
hækka í krónum talið. Því er ekki
að heilsa um verðtryggð lán sem
sumir virðast telja hin bestu lán
og taka þau án þess að hugsa sig
um og höfða ekki einu sinni mál á
hendur banka, m.a. vegna bjög-
unar í vísitölu neysluverðs. Ekki
að undra að við eigum met í sölu
svefnlyfja enda siglum við saman
að feigðarósi.
Hvers vegna ekki að ráðast að
kjarna vandans? Heimildir grein-
arhöfundar eru fyrir því að efna-
hags- og viðskiptanefnd hafi sent
Hagstofu Íslands spurningar á þá
leið hvort stofnunin reiknaði vísi-
tölu neysluverðs rétt. Svarið barst
um hæl og var á þá leið að þeir
reikuðu víst rétt. Flestir vita að
enginn er dómari í eigin sök. Hví
er þá spurt svona en ekki rann-
sakað?
Hæstiréttur Íslands
stendur í fæturna
Það kom á daginn að meirihluti
Hæstaréttar dæmdi bæði rétt í
fræðilegu samhengi lögfræðinnar
og einnig fjármála. Hví er það?
Það er m.a. vegna þess að nú
eru lánapappírar þessir í bókum
banka loksins komnir með sitt
rétta virði og var lagasetningin
árið 2001 skýr varðandi áhættu
vegna fjármálastöðugleika. Á það
benti Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn.
Það hefði reyndar ekki skipt
máli hvort lánin hefðu verið veitt í
erlendri mynt og á samnings-
vöxtum, þar sem lántakandi var
gengistryggður en ekki bankinn,
eða í krónum á samningsvöxtum
og m.t.t. kröfuréttarlegra þátta
sem komu fram í dómnum þar
sem óheimilt er að afturreikna
vexti yfir þá gjalddaga sem þegar
hafa verið greiddir án at-
hugasemda.
Þá stendur eftir hve illilega rík-
ið samdi af sér við bankana þegar
víkjandi lán voru veitt og þegar
Íbúðalánasjóði var gert að taka
yfir þessa pappíra.
Atvinnulíf á Íslandi
Nýlega hefur því verið hafnað
að virkja í neðri hluta Þjórsár.
Nýr forstjóri Landsvirkjunar hef-
ur enn ekki náð að lenda orku-
samningi á hinu háa græna orku-
verði sem hann auglýsti ásamt
þekktum og sjálfskipuðum sér-
fræðingi í efnahags- og orku-
málum Samfylkingarinnar.
Nýlega kom fram frumvarp um
sjávarútvegsmál og veiðigjald á
sjávarútveginn. Þar á að eyði-
leggja sjávarútveginn með rang-
hugmyndum um að 20 ára leigu-
kvóti með tilsvarandi skatti geti
áhættunnar vegna orðið til þess
að auka tiltrú banka, t.a.m. er-
lendra banka, þegar fjármagna á
nýsmíði skipa fyrir úfið íshaf og
atvinnugreinina yfirleitt.
Sorglegt er að sjá hve miklu
tjóni ríkisstjórn getur valdið á
einu kjörtímabili. Verst er þó að
stjórnarandstaðan virðist ekki
bíta fastar þegar grunnstoðir ís-
lensks efnahagslífs eru eyðilagðar
fyrir opnum tjöldum.
Efnahagsvandi heimila og atvinnulífs
Eftir Svein Óskar
Sigurðsson » Sorglegt er að sjá
hve miklu tjóni rík-
isstjórn getur valdið á
einu kjörtímabili.
Sveinn Óskar
Sigurðsson
Höfundur er MSc í viðskiptafræði,
MBA og BA í heimspeki og hagfræði.
„Hann er ekki prest-
ur, hann er karl,“ sagði
fjögurra ára gamallt
sóknarbarn mitt fyrir
20 árum þegar mamma
hans sussaði á hann.
