Morgunblaðið - 17.05.2012, Blaðsíða 21

21
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. MAÍ 2012
Varnarliðið komið Krían er komin á Seltjarnarnes, vinum hennar til mikillar gleði, þ. á m. þessum æðarfuglum sem fögnuðu komu hennar innilega, enda er hún varnarlið margra æða á nesinu.
Ómar
Hin nýju sjávar-
útvegsfrumvörp ríkis-
stjórnarflokkanna hafa
fengið hraklega útreið
hjá öllum þeim sem
hafa metið þau. Frum-
vörpin einkennast af
fúski, þau munu
minnka þann arð sem
við náum út úr nýtingu
fiskveiðiauðlind-
arinnar, þau munu
skaða atvinnugreinina, verða áfall
fyrir margar sjávarbyggðir og áhrif-
in verða sérstaklega alvarleg fyrir
þá sem nýjastir eru í atvinnugrein-
inni og byggðir þar sem slíkar út-
gerðir eru umsvifamiklar.
Rekjum nokkrar staðreyndir
málsins, sem vakin hefur verið at-
hygli á í hópi þeirra 70 til 80 um-
sagnaraðila sem látið hafa álit sitt í
té, hjá atvinnuveganefnd Alþingis.
Þetta eru staðreyndirnar:
1. Nýi veiðiskatturinn átti að
nema 70% af útreiknaðri rentu.
Niðurstaðan er, þegar málin eru
krufin til mergjar, skattheimta upp
á 140% af útreiknaðri rentu. Það er
að segja tvöfalt hærri skattur en
boðaður var. Skatturinn er 40%
hærri en allur skattstofninn eins og
hann leggur sig!
2. Þegar veiði í tilteknum teg-
undum eykst, er ætlunin að þeir sem
hafa veiðiréttinn í dag njóti aukning-
arinnar bara að hluta. Skerðing afla-
heimilda, þegar til hennar kemur, á
hins vegar að bitna á þeim sem hafa
veiðiréttinn. Menn
taka sem sagt á sig
kvótaskerðinguna að
fullu, en njóta bara
aukningar að hálfu.
3. Þetta ýtir undir
óábyrgar veiðar, þar
sem hvatinn til þess að
stunda ábyrgar veiðar
er tekinn út úr fisk-
veiðistjórnarkerfinu.
Menn njóta sem sagt
þess ekki, þegar áhrifin
af veiðitakmörkunum
fara að skila sér í
stærri fiskistofnum.
4. Flestir telja að framundan sé
aukning á þorskkvótum. Það hefði
dugað sjávarútveginum almennt til
þess að standa undir fjárhagslegum
skuldbindingum sínum, að mati sér-
fræðinga. Skerðingarákvæði nýju
frumvarpanna gera þá möguleika að
engu.
5. Þetta er sérstaklega alvarlegt
fyrir krókaflamarkið, sem er veiði-
flokkur minni bátanna. Þar eru fjár-
festingarnar nýrri, vegna þess að
krókaflamarkið í núgildandi mynd
er tiltölulega nýtilkomið. Frum-
vörpin eru þess vegna sérstök atlaga
að smábátaútgerðinni, nýliðum í at-
vinnnugreininni og einyrkjum.
6. Langflest sjávarútvegsfyrir-
tækin í landinu hefðu getað staðið
við skuldbindingar sínar, ef ekki
kæmu til lagabreytingar af því tagi
sem nýju sjávarútvegsfrumvörpin
boða. Niðurstaða sérfræðinga at-
vinnuveganefndar sýnir okkur að
helmingur 23 stærstu sjávarútvegs-
fyrirtækjanna í landinu verður ófær
um að standa undir skuldbindingum
og fleiri til viðbótar lenda í vandræð-
um. Af úrtaki úr hópi krókaafla-
marksbáta kemur í ljós að 75%
þeirra munu ekki ráða við sínar
skuldbindingar.
7. Athuganir Landsbanka Íslands,
sem er langstærsti lánveitandi ís-
lensks sjávarútvegs, sýna að afleið-
ingar frumvarpanna eru sérstaklega
alvarlegar fyrir Suðurnesin, Vest-
urland og Vestfirði. Á þeim land-
svæðum er að finna þær byggðir
sem lakast standa í byggðalegu til-
liti. Frumvörpin munu þá sér-
staklega beinast með neikvæðum
hætti að þeim byggðum
8. Athuganir þriggja lögfræðistofa
sýna fram á að sjávarútvegs-
frumvörpin geti verið brot á ekki
færri en fjórum ákvæðum stjórn-
arskrárinnar, þeirri 40., 72. grein-
inni, 75. og 77. greininni.
