Morgunblaðið - 31.05.2012, Blaðsíða 23

23
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 31. MAÍ 2012
Ronald Reagan sagði eitt
sinn að níu hræðilegustu orð-
in í enskri tungu væru „I‘m
from the government and
I‘m here to help.“ Líklega
eiga þau orð hvergi betur við
en með „hjálp“ þá sem
Íbúðalánasjóður veitir Ís-
lendingum.
Viðskiptablaðið hafði ný-
verið eftir nýjasta fjár-
málaráðherranum, Oddnýju
Harðardóttur, undarlega frétt sem lítið
fór fyrir, þess efnis að „Ekki væri búið að
ákveða hvenær Íbúðalánasjóði verður lagt
til aukafé, sem sjóðurinn þarf á að halda.“
Á heimasíðu sjóðsins kemur hinsvegar
fram að hann „er fjárhagslega sjálfstæður
og stendur undir lánveitingum og rekstri
með eigin tekjum“.
Framangreind lýsing um sjálfstæði er
því ámóta trúverðug og að forsetaframboð
Þóru og Svavars sé óháð Fréttastofu
RÚV, svo dæmi sé tekið af handahófi.
Ef svonefndur „tilgangur“ sjóðsins er
skoðaður kemur í ljós að starfsmenn hans
hyggjast „stuðla að því með lánveitingum
og skipulagi húsnæðismála að landsmenn
geti búið við öryggi og jafnrétti í húsnæð-
ismálum og að fjármunum verði sér-
staklega varið til þess að auka möguleika
fólks til að eignast og leigja húsnæði á
viðráðanlegum kjörum.“
Leið Íbúðalánasjóðs til heljar er vita-
skuld vörðuð góðum ásetningi eins og „ör-
yggi, jafnrétti, möguleika og viðráðanleg
kjör“. Íbúðalánasjóður er hinsvegar ekk-
ert annað en millilag, n.k. heildsala sem
tekur peninga að láni og lánar út aftur,
rétt eins og venjulegir bankar gera. Ef
vaxtaþóknun sjóðsins er skoðuð mætti
ætla að reksturinn ætti að vera vel „við-
ráðanlegur“ fyrir bankamenn hins op-
inbera en svo er hins vegar ekki. Vextir
þeir sem sjóðurinn borgar eru u.þ.b. 2%
en útlánin, þ.e. hin (ó)viðráðanlegu kjör“
til almennings eru hinsvegar 4,7%. Vaxta-
munurinn samsvarar því ekki minna en
100% álagningu!
Þrátt fyrir vaxtaokrið er rekstur sjóðs-
ins hinsvegar svo galinn að skattgreið-
endur þurfa að leggja sjóðnum til tugi
milljarða að auki. Verðtryggð útlán sem
sjóðurinn veitir almenningi bera verðból-
guáhættu, sem almenningur hefur enga
forsendu til að meta, í ofanálag við hæstu
raunvexti í heimi. Ein afleiðing er að van-
skil við sjóðinn nema nú hvorki meira né
minna en 160 milljörðum!
Þetta lánaform kennir sjóð-
urinn við „öryggi“ en lætur
þess ógetið að um öryggi
fjármagnseigenda sem lána
sjóðnum er að ræða. Þegar
öllu er á botninn hvolft kem-
ur í ljós að Íbúðalánasjóður
er slæmur kostur fyrir lán-
takendur en afleitur kostur
fyrir skattgreiðendur en
reksturinn einn og sér kostar
yfir 2 milljarða á ári.
Sirkus fáránleikans nær þó
fyrst hámarki þegar framkvæmd mark-
miðsins um að auðvelda fólki að kaupa
fasteignir er skoðað. Sjóðurinn berst hat-
ramlega gegn lækkun fasteigna- og leigu-
verðs með því að kaupa sjálfur u.þ.b. 2000
fasteignir þeirra sem ekki hafa staðið í
skilum. Markmiðið með þessum upp-
kaupum er að halda uppi fasteignaverði
og gengur sjóðurinn svo langt að leigja
ekki út íbúðir á þeim stöðum þar sem „of-
framboð“ gæti verið til staðar að mati
spákaupmanna sjóðsins.
