Morgunblaðið - 10.05.2012, Blaðsíða 42

42 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. MAÍ 2012
Sá sem rýfur lögin
rýfur friðinn. Sá sem
rýfur sáttina rýfur frið-
inn sömuleiðis. Ef lögin
virða ekki sáttina virða
þau ekki friðinn. Dag-
lega og oft á dag hefur
sáttin verið rofin í
skuldauppgjöri heim-
ilanna, lögin hafa verið
rofin og friðurinn hefur
verið rofinn. Það er
farið fram með blekk-
ingu og falsi, síðan eru hótanir og
ógnanir og að lokum eru eignir
teknar af fólki með ólögmætum
hætti.
Ógnin kemur að ofan
Árið 1962 sýndi bandaríski sál-
fræðingurinn Milgram fram á það
að fólk gaf öðrum banvænan
straum, ef því einfaldlega var
sagt að gera það af einhverjum í
hvítum slopp. Það stoppuðu fáir
og spurðu einfaldrar spurningar
eins og hvort þetta gæti drepið
fólk. Þetta var í framhaldi af
rannsóknum bandarísks sálfræð-
ings sem hét Asch, sem sýndi
fram á það að ef einstaklingur er
settur í þá stöðu að velja á milli
þess að segja rétt frá í andstöðu
annarra eða segja rangt frá eins
og allir hinir, þá reynist félagslegi
þrýstingurinn í langflestum til-
fellum svo sterkur
að einstakling-
urinn kýs að segja
rangt frá. Núna er
stór hluti þjóð-
arinnar í lifandi
tilraun þar sem
blekkingu er beitt
til að telja þeim
trú um að þau
skuldi svo og svo
mikið. Ef þau
malda í móinn er
þeim hótað og ef
þau ganga ekki að
afarkostum eru
eignir teknar af þeim. Það er
ekki verið að hirða um að fara að
réttum lögum, heldur er gert það
sem hentar.
Samráð um að halda
uppi verði á fasteignum
og falsa 110% leiðina
Lánastofnanir eiga fleiri þús-
undir eigna og setja ekki í sölu.
Þannig er eignaverði haldið uppi
og gert að fölsku viðmiði þegar
eignin er verðmetin í 110% leið-
inni. Ef frjáls eignamyndun væri
á markaði mætti ætla að eignir
væru töluvert ódýrari en þær eru
í dag. Einnig eru settir að jöfnu
einstaklingar sem hafa borgað
skilvíslega af sínum lánum og
hinir sem hafa ekki borgað neitt í
4 ár. Þetta er ójöfnuður og mikil
ósátt fyrir hinn skilvísa og nið-
urlægjandi framkoma.
Um framsalsáritun og
umboð til að framselja
lán til annarra aðila
Það er ekki víst að gömlu bönk-
unum hafi verið frjálst að afhenda
nýju bönkunum lánin, nema með
formlegum hætti. Í því sambandi
er ekki ljóst að innheimtan stand-
ist þar sem ekki var hirt um að
fara að lögum við yfirfærsluna.
Lánasamningar eru gerðir
þar sem lögin eru höfð að fífli
T.d. skal tilgreina fjárhæð veð-
kröfu í skjalinu sem stofnar til
veðréttar. Það er ekki víst að vísi-
tölubinding lána sé lögleg. Lög um
framsöl og áritanir eru ekki virt.
Nú man enginn eftir lögum um
greiðslujöfnun fasteignaveðlána
frá 1985. Það skiptir ekki máli
hvort löggerningar eru gildir eða
ógildir eftir lögum, heldur bara
gerir hver sem honum hentar. Allt
virðist vera gilt þegar kemur að
aðför eða nauðungarsölu hjá
sýslumanni. Ógnin ein ræður.
Fjármálakerfið og stjórnvöld
beita falsi og blekkingum til
að belgja út skuldastöður
Það eru lög um hvernig eigi að
gæta hagsmuna í árekstrum
banka og almennings, um eftirlit
með viðskiptaháttum og markaðs-
setningu og um upplýsingagjöf til
viðskiptavina, en það er bara ekki
farið eftir þessum lögum, ekki
frekar en lögum um samninga og
vitneskju aðila á markaði. Stjórn-
völd eru í ákafa að skoða hvaða
lög gilda hér og í Evrópusam-
bandinu, en hafa minni áhuga á
því hvort það sé farið eftir þeim
lögum eða ekki, því það hafa verið
staðfest hér Evrópulög þar sem
réttur einstaklinganna er marg-
brotinn, en ógnin ein er látin
ráða.
