Helgafell - 01.01.1943, Síða 132

118
HELGAFELL
þjóðlegar bókmenntir verði bæSi meira og bet-
ur lesnar, megum ekki ganga þess duldir, aS
viS eigum í glímu viS tíSarandann, og hann
er ekkert lamb aS leika sér viS, jafnvel þótt
glæstir kappar beiti bitrum hjörvi.
Almenningur les fornsögurnar ekki meira en
raun er á vegna þess, aS hann langar fremur
aS gera eitthvaS annaS. ÞaS er þessi skortur á
löngun til þjóSlegra iSkana, sem vinna þarf bug
á, ef breyting á aS verSa ! þessu efni. Vanda-
máliS er því fólgiS í því aS vekja þessa löng-
un. En getur nokkur veriS svo barnalegur aS
halda því fram í fullri alvöru, aS smávægilegt
nart í mál fornsagnanna geti vakiS áhuga, sem
tekinn er aS kulna? Ég hygg, aS ýmislegt megi
gera til þess aS hefja þjóSlegar bókmenntir til
meiri virSingar en þær njóta nú. ÞaS mál mun
ég þó ekki ræSa hér. Ef til vill gefst kostur á
því síSar. En ég hef óbeit á fálmi því og hunda-
vaSshætti, sem er undirrót aS útgáfum þeirra
Stafkræklinga, því aS mér skilst, aS nauSsyn-
legt sé aS botna eitthvaS í vandamálinu til þess
aS reynast fær um aS finna lausn á því.
En svo er annaS atriSi, sem ég vildi benda
skrifstofustjóranum á. ÞaS er ekki öllum happa-
drjúgt aS lesa mikiS- ASalatriSiS er aS lesa uel.
Ég er sannfærSur um, aS sumir menn verSa
örlitlu heimskari viS hverja bók, sem þeir lesa.
Og þaS er engum vafa undirorpiS, aS ýmsir lesa
alltof mikiS. Ef þetta er rétt, er þaS eitt ekki
nægilegt aS stuSla aS auknum lestri íslendinga-
sagna, heldur skiptir mestu máli aS kenna fólki
aS lesa þær vel, þ. e. aS lesa þær þannig, aS
menn verSi dálitlu vitrari aS lestri loknum.
Vitur maSur sagSi eitt sinn, aS þaS væru ekki
til neinar vondar bækur, aSeins vondir lesend-
ur. Vafalaust er mikiS til í þessu. Og ef þaS
er einlægur vilji okkar aS stuSla aS aukinni
menningu einstaklinganna, megum viS ekki
láta þetta sem vind um eyrun þjóta. ViS verSum
aS koma fólki í skilning um gildi vandvirkn-
innar bæSi viS lestur og annaS. ÞaS er því víta-
vert aS boSa fólki fagnaSarerindi káksins.
Mér voru þaS sár vonbrigSi, er ég las grein
skrifstofustjórans, aS hann skyldi gerast þar
formælandi káksins. Ég hef hlýtt á skrifstofu-
stjórann flytja útvarpserindi um íslenzkt mál
og falIiS skoSanir hans um þau efni betur en
margt annaS, sem ég hef heyrt um þau mál.
Þess vegna kom þaS mjög flatt upp á mig, aS
hann skyldi ráSast af miklum móSi á allt starf
þeirra, er fengizt hafa viS íslenzk fræSi, og
telur þá hafa svipt þjóSina dýrustu hnossum
sínum. Þetta er í rauninni kjarninn í grein hans.
Hún er tilraun til aS gera íslenzk fræSi hlægi-
leg. Allar eru þó ásakanir skrifstofustjórans
reistar á misskilningi. Mun ég því bera hönd
fyrir höfuS fræSanna og fræSimannanna, sem
þau hafa skapaS, þó aS mörgum beri meiri
skylda til þess en mér. Fyrst vil ég leiSrétta
hiS helzta, er skrifstofustjórinn hefur ranglega
eftir mér.
Ég hef aldrei haldiS því fram, aS Hrafnkatla
væri ekki skráS á islenzku, og mér er ekki
kunnugt um, aS nokkur hafi haldiS því fram.
HiS eina, sem hefSi getaS valdiS því, aS
heimskingi hefSi látiS sér til hugar koma, aS
sú væri skoSun mín, var orSiS fornritaþýSing,
er ég notaSi í fyrirsögn. En gálumenn eins og
herra Hjörvar gátu auSvitaS séS, aS ég notaSi
orSiS í merkingunni málbreyting. Hins vegar
hef ég haldiS því fram, aS íslenzk tunga hafi
breytzt á ýmsa lund, síSan Hrafnkatla var rit-
uS og breytingar þær, er H. K. L hefur gert á
henni, séu málbreytingar. Og ég er áreiSanlega
ekki einn um þessar skoSanir. Treystir skrif-
stofustjórinn sér til aS halda öSru fram?
Hvenær hef ég lýst yfir fylgi mínu viS ,,lög-
boSna stafsetningu íslendinga", sem á máli
skrifstofustjórans nefnist „kínversk stafsetning".
Skrifstofustjórinn vildi ef til vill fræSa mig um
þaS. Ég hef frá upphafi vega veriS andstæS-
ingur þessarar stafsetningar og viljaS hana
feiga, þó aS ég muni nota hana og kenna, meS-
an hún er lögboSin. Hins vegar tel ég fulla þörf
á, aS lögboSin verSi ný stafsetning, þar sem
zetan er útlæg ger og meira er skeytt þeim
breytingum, sem á tungunni hafa orSiS. Ég
hef alltaf litiS svo á, aS stafsetningu eigi aS
sníSa meira eftir framburSi en nú tíSkast og
stefna beri aS því aS gera hana auSveldari en
hún er nú. SkoSanir okkar skrifstofustjórans um
stafsetning nútímamálsins eru víst næsta líkar,
og hefSi þv! veriS hyggilegra fyrir hann aS
stefna skeytum sínum í aSrar áttir eSa til þeirra,
sem bera ábyrgS á þessari „kínversku stafsetn-
ingu".
Hins vegar Iítur út fyrir, aS viS, skrifstofu-
stjórinn og ég, séum mjög ósammála um staf-
setningu fornrita, en þetta stafar af ósam-
kvæmni í skoSunum herra Hjörvars. Hann gæt-
ir þess ekki, aS stafsetning sú, er H. K. L.
kallar „danska" stafsetningu, er tilraun til þess
aS sýna máliS á því stigi, sem þaS var, þegar
fornsögurnar voru skrifaSar. í því er gildi henn-
ar fóIgiS. ÞaS er því sýnt, aS ekki verSur hrófl-
aS viS þessari „dönsku" stafsetningu á þann
hátt, er H. K. L. gerir, án þess aS breyta máli
því, er bækurnar voru skráSar á. Ósamkvæmni