Kjarninn - 19.06.2014, Blaðsíða 10

03/04 EfnaHagsmÁl
ísland þátttakandi
Mikil leynd hvílir yfir umræddum skjölum og viðræðunum í
heild. Þær þykja gríðarlega viðkvæmar, enda verið að sýsla með
grundvallarréttindi á vettvangi sem lýtur í raun engum reglum.
Á forsíðu skjalanna segir meðal annars að ekki megi aflétta
trúnaði á þeim fyrr en fimm árum eftir að TISA-samkomulagið
taki gildi eða fimm árum eftir að viðræðunum ljúki, fari svo
að samningar náist ekki. Á skjölunum stendur að þau verði að
„vera vistuð í lokaðri eða öruggri byggingu, herbergi eða hirslu“.
Viðræðurnar fara líka fram utan Alþjóðaviðskipta-
stofnunarinnar (WTO) og lúta því ekki þeim reglum sem
gilda um þá stofnun.
Hvað er Tisa og Hverju er verið að reyna að ná fram?
TISA stendur fyrir Trade In Services Agreement.
Viðræðurnar sem nú standa yfir eru marghliða og
snúast um að auka frelsi í þjónustuviðskiptum milli
landa. Yfirlýst markmið þeirra er að fækka hindrun-
um í vegi fyrirtækja sem starfa á vettvangi þjónustu-
viðskipta og auka gegnsæi í milliríkjaviðskiptum
með þjónustu. Samningsviðræðurnar skipta Ísland
miklu máli enda spanna þátttökuríkin helstu
markaðs svæði íslenskra fyrirtækja. Auk einstakra
ríkja er Evrópusambandið aðili að viðræðunum.
Samkvæmt skýrslu Gunnars Braga Sveinssonar
utanríkisráðherra til Alþingis, sem skilað var inn
í mars 2014, eru þjónustuviðskipti nú 36 prósent
af heildarviðskiptum Íslands við umheiminn. Þau
hafa aukist mikið á síðustu misserum, sérstaklega
samhliða ótrúlegum vexti í ferðaþjónustu, sem nú er
orðin ein helsta stoð íslensks atvinnulífs. Langflestir
Íslendingar starfa líka við þjónustustarfsemi. Árið
2012 átti það við um 76 prósent vinnandi fólks.
Meðal þeirra eru starfsmenn í fjármálageiranum,
blaðamenn, starfsmenn í verslun, þeir sem sinna
opinberri þjónustu á vegum ríkis og sveitarfélaga og
svo framvegis.
Þrátt fyrir þetta mikla mikilvægi þjónustu-
starfsemi fyrir heiminn hefur einungis einu sinni
verið gerður almennur alþjóðlegur samningur
um þjónustuviðskipti. Hann gengur undir nafninu
GATS og gekk í gildi árið 1995. GATS-samningur-
inn er fjarri því að vera óumdeildur þótt hann beri
ekki oft á góma í þjóðfélagsumræðunni. Fimm
þingmenn Vinstri grænna lögðu til dæmis fram
þingsályktunar tillögu haustið 2003 þar sem meðal
annars var óskað eftir því að gerð yrði úttekt á
efnahagslegum, félagslegum og stjórnmálalegum
áhrifum sem og umhverfisáhrifum GATS-samn-
ingsins á Íslandi. Í greinargerð með tillögunni
sagði: „GATS-samningurinn hefur færst æ meira í
sviðsljósið síðastliðin 2–3 ár í kjölfar þess að verka-
lýðsfélög, sjálfstæðir rannsóknaraðilar, háskólar,
rannsóknarnefndir þjóðþinga sem og frjálsir félaga-
hópar og samtök, hafa tekið hann til skoðunar.
Gagnrýni á samninginn hefur ekki síst beinst að
áhrifum hans á stjórnunarhætti hvers þjóðríkis sem
er aðili að Alþjóðaviðskiptastofnuninni, sjálfstæði
og sjálfræði innlendra stjórnvalda og þær almennu
breytingar á félagslegu og efnahagslegu umhverfi
sem af samningnum hljótast. Nauðsynlegt er að
hafa í huga að þær skuldbindingar sem ríki gera
undir GATS-samningnum eru nánast óafturkræfar
og því geta einstaka ríkisstjórnir bundið hendur
komandi kynslóða með þvílíkum hætti að vart
finnast sambærileg dæmi í öðrum alþjóðlegum
viðskiptasamningum.“
Og nú á að hlaða í uppfærða útgáfu á yfir-
þjóðlegum þjónustusamningi til að þjóna þörfum
nútímaviðskipta.
smelltu hér
til að skoða
gögnin