Sáttin hefur verið rofin.
Lögin hafa verið rofin.
Friðurinn hefur verið rofinn
Það er ljóst að fjármálakerfið
virðir ekki sáttina, heldur ræður
hve mikið má plokka af hverjum
og einum, en sumir einstaklingar
og fyrirtæki halda sínum hlutum
oft óskertum. Ójöfnuðurinn og
ógagnsæið ræður. Lögmenn,
stjórnmálamenn og aðrir virðast
gera sér hrunið og þraut-
araðstæður fólks að féþúfu. Þeim
er sama hvað er satt eða rétt,
eina sem virðist gilda fyrir þá er
að gera sér sem mestan mat úr
þessu. Ákaflega eru þetta sís-
vangar stéttir, lögmenn og stjórn-
málamenn. Ætlast þeir til að ein-
hver muni bera virðingu fyrir
þeim að lokum, ef þeir bera enga
virðingu fyrir þjóðfélaginu?
Stjórnvöld horfa til hliðar og
taka stöðu gegn almenningi
Stjórnvöld eiga stærstan hluta
skuldanna og hlúa að skjaldborg
um erlenda áhættusjóði en sinna
ekki heimilunum. Harkan í aðför-
inni að almenningi er slík að öll
lög og reglur í samskiptum eru
brotnar eins og dæmin sýna.
Yfirvöld virðast ekki taka
mark á lögum
Það virðist ekki vera að sjá að
lög um þinglýsingar, aðfarir,
samningsveð, um meðferð einka-
mála, um nauðungarsölur, um lög-
tak, um lögbann, um samningsveð
í fasteignum, um neytendakaup,
um neytendalán eða réttaraðstoð
við einstaklinga þurfi endilega að
virða, heldur gilda hér lögmálin
sem bandarísku sálfræðingarnir
rannsökuðu. Ef nógu margir
segja að lögin gildi ekki þá gilda
þau ekki, og það má ganga að
fólkinu með ógnina að vopni. Ef
einhver í hvítum slopp segir að
það sé í lagi. En það er ekki í
lagi!
Stjórnvöld verða að átta sig á
því til hvers er ætlast af þeim. Ef
það verður engin sátt sköpuð,
gilda engin lög né siðir og það
verður enginn friður.
Ógnin kemur að ofan
Eftir Björn Óskar
Vernharðsson » Sá sem rýfur lögin
rýfur friðinn.
Sá sem rýfur sáttina
rýfur friðinn sömuleiðis.
Ógnunum, blekkingum
og falsi er beitt í skulda-
uppgjöri við heimilin.
Björn Óskar
Vernharðsson
Höfundur er sálfræðingur.
Leikfélag Reykjavíkur setur nú
upp þekktasta leikrit írska
nóbelsverðlaunaskáldsins Samuels
Becketts. Líklega hefur ekkert
eitt leikrit eftir erlendan höfund
haft eins mikil áhrif á íslenskar
leikbókmenntir síðan um miðja
síðustu öld og þetta verk, enda
hefur það oft verið flutt hér á
landi. Síðast var það gert í Borg-
arleikhúsinu árið 2002. Þá fóru
þeir Hilmir Snær og Benedikt
Erlingsson með aðalhlutverkin og
uppfærslan var hefðbundin í þeim
skilningi að karlleikarar fóru með
hlutverkin í samræmi við venju-
lega kynningu og aðgreiningu í
persónur og leikendur.
Að þessu sinni á kvenfélagið
Garpur aðild að sýningunni, sem
er í leikstjórn Kristínar Jóhann-
esdóttur og það hefur haft í för
með sér að reglur sem Beckett
setti þessu verki hafa verið brotn-
ar, eða hvað? Þetta er þó gert
undir rós með tengipersónum,
e.t.v. af tilitssemi við ströng fyr-
irmæli hins látna lárviðarskálds.
Þetta inngrip í verkið undir-
strikar kómíska vídd þess og
dregur alls ekki úr áhrifamætti
þess, heldur vísar það á skyld-
leika þess við grínleikarapör reví-
anna og þöglu kvikmyndanna,
sem eins og allir vita áttu sér
tragíkómískar skírskotanir í
bland við þjóðfélagsádeilu. Hattur
Chaplins spilar
þarna hlutverk
og svo illa lykt-
andi skórnir
sem særa. Staf-
urinn er þarna,
en hann hefur
umbreyst í
svipu. Þessir
hlutir tilheyra
sviðsmyndinni
sem skilgreinir
tilvist mannsins á afmörkuðum
stað á jörðinni undir tungli og sól.
