Morgunblaðið - 07.11.2012, Side 27

MINNINGAR 27
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 7. NÓVEMBER 2012
Halldór dvaldi sem ungur maður.
Það kom mér á óvart að Auður
hafði aldrei komið þar fyrr.
Henni hafði ekki þótt tilhlýðilegt
er þau Halldór voru á ferðalagi
um svæðið einhverjum árum fyrr
að fylgja honum í heimsókn þang-
að sem hann hafði lifað munkalífi.
Því vildi hún ekki vera með til-
stand í klaustrinu, heldur litaðist
þar um á sömu forsendum og aðr-
ir. Mér þótti þetta viðhorf hennar
til lífshlaups eiginmannsins bera
vott um óvenjulegt sjálfstæði
konu sem lifði lífinu á sínum eigin
forsendum en tók um leið fullt til-
lit til annarra.
Það sjálfstæði sem líf Auðar er
vitnisburður um er á margan hátt
eftirtektarvert. Afurð þess
hversu vel Auður kunni að tengj-
ast umheiminum utan auga
hversdagsleikans, hvort heldur
sem var í opinberum eða einkan-
legum samskiptum við andans
menn og konur – án þess að missa
sjónir á því sem var í hennar nær-
umhverfi; náttúrunni, sveitalíf-
inu, fjölskyldu og vinum.
Sú arfleifð er Auður skilur eft-
ir sig er enn að miklu leyti órann-
sökuð, en víst er að hlutverk
hennar í íslensku þjóðlífi verður
seint metið til fullnustu og á enn
eftir að koma gleggra í ljós.
Fjölskyldu Auðar vottum við
hjónin okkar dýpstu samúð að
henni genginni.
Fríða Björk Ingvarsdóttir,
formaður stjórnar
Gljúfrasteins.
Miklir listamenn starfa ekki í
tómarúmi og við höfum mörg
dæmi um afburða vel gefið fólk
sem ekki tókst að virkja hæfileika
sína til fulls vegna erfiðra kring-
umstæðna. Þetta átti svo sannar-
lega ekki við um Halldór Lax-
ness, sem alla sína ævi hafði lag á
því að láta gott fólk hjálpa sér við
þá hluti sem voru honum ofviða
eða til þess fallnir að dreifa huga
hans frá skáldskapnum. Auður
Sveinsdóttir Laxness veitti hon-
um þetta rými. Hún var mikil
merkiskona í krafti eigin verð-
leika en kaus að virkja sína miklu
hæfileika til að skapa skáldinu
sem bestar aðstæður og búa til
fallegt heimili, enda var það í
samræmi við tíðarandann sem
ríkti á þeim árum.
Auður bar hitann og þungann
af framkvæmdunum við Gljúfra-
stein á meðan Halldór var í út-
löndum, og smám saman varð til
eitt fallegasta heimili landsins í
fögru umhverfi. Hún hjálpaði
Halldóri líka við skriftirnar, vél-
ritaði allt fyrir hann og hefur þar
með verið sá lesandi sem hann
hefur fyrst prófað hugmyndir
sínar á. Heimilið var ekki bara
rómað fyrir smekkvísi heldur líka
rausn og gestrisni.
Íslenska þjóðin stendur í sér-
stakri þakkarskuld við Auði Lax-
ness fyrir ómetanlegt framlag
hennar til íslenskrar menningar á
20. öld. Fyrir hönd Forlagsins
sendi ég dætrum Auðar og barna-
börnum mínar innilegustu sam-
úðarkveðjur.
Jóhann Páll Valdimarsson.
„Halldór minn, viltu ekki koma
niður og fá þér kaffi?“
Þetta voru skemmtilegir dag-
ar, á Gljúfrasteini á ofanverðum
tíunda áratugnum; maður fékk að
grúska að vild í minniskompum
og bréfum Halldórs Laxness í
vinnuherbergi hans, en öðru
hverju var kallað í kaffi eða mál-
tíð, og maður fann að þetta kall
hafði heyrst áður í þessu húsi. En
mestu forréttindin voru að fá að
sitja með Auði í þessum kaffitím-
um, heyra hana segja frá og finna
hvernig blýantskrotið í kompun-
um fékk lit og líf kviknaði í föln-
uðum bréfum. Auður var
heillandi kona, skemmtileg, víða
heima, orðheppin og ekki hrjáð af
skoðanaleysinu, sem eiginmaður
hennar taldi einn helsta vanda Ís-
lendinga.
Kornung hafði hún heillað
Halldór Laxness, stúlkan frá
Eyrarbakka sem starfaði á rönt-
gendeild Landspítalans og hann
kynntist á Laugarvatni. Síðsum-
ardagar þar árið 1939 skópu þeim
örlög, eins og Halldór skrifaði
Auði vorið eftir: „síðan ég átti þig
eru reyndar allir dagar of fljótir
að líða, og þó er það hið eina, sem
ég kæri mig um að eiga daga með
þér,“ og varð ekki svefnsamt,
„heldur hlustaði ég á regnið falla
fyrir utan opinn gluggann, og á
skógarþröstinn, og hugsaði um
þig“ – „hamingja okkar er eins og
heilt haf“.
Þau giftu sig um jólin 1945 og
fluttu um leið á Gljúfrastein
skammt frá æskustöðvum Hall-
dórs; húsið sem Auður hafði látið
byggja og innrétta meðan Hall-
dór var á Eyrarbakka að skrifa
Íslandsklukkuna. Og það var ekki
auðvelt að byggja stórt hús á
þessum tíma naumra byggingar-
efna, ekki fremur en fyrstu bú-
skaparárin á Gljúfrasteini voru
auðveld. Það þurfti að kynda með
kolum og notast við dísilknúna
ljósavél af því rafmagn var ekki
komið í dalinn, auk þess sem Auð-
ur þurfti iðulega að þrasa við
skömmtunarstjóra til að fá bens-
ín svo hún gæti sótt vinnu og síð-
ar skóla í bænum. Þarna festist í
sessi sú verkaskipting sem Hall-
dór lýsti síðar svo í bréfi til Auð-
ar: „Mikið hefur nú létt af mér að
sleppa við þvargið (…), gott að
vakna á morgnana án þess að
hafa búsáhyggjur, en svo lendir
allt á þér í staðinn.“ Ekki veit ég
hvort sú saga er sönn, að Auður
hafi sett keðjurnar undir bílinn
þegar vetraði, en hún sá í öllu falli
um byggingu sundlaugarinnar
við húsið og var framkvæmda-
manneskjan, meðan skáldið skrif-
aði; hún var verkstjórinn meðan
Halldór reisti sína pýramída.
Þetta var lífið sem hún valdi
sér og fjarri henni að vorkenna
sér yfir því, enda hafði hún góða
lund og tók sig ekki of hátíðlega,
eins og sjá má í bréfi sem hún
skrifaði Halldóri veturinn sem
hún var við nám í Myndlista- og
handíðaskólanum: „Ég á að skila
ritgerð um andúð eftir 10 daga.
Ég get ekki að því gert að mér
finnst kennarasálfræði alltaf dá