Morgunblaðið - 04.05.2012, Blaðsíða 12

12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 4. MAÍ 2012
WOW ferðir bjóða ferð til Berlínar undir leiðsögn Lilju Hilmarsdóttur.
Kaffihús á hverju horni. Menning, verslanir, listasöfn, tónleikar og ölstofur.
Einnig verður farin heilsdagsferð til Dresden, sem er perla í hjarta Evrópu.
Í Berlín er pláss fyrir alla.
Verð á mann í tvíbýli:
109.900 kr.
Innifalið er flug með sköttum,
akstur til og frá flugvelli,
gisting í 5 nætur og
íslensk fararstjórn.
WOW ferðir | Grímsbæ, Efstalandi 26 | 108 Reykjavík | +354 590 3000 | wowair@wowair.is
Miðsumarveisla
í Berlín
wowferdir.is
14.–19. júní
FRÉTTASKÝRING
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Nýju sjávarútvegsfrumvörpin myndu
vega að afkomu útgerðarfyrirtækja og
hefði veiðigjaldafrumvarpið slík áhrif á
rekstur margra útgerða að þau ættu í
erfiðleikum með að greiða af skuldum.
Þetta má m.a. lesa út úr greinargerð
um efnahagslegar og byggðalegar af-
leiðingar frumvarpa um stjórn fiskveiða
og veiðigjöld sem unnin var af sérfræði-
hópi sem atvinnuveganefnd Alþingis
skipaði.
Hópinn skipa Daði Már Kristófers-
son, dósent í auðlindahagfræði við Há-
skóla Íslands, og Stefán B. Gunnlaugs-
son, lektor við viðskiptadeild Háskólans
á Akureyri.
Nefndinni hefur borist mikill fjöldi
umsagna um frumvörpin og má segja að
með nýju greinargerðinni bætist enn ein
gagnrýnin umsögn í hópinn.
Hefði mikil áhrif á reksturinn
Orðrétt segir í nýju greinargerðinni:
„Bein áhrif frumvarpanna eru mikil á
fyrirtækin. Að meðaltali lækkar
EBITDA þeirra um 34,4% á fyrsta ári
en um 40,3% á því þriðja og þar á eftir.
Mjög misjafnt er hversu mikið EBITDA
lækkar. Mest er lækkunin hjá fyrirtækj-
um sem eingöngu eru í útgerð en hafa
ekki fiskvinnslu. Fyrirtæki sem ein-
göngu eru í útgerð ná ekki þeim virð-
isauka sem verður í fiskvinnslunni.
Veiðigjaldið leggst því mun harkaleg-
ar á þau en fyrirtæki sem bæði eru í
veiðum og vinnslu. Neikvæð áhrif frum-
varpanna á rekstur og greiðslugetu
stærstu fyrirtækjanna eru mikil,“ segir í
greinargerðinni. Er svo tekið fram að
nokkur hluti stærstu fyrirtækjanna
muni ekki ráða við núverandi skuldir,
Þar með er sama renta tvítalin og tví-
skattlögð,“ skrifa þeir.
Aðferðafræðin „óviðunandi“
Áætla þeir svo í kjölfarið að tvítalning
rentunnar hefði „leitt til oftöku sérstaks
veiðigjalds um rúmlega 900 milljónir
króna að meðaltali á árunum 2006 til
2010“. Er niðurstaða þeirra hvað þenn-
an þátt varðar að „horfast [þurfi] í augu
við að aðferðafræði frumvarpsins við að
meta tilflutning á rentu milli veiða og
vinnslu [sé] óviðunandi.“
Daði Már og Stefán gera einnig at-
hugasemd við að ekki skuli horft til nei-
kvæðrar rentu, þ.e. taps, og hún dregin
frá þegar veiðigjöld eru ákveðin sem
hlutfall af hagnaði.
„Umframhagnaður hefur verið af
veiðum og vinnslu botnfisks á hverju ári
undangengin 10 ár. Heildarhlutfall
veiðigjalda af metinni rentu er þar af
leiðandi nálægt þeim 70% sem frum-
varpið gerir ráð fyrir. Umframhagnaður
hefur hins vegar einungis verið af upp-
sjávarfiski 6 af 10 árum. Þar af leiðandi
fer skattlagningin að jafnaði töluvert
upp fyrir þau 70% sem frumvarpið gerir
ráð fyrir vegna almenns veiðigjalds. Út-
reikningarnir með frumvarpinu benda
til að heildarskatthlutfall á rentu í upp-
sjávarveiðum og vinnslu hefði verið
101% að meðaltali á tímabilinu 2001-
2010 en 73% á tímabilinu 2006-2010. Til-
hneigingin til ofskattlagningar er því
augljós, sérstaklega á erfiðum tímabil-
um í uppsjávarveiðum.
Þetta er því alvarlegur galli á frum-
varpinu sem nauðsynlegt er að laga.
Einfaldasta lausnin er að bæta nei-
kvæðri rentu síðasta árs, með vöxtum og
verðbótum, við leyfðan frádrátt rentu.
Þannig yrði komið í veg fyrir að sveiflu-
kenndar veiðar, eins og uppsjávar-
veiðarnar, búi við skatthlutfall sem er
mun hærra en ráð stóðu til.“
enda myndi mikil lækkun á framlegð
koma niður á getu félaganna til endur-
fjárfestinga og niðurgreiðslu skulda.
„Mest eru áhrifin á fyrirtæki sem ein-
göngu eru í útgerð og verður skulda-
staða þeirra yfirleitt óviðráðanleg vegna
áhrifa frumvarpanna,“ segir í umsögn
sérfræðinganna.
Gengið skýrir umframhagnað
Þeir víkja einnig að þætti gengis-
hrunsins í afkomu útgerðanna og er það
sett í samhengi við „takmarkaðan“ um-
framhagnað í vinnslu, sem þeir skil-
greina svo, en hann liggur auðlindarent-
unni til grundvallar, þ.e. þeim
umframhagnaði sem sérstaka veiði-
gjaldinu er ætlað að innheimta.
„Undantekningar eru þau ár þar sem
gengi krónunnar hefur fallið mikið, s.s.
2001, 2006 og 2008-2010. Meginástæða
umframhagnaðar í vinnslu virðist því
vera stutt tímabil bættrar samkeppnis-
hæfni innlendrar vinnslu í kjölfar falls á
gengi krónunnar. Þessi hagnaður þarf
að koma til móts við tapið sem sterkt
gengi skapar, s.s. á árunum 1997-2000.
Bera má saman þessar tölur og afkomu-
tölur í veiðum, sem eru miklum mun
stöðugri, enda meginhluta auðlindarent-
unnar að finna þar.“
Daði Már og Stefán vara einnig við
tvískattlagningu með þessum rökum:
„Ljóst er að umtalsverður hluti
vinnslu á uppsjávarfiski er flokkaður
með vinnslu botnfisks. Sá umframhagn-
aður sem til verður í þeirri vinnslu er
hluti gjaldstofns sérstaks veiðigjalds á
botnfiski. Ef gert er ráð fyrir að öll
vinnsla botnfisks skili sömu rentu og
mjölvinnsla og sú upphæð lögð við rentu
veiða á botnfiski eins og útreikningar í
greinargerð frumvarpsins gera, er verið
að telja aftur rentu af annarri vinnslu
uppsjávarfisks og leggja við gjaldstofn
fyrir sérstakt veiðigjald uppsjávarfisks.
Veiðigjöld á röngum grunni
 Ekki tekið tillit til vægis gengisþróunar fyrir afkomu útgerðanna í nýju sjávarútvegsfrumvörpunum
 Munu leiða til „ofskattlagningar“ að mati sérfræðihóps sem atvinnuveganefnd Alþingis skipaði
Morgunblaðið/Ómar
Hitamál Nýju sjávarútvegsfrumvörpin hafa verið gagnrýnd í fjölda umsagna að undanförnu.
Daði Már Kristófersson, dósent í auðlinda-
hagfræði við Háskóla Íslands, er annar höfunda
greinargerðarinnar sem fjallað er um hér til
hliðar. Spurður hvers vegna það leiði til rangrar
niðurstöðu í frumvörpunum að horfa framhjá
gengisþróun svarar Daði Már svo:
„Álagning á veiðigjaldið gerist með töf. Það er
ekki ljóst hver afkoman er á þessu ári vegna þess
að tölurnar liggja ekki fyrir, né heldur frá því í
fyrra. En afkoman fyrir tveim árum liggur fyrir
og þess vegna er hún notuð til þess að giska á hver afkoman er
núna. Þessi ágiskunaraðferð í frumvarpinu bregst,“ segir Daði
Már.
Hækkunin í tekjum ofmetin
„Í frumvörpunum eru tekjur útgerðarinnar leiðréttar m.t.t.
verðþróunar á sjávarafurðum með skynsamlegum hætti en kostn-
aðurinn er uppfærður með vísitölu neysluverðs. Það er mjög vond
aðferð. Vísitalan breytist með allt öðrum hætti en kostnaður út-
gerðarinnar. Fyrir vikið kemur fram misræmi sem þýðir að þegar
krónan fellur er hækkunin í tekjum ofmetin miðað við hækkunina í
kostnaði sem aftur þýðir að auðlindarentan er ofmetin.
Þegar krónan styrkist snýst þetta við. Þá er hækkun í kostnaði
ofmetin miðað við hækkun í tekjum. Reiknireglan ofmetur hagn-
aðinn við núverandi skilyrði, því í raun og veru fylgir kostnaðurinn
nánast sömu þróun og tekjurnar. Mikill hluti útgerðarkostnaðar er
enda háður gengi krónunnar: Annars vegar aflahlutur sjómanna
og svo olíukostnaður sem ræðst ekki af verðlagi á Íslandi heldur
gengisþróun og heimsmarkaðsverði á olíu. Það skapar mikið mis-
ræmi,“ segir Daði Már.
Horft hjá misræmi vegna gengis
Hinn höfundur greinargerðarinnar, Stefán B.
Gunnlaugsson, lektor við viðskiptadeild Há-
skólans á Akureyri, segir ekki horft til allra
þátta í efnahagsreikningi útgerðanna í fyrir-
huguðu veiðigjaldi.
„Höfundar frumvarpsins gera ráð fyrir að
einu fjárfestingarnar í sjávarútvegi sem máli
skipti séu í húsnæði, tækjum, skipum og öðrum
búnaði. Það er hins vegar búið að taka mikið
af auðlindarentunni út úr sjávarútveginum.
Greinin er skuldsett vegna þess að það er búið að kaupa menn
út úr greininni. Fyrirtækin bera þessar skuldir og þurfa að geta
greitt af þeim áfram. Þess vegna hafa fyrirhuguð veiðigjöld slík
áhrif á rekstur fyrirtækjanna. Að auki verður að segja að sú
hugmynd að fyrirtæki greiði rúmlega 40% af framlegð í veiði-
gjald er algjörlega óraunhæf. Það kann að ganga í mjög ábata-
sömum rekstri, eins og olíu- og gullvinnslu, að leggja á slík
gjöld, en ekki í atvinnugrein eins og sjávarútvegi.
Veiðigjaldið nífaldað
Ég vann á sínum tíma skýrslu fyrir þáverandi efnahags- og
viðskiptaráðherra, Árna Pál Árnason, þar sem skoðað var að
fjórfalda veiðigjaldið miðað
við óbreyttar forsendur. Hér
er hins vegar lagt upp með
að rúmlega nífalda veiði-
gjaldið og að auki leggja
aðrar íþyngjandi byrðar á
greinina. Þetta gengur auð-
vitað ekki.“
Gæti gengið í olíunni
Skannaðu kóð-
ann til að lesa
greinargerðina.