Þar er líka lífsins tré sem í fyrri
hluta verksins er visið, enda
löngu búið að eta af því alla for-
boðnu ávextina. Persónurnar fjór-
ar eru fulltrúar þess firrta mann-
kyns sem þjáist vegna fjarveru
Guðs sem beðið er eftir í nafni
Godots. Þær túlka hrátt valdið,
veikleika mannanna og ömurleika
ofbeldisins í hárfínum orða-
leikjum og svipbrigðum milli
þéttra þagna.
Orðaleikir eru fyrirbæri sem
hafa orðið til einhvers staðar á
milli bældra hugsana og dans í
víðum skilningi þess orðs. Bent
hefur verið á að verkið allt sé
hugsað eins og tónlistarverk og ef
svo er eru allar hreyfingarnar á
sviðinu eins konar dans við þá
tónlist. Magían í verkinu er að
hluta til vegna bannsins við að
flytja hvers konar tónlist sem stef
í verkinu.
Allt rennur þetta saman á
stundum í ósundurgreinda kös
mannlegrar niðurlægingar, en
auk nafnsins Godot eru ýmsar
biblíulegar skírskotanir í þessu
verki. Jesús er ákallaður sem
frelsari og vandræðagemlingarnir
tveir skírskota til ræningjanna á
krossinum og vita að annar þeirra
iðraðist. Ákallið: „Miskunna þú
mér“ stígur til himins og þarna er
steinninn sem Estragon leggur
höfuð sitt á þegar hann vill sofna
í óþolandi biðinni. Godot kemur
þó ekki til hans í svefni eins og til
Jakobs forðum, sem sá himnastig-
ann í draumi. Í staðinn fær
Estragon hræðilegar martraðir
sem Vladimir samferðamaður
hans og félagi neitar honum um
að létta af sér. Kannske er það
einmitt þess vegna sem það verð-
ur nokkuð ljóst að Godot kemur
ekki. Tenginguna vantar. Godot
sendir engla sína niður á þetta
svið í tvígang til að afboða sig.
Ekki er efast um að hann sé til
og það fara sögur af því að hann
sé með hvítt skegg.
Grátbroslegir karakterarnir
létta áhorfendum biðina með því
að ögra umgjörð verksins, stíga
út fyrir hana og ávarpa leik-
húsgesti eins og til að stytta þeim
stundir, gera þeim biðina bæri-
legri. Þannig konfronteraði
Estragon gagnrýnandann Jón
Viðar sem sat alsaklaus meðal
áhorfenda og hann veittist góðlát-
lega að fyrrverandi forsætisráð-
herrafrú sem var á leiðinni út úr
leikhúsinu eftir góða frumsýn-
ingu. Beckett hefði orðið miður
sín ef hann hefði horft upp á
þetta og sett lögbann á sýn-
inguna. En óhætt er að fullyrða
að Ólafía Hrönn Jónsdóttir og
Halldóra Geirharðsdóttir hafi far-
ið á kostum og hér skal mælt ein-
dregið með þessari sýningu sem
er Borgarleikhúsinu og kvenfélag-
inu Garpi til mikils sóma.
PÉTUR PÉTURSSON,
prófessor í guðfræði við HÍ.
Hann er fv. fréttaritari og
ritdómari hjá Mbl.
Brotinn stigi: 1M28, 1-22. Beðið
eftir Godot í Borgarleikhúsinu
Frá Pétri Péturssyni
Pétur
Pétursson
Bréf til blaðsins
Ársalir fasteignamiðlun og fyrirtækjasala
Ef þú vilt selja, leigja eða kaupa fasteign eða selja
eða kaupa fyrirtæki í rekstri, hafðu samband.
Ársalir
FASTEIGNAMIÐLUN
Engjateigi 5, 105 Rvk
533 4200
Ársalir ehf fasteignamiðlun
533 4200 og 892 0667
arsalir@arsalir.is
Engjateigi 5, 105 Rvk
Björgvin Björgvinsson, löggiltur fasteignasali
Fjallalamb á framandi máta
Grillað fillet á spjóti, marinerað í hvítlauk,
ólífuolíu, tímian & dijon sinnepi, borið fram á
salatbeði með hægelduðum rauðlauk, ristuðum
sveppum, bakaðri kartöflu & hvítlauks dressingu
2.690 kr.
Hálendis
spjótNÝTT
Grillhúsið Tryggvagötu og Sprengisandi,
sími: 5275000, grillhusid@grillhusid.is, www.grillhusid.is