Hann sat með móður
sinni á „opnu húsi“ á
vegum sóknarkirkju
sinnar en þar talaði
prestur sem er karl-
maður. Hann hafði
fæðst stuttu eftir að ég
kom sem sóknarprestur í sveitina
hans og þekkti engan annan prest en
mig. Hann hélt því að allir prestar
væru konur.
Fyrirmyndir skipta miklu máli í
uppeldi barna því börn halda að alls
staðar sé allt eins og hjá þeim. Þau
eru þó ekki gömul þegar þau átta sig
á því að svo er ekki. Þess vegna verð-
ur að taka meðvitaða stefnu í uppeldi
barna sem og í lífinu almennt.
Þjóðkirkjan hefur mótað sér
stefnu í mörgum málum. Eitt af þeim
er jafnrétti. Jafnréttisstefna Þjóð-
kirkjunnar er byggð á boðskap Jesú
Krists og á að stuðla að jafnrétti,
sem er í samræmi við líf og boðskap
hans. Jafnframt tekur jafnrétt-
isstefnan mið af þeim jafnrétt-
islögum sem gilda hér á landi sem og
því að Þjóðkirkjan er aðili að kirkju-
legum samtökum á heimsvísu.
Markmið jafnréttisstefnunnar er
skýrt, en það er „að stuðla að jafnri
stöðu og jöfnum rétti kvenna og
karla í þjóðkirkjunni og jöfnum
möguleikum kynjanna til starfa,
áhrifa og þjónustu.“ Það hefur því
verið tekin meðvituð stefna um að
jafna hlut kynjanna. Innan kirkj-
unnar hefur það tíðkast um aldir að
bæði kynin væru í þjónustu hennar. Í
guðspjöllunum má sjá að konur tóku
sér sæti lærisveinsins eins og María
sem sat við fætur Jesú og samverska
konan sem ræddi við Jesú. Á fyrstu
dögum kirkjunnar var
sjónarmið jafnréttis
kynjanna ríkjandi eins
og Páll postuli getur
um í Galatabréfinu:
„Hér er hvorki Gyð-
ingur né annarrar þjóð-
ar maður, þræll né
frjáls maður, karl né
kona. Þið eruð öll eitt í
Kristi Jesú.“
Konur hafa alltaf
þjónað í kirkjunni, en
sagan sýnir okkur að
karlar hafa gegnt
áhrifa- og valdastöðunum. Það eru
ekki nema tæp 40 ár síðan fyrsta
konan vígðist til prests hér á landi og
nú eru kvenkyns prestar um þriðj-
ungur prestastéttarinnar.
Spyrja má hvort nauðsynlegt sé að
vinna að jöfnum rétti karla og
kvenna innan kirkjunnar? Það er nú
svo að helmingur mannkyns er kon-
ur og hinn helmingurinn karlar.
Konur og karlar hafa oftar en ekki
ólíka sýn á hlutina. Það er því nauð-
synlegt að bæði kynin þjóni í kirkj-
unni og leiði hana. Þannig er kirkjan
betur í stakk búin til að nálgast alla á
jafnréttisgrundvelli og veita þjón-
ustu enda er Þjóðkirkjan öllum opin
og innan hennar rúmast allir. Það er
einnig nauðsynlegt að hin ungu hafi
fyrirmyndir í uppvexti sínum sem
minna á jafna möguleika beggja
kynja til að fylgja eftir hæfileikum
sínum og áhuga. Kirkjan vill vera
leiðandi í því að jafna stöðu kynjanna
og bæta möguleika beggja kynja á
mótun kirkju og samfélags.
Eftir Agnesi M.
Sigurðardóttur
» Þjóðkirkjan er öllum
opin og innan henn-
ar rúmast allir
Agnes M. Sigurð-
ardóttir
Höfundur er sóknarprestur í Bolung-
arvík, prófastur í Vestfjarðaprófasts-
dæmi og frambjóðandi til embættis
biskups Íslands.
Það sem augað sér