Í þessu sambandi er rétt að benda á að
fasteignir vega um þriðjung í vísitölu
neysluverðs og að hver prósenta í verð-
bólgu kostar almenning, beint og óbeint
um 20 milljarða á ári. Gera má ráð fyrir
að uppgreiðslur hjá sjóðnum aukist. Það
kemur sjóðnum afar illa því til að tryggja
velferð fjármagnseigenda er sjóðnum
óheimilt að uppgreiða sín lán samsvar-
andi. Varlega áætlað þyrfti um 100 millj-
arða til að geta staðið straum af því mis-
ræmi sem framundan er.
Íbúðalánasjóður hefur nú þegar siglt á
ísjaka eins og Titanic forðum. Almenn-
ingur getur treyst á að stjórnmálamenn
munu fumlaust endurraða þilfarsstólunum
eins og sést í hinni nýju fjárfesting-
aráætlun ríkisstjórnarinnar þar sem áætl-
að er að leggja sjóðnum til 2 milljarða í
eigið fé en breyta engu að því er starf-
semina varðar.
Eftir Arnar
Sigurðsson
» Verðtryggð útlán sem
sjóðurinn veitir almenn-
ingi bera verðbólguáhættu
sem almenningur hefur enga
forsendu til að meta í ofan-
álag við hæstu raunvexti
í heimi.
Arnar Sigurðsson
Höfundur er sjálfstætt starfandi.
Íbúðalánasjóður
sekkur
Í Vestmannaeyjum er Sjó-
mannadagurinn einn skemmtileg-
asti hátíðardagur ársins og við
peyjarnir sem áttum sjómenn sem
feður sem og aðra ættingja vorum
svo sannarlega stoltir af því að
tengjast þeim og þar með Sjó-
mannadeginum. Þegar ég síðar
gerði sjómennskuna að ævistarfi
mínu, gerði ég mér fljótt grein fyrir
því að þessi dagur er miklu meira
en skemmtun í tvo daga.
Sjómannadagurinn er órjúf-
anlegur hluti af stéttarbaráttu og kynningu á
starfi sjómanna. Í Vestmannaeyjum má segja að
allir tengist sjómönnum á einn eða annan hátt
eins og víða í útgerðarbæjum landsins. Á Sjó-
mannadaginn kynnum við sjómannsstarfið, minn-
umst þeirra sem hafa látist og sérstaklega þeirra
sem látist hafa í slysum á sjó, heiðrum aldna sjó-
menn og ekki hvað síst gerum við okkur glaðan
dag með fjölskyldum, vinum og skipsfélögum.
Sjómannadagsráð Reykjavíkur og Hafnarfjarðar
sér Sjómannadaginn öðrum augum, ekki sem Sjó-
mannadag heldur sem dag hátíðar hafsins. Það er
óskiljanlegt að sjómenn skuli ekki mótmæla því
að Sjómannadagurinn skuli vera tekinn eign-
arnámi og nefndur Hátíð hafsins í Reykjavík með
vitund og vilja stærstu sjómannafélaga landsins.
Hafið hefur tekið líf margra sjómanna sem
voru ættingjar okkar, vinir og skipsfélagar. Þess
má geta til fróðleiks að á árunum 1962 til 1992 ár-
in sem undirritaður stundaði sjó frá Vest-
mannaeyjum, fórust 58 sjómenn sem voru á bát-
um frá Eyjum, og eru þá taldir með þeir
Eyjasjómenn sem fórust og stunduðu tímabundið
sjó annarsstaðar á landinu á sama tíma. Þessi tala
um dauðaslys á sjó er mun hærri og skiptir
hundruðum ef taldir eru allir þeir sjómenn sem
fórust á þessu tímabili. Það er eitt af markmiðum
Sjómannadagsins að minnast þessara manna, og
er minningarathöfn við minnisvarðann við Landa-
kirkju ein eftirminnilegasta stund Sjómanna-
dagsins í Vestmannaeyjum . Finnst mönnum það
viðeigandi að minnast þeirra sjómanna sem farist
hafa á hafi úti og margir þeirra gista hina votu
gröf, á degi sem kallaður er Hátíð hafsins? Að
mínu viti er þetta fráleitt og móðgandi fyrir ís-
lenska sjómenn. Þessi gjörningur Sjómannadags-
ráðs er farinn að smita út frá sér og sjómenn í
hugsunarleysi farnir að breyta nafni dagsins.
