Morgunblaðið - 10.05.2012, Blaðsíða 22

FRÉTTASKÝRING
Kjartan Kjartansson
kjartan@mbl.is
Málefni norðursheimskautsins hafa
verið ofarlega á baugi undanfarin
misseri en eftir því sem hafís bráðn-
ar vegna hlýnunar jarðar opnast
fyrir nýjar siglingarleiðir og mögu-
leikana á að vinna olíu, gas og
málma úr jörð og hafi.
Árið 1996 var sérstakt norð-
urskautsráð stofnað og eiga átta
þjóðir aðild að því. Auk Íslendinga
sitja Bandaríkjamenn, Kan-
adamenn, Danir, Svíar, Norðmenn,
Finnar og Rússar í ráðinu. Þá hefur
áhugi fleiri ríkja á málaflokknum
farið vaxandi og hafa Kínverjar,
Suður-Kóruemenn, Japanir og Evr-
ópusambandið óskað eftir áheyrn-
araðild að ráðinu.
Öryggismál í víðum skilningi
„Það má segja að norðurskauts-
ráðið sé að fullorðnast eftir ráð-
herrafund í Nuuk í fyrra þegar
ákveðið var að setja upp fastaskrif-
stofu í Tromsö í Noregi. Það út af
fyrir sig er ákveðið þroskamerki í
samstarfinu. Það er komin miklu
meiri formfesta á þetta samstarf en
áður,“ segir Hjálmar W. Snorrason,
fulltrúi Íslendinga í embættis-
mannanefnd norðurskautsráðsins.
Hann segir mikið og flókið starf
fara fram á vettvangi ráðsins sem
felist meðal annars í því fara yfir ör-
yggismál á svæðinu í víðu samhengi.
Þannig skrifuðu utanríkisráðherrar
aðildarríkjanna í fyrra undir fyrsta
lagalega bindandi samninginn á
vettvangi ráðsins en hann gengur út
á leit og björgun á norðurskauts-
svæðinu. Hjálmar bendir á að í ljósi
þess að siglingar skemmtiferðaskipa
hafa aukist mikið um og í kringum
hafsvæði Íslendinga þá skipti þau
öryggismál okkur máli.
Nýr samningur um olíuvá
Þá segir Hjálmar gríðarlegt starf
unnið í sambandi við umhverfismál
innan ráðsins. Nú sé unnið hörðum
höndum að gerð annars lagalega
bindandi samnings um aðgerðir
gegn olíuvá og vonast menn til að
hægt sé að ljúka við hann á þessu
ári að sögn Hjálmars. Þetta sé mik-
ilvægt fyrir Íslendinga í samhengi
við olíu- og gasleit á norðurskauts-
svæðinu í framtíðinni.
„Mengunarmál eru gríðarlegt
hagsmunamál okkar. Að það sé
staðið vel að verki og að mjög
strangar reglur gildi þegar farið er
að leita að olíu og gasi. Það eru mikil
hafsvæði fyrir norðan Ísland í land-
helgi okkar þar sem við veiðum. Ef
eitthvað gerðist langt fyrir norðan í
mengun þá eru straumarnir þannig
að það gæti valdið gríðarlegum usla
hér.“
Ýmsir hagsmunir að baki
Dr. Níels Einarsson, for-
stöðumaður stofnunar Vilhjálms
Stefánssonar á Akureyri, segir að
norðurskautsráðið hafi vaxið mikið
að mikilvægi og umfangi eftir því
sem alþjóðleg athygli beinist að
norðurslóðum.
Eins og áður segir hafa nokkur
ríki sótt um áheyrnaraðild að
ráðinu. Búist er við því að afstaða til
umsókna þeirra verði tekin á næsta
ári á ráðherrafundi í Svíþjóð. Níels
segir ýmsar ástæður liggja að baki
því að ríki vilji fá áheyrnaraðild.
„Ráðið er viðurkennt sem mik-
ilvægur samráðsvettvangur um um-
hverfismál, samfélagsþróun, auð-
lindanýtingu og fleira af því tagi.
Það er hagsmunamál fyrir þá aðila
sem sækjast eftir ítökum og áhrif-
um á þessu svæði að vera með í
þessari umræðu og geta þannig
komið ár sinni betur fyrir borð,“
segir Níels.
Hann segir ráðið einstakt að því
leyti að þar eigi samtök frumbyggja
á svæðinu sæti. Mismikill áhugi sé á
því að hleypa sterkum ríkjum og
ríkjasamböndum að og nefnir sér-
staklega að beygur gæti verið í
þessum samtökum vegna þessa.