9. Frumvörpin eru óskýr þegar
kemur að skattlagningunni, en
stjórnarskráin kveður á um skýr-
leika lagasetninga. Stjórnarskráin
leggur blátt bann við því að Alþingi
framselji vald sitt til skattlagningar.
Frumvörpin fela í sér víðtækt fram-
sal skattlagningarvalds til ráðherra.
Þá er óheimilt samkvæmt stjórn-
arskrá að leggja á skatta afturvirkt.
Frumvörpin fela í sér afturvirkni
skattlagningar. Og loks gilda reglur
um meðalhóf og bann við eignaupp-
töku. Hin heiftarlega skattlagning
og aðrar skorður sem í frumvörp-
unum felast hafa hins vegar í för
með sér eignaupptöku, sem bitnar á
þeim sem fjárfest hafa í sjávarútvegi
og einnig þeim sem lánað hafa.
10. Samtök fjármálafyrirtækja
benda á að virði sjávarútvegsfyr-
irtækja muni minnka og rekstur
þeirra verða verri. Tryggingar á lán-
um til fyrirtækja lækki um 200 millj-
arða og virðislækkun vegna lakari
framlegðar nemi um 145 milljörðum
króna.
11. Fjármálafyrirtækin munu
þurfa að afskrifa marga tugi millj-
arða, beinlínis vegna fyrirhugaðrar
löggjafar. Landsbankinn, sem er
stærsti viðskiptabanki sjávarútvegs-
ins og að mestu í eigu ríkisins, mun
einn og sér þurfa að afskrifa 31 millj-
arð króna. Það er svipuð upphæð og
nemur ríkissjóðshallanum. Arion
banki telur að um 37% af lánum
bankans til sjávarútvegsfyrirtækja
gætu þurft að fara í gegn um fjár-
hagslega endurskipulagningu (af-
skriftir) og Íslandsbanki sem er með
71 milljarðs lánastabba til sjávar-
útvegsins telur flestar breytinganna
sem frumvörpin boða hafa neikvæð
áhrif á sjávarútveginn og leiða til
frekari afskrifta.
12. Hvað byggðirnar varðar, þá
hefur sérfræðingahópurinn, sem at-
vinnuveganefnd Alþingis fékk til liðs
við sig, komist að eftirfarandi niður-
stöðu: Skatttekjur munu minnka
vegna minni arðsemi, samdráttur
verður í framkvæmdum á vegum
fyrirtækja, minni kaup á þjónustu og
aukin hætta á gjaldþrotum. Og loks
versnar geta sjávarútvegsfyrir-
tækjanna til þess að gera vel við
starfsfólk sitt og þrýstingur skapast
á launalækkanir.
13. Aðalatriðið er að sýnt hefur
verið fram á að fyrirhuguð löggjöf
mun rýra þjóðarhag. Það sem við
sem þjóð fáum út úr nýtingu á sjáv-
arauðlindinni mun minnka. Það
verður sem sagt minna til skiptanna,
fyrir fyrirtækin, starfsfólkið, til fjár-
festingar og loks mun ríkissjóður fá
minna í sinn hlut til lengri tíma litið
vegna verri arðsemi.
Stórskaðlegt
Samandregið er ljóst að þessi
frumvörp munu verða stórskaðleg.
Þau rýra þjóðarhag, lækka til lengri
tíma þær tekjur sem ríkissjóður hef-
ur af sjávarútveginum, lækka laun í
greininni, framkalla gríðarleg töp í
fjármálastofnunum okkar, sem mun
að lokum leiða til hærri útlánavaxta,
verri innlánakjara og hærri þókn-
anagjalda. Byggðunum mun blæða
og sú uppstokkun sem fylgja mun í
kjölfar stórfelldra gjaldþrota í grein-
inni verður þess valdandi að við
munum upplifa byggðaröskun af áð-
ur óþekktri stærðargráðu.
Eftir Einar Kristin
Guðfinnsson » Byggðunum mun
blæða og sú upp-
stokkun sem fylgja mun
í kjölfar stórfelldra
gjaldþrota í greininni
verður þess valdandi að
við munum upplifa
byggðaröskun af áður
óþekktri stærðargráðu.
Einar K. Guðfinnsson
Höfundur er alþingismaður.
Sjávarútvegsfrumvörpin eru stórskaðleg