Í Þorlákshöfn þar sem flest snýst um sjóinn,
hafa þeir á síðustu árum apað þetta eftir Reykja-
víkurfélögunum og uppnefna Sjómannadaginn
sinn Hafnardaga. Sjómenn gera sér ekki grein
fyrir því hvað Sjómannadagurinn er sjómönnum
mikilvægur hvað varðar kynningu á starfi sjó-
manna, hann er okkar hátíðisdagur, ekki hátíð
hafsins. Í lögum um Sjómannadag-
inn segir m.a: Við tilhögun Sjó-
mannadagsins skulu m.a. eftirfar-
andi markmið höfð að leiðarljósi:
Að stuðla að því að Sjómannadag-
urinn skipi verðugan sess í íslensku
þjóðlífi. Að efla samhug meðal sjó-
manna, hinna ýmsu starfsgreina
sjómannastéttarinnar og stuðla að
nánu samstarfi þeirra. Að heiðra
minningu látinna sjómanna, þá sér-
staklega þeirra sem láta líf sitt
vegna slysfara í starfi. Að heiðra
fyrir björgun mannslífa og farsæl
félags- og sjómannsstörf. Að kynna
þjóðinni áhættusöm störf sjómanna og mikilvægi
starfanna í þágu þjóðfélagsins.
Eitt af lagaskyldum Sjómannadagsráðsins er
líka: „Að beita sér í fræðslu og menningarmálum
er sjómannastéttina varða og vinna að velferðar-
og öryggismálum hennar.“ Með því að uppnefna
Sjómannadaginn Hátíð hafsins er ekki verið að
stuðla að því að Sjómannadagurinn skipi verð-
ugan sess í íslensku þjóðlífi, því síður eflir það
samhug sjómanna eða kynnir þjóðinni áhættu-
söm störf þeirra og mikilvægi. Engan starfandi
sjómann hef ég hitt sem er ánægður með þessa
nafnbreytingu. Nokkrir segja þetta afleiðingu
þess að sum af stéttarfélögum sjómanna hafa
verið sameinuð stórum landfélögum og þar með
hafa tekið völdin menn sem hafa lítinn skilning
og takmarkaðan áhuga á sjómannsstarfinu. For-
ustumenn í stéttarfélögum sjómanna í Reykjavik
hafa sagt mér að ef Faxaflóahafnir hefðu ekki
tekið þátt í kostnaði við hátíðahöld Sjó-
mannadagsins, hefði dagurinn sennilega lagst af.
Hefur stjórn Faxaflóahafna þá sett þau skilyrði
til styrkja, að nafn Sjómannadagsins verði
þurrkað út og breytt í Hátíð hafsins? Samþykkti
Sjómannadagsráð þessa nafnbreytingu? Hvað
vakir fyrir þeim 34 stjórnarmönnum sjómanna-
félaga og stjórn Faxaflóahafna að vilja breyta
nafni Sjómannadagsins? Hvers vegna má hann
ekki heita sínu rétta nafni, Sjómannadagur? Er
þetta kannski einn liðurinn enn til þess að þagga
niður í sjómönnum? Allir hugsandi sjómenn
hljóta að sjá að þessi breyting á nafni Sjó-
mannadagsins er niðurlægjandi fyrir sjó-
mannastéttina.
Eftir Sigmar Þór
Sveinbjörnsson
» Það er óskiljanlegt að
sjómenn skuli ekki mót-
mæla því að Sjómannadagur-
inn skuli vera tekinn eignar-
námi og nefndur Hátíð hafsins í
Reykjavík.
Sigmar Þór
Sveinbjörnsson
Höfundur er fyrrverandi stýrimaður.
Sjómannadagurinn
er ekki hátíð hafsins
Ómar
Fögnuður Hún var mikil gleðin sem braust út meðal fagnandi áhorfenda í gærkvöldi þegar íslenska kvennalandsliðið í hanbolta sigraði Spánverja í undakeppni í EM.