Þegar ríkin séu komin inn geti þau
tekið töluverðan þátt í starfi ráðsins.
Hann bendir á að Bretar hafi sem
áheyrnarfulltrúar stöðvað umræður
um Sellafield-kjarnorkuverið fyrir
tíu árum. Hið sama mætti hugsa sér
að gæti orðið um umræður um auð-
lindanýtingu, umhverfismál eða
mannréttindi frumbyggja.
Norðurskautsráðið að fullorðnast
 Aðildarríkin vinna að nýjum lagalega bindandi samningi um varnir gegn olíuvá í norðurhöfum
 Kína og Evrópusambandið á meðal þeirra sem hafa áhuga á áheyrnaraðild að norðurskautsráðinu
Ljósmynd/Gunnar Vigfússon
Brýtur ísinn Wen Jiabao, forsætisráðherra Kína, afhendir Jóhönnu Sigurðar-
dóttur líkan af ísbrjóti sem væntanlegur er yfir norðurskautið til Íslands 2013.
�
� �
� � � � �
�����
���������
�������
����� ����
�������
������
�� ������
����
����
����
���
���
���
���
������������
���
���
����
����
����
Nýjar siglingaleiðir opnast á norðurslóðum
Norður-
heimsskaut
Ísland
Grænland
Kanada
Alaska
Rússland
Sv
íþ
jó
ð
N
or
eg
ur
Finnland
Svalbarði
Jan Mayen
Baffinsland
Ellesmereeyja
Viktoríu-
eyja
Kyrrahaf
Okhotska-
haf
Norður-Íshaf
Barentshaf
Norður-
Atlantshaf
Baffins-
flói
Innri NA-leiðin
Ytri
NA-leiðin
NV-leiðin
22 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. MAÍ 2012
Vladimír Pútín sór embættiseið sem
forseti Rússlands á mánudag en hann
gegnir embættinu næstu sex árin. Til
marks um þá áherslu sem hann legg-
ur á málefni norðurheimskautsins þá
var meðal fyrstu verka hans eftir að
hann tók aftur við embættinu, sem
hann gegndi áður frá 2000 til 2008,
að gefa út tilskipanir sem varða hags-
muni Rússa á svæðinu.
Skipaði hann fyrir um að rússneski
flotinn á Norður-Íshafi yrði styrktur,
leynileg upplýsingaöflun á svæðinu
yrði efld, vopnabúnaður yrði endur-
nýjaður og ytri mörk landgrunns
ríkjanna sem eiga land að íshafinu
yrðu ákvörðuð.
Það er Barents Observer, norsk
fréttasíða um málefni norðurslóða,
sem segir frá þessum ákvörðunum
Pútíns.
Hann er sagður hvetja til þess að
skipulega verði unnið að því að setja
niður markalínur milli þjóða við
Norður-Íshaf í samræmi við al-
þjóðalög. Þetta beri að gera til að
tryggja hagsmuni Rússa með tilliti
til þjóðaröryggis og efnahags og
með það að leiðarljósi að auka
traust og samvinnu nágrannaríkj-
anna þar.
Á laugardag var Pútín sjálfur við-
staddur þegar rússneska olíu-
fyrirtækið Rosneft skrifaði undir
samstarfssamning við norska ríkis-
olíufélagið Statoil um olíuleit í rúss-
neskum hafsvæðum í Barentshafi og
Okhotskahafi. Á móti fær rússneska
fyrirtækið hlutdeild í erlendum verk-
efnum Statoil og leyfi til olíuleitar í
þeim hluta Barentshafs sem til-
heyrir Norðmönnum.
Eflir flotann við norðurskaut
Á MEÐAL FYRSTU EMBÆTTISVERKA VLADIMÍRS PÚTÍNS
Heimskort svart matt
110x65cm kr.9.900-
Sími 412 2500 - sala@murbudin.is - www.murbudin.is
– Afslátt eða gott verð?
Wisa innbyggðir
WC kassar
Kletthálsi Reykjavík
Reykjanesbæ
Akureyri
Húsavík
Vestmannaeyjum
10 ár á Íslandi
– veldu gæði
XS kassi
22.900
Argos Hnappur
hvítur
2.990
XT kassi
WC front 83cm
25.900
Ýmsar gerðir
fáanlegar af
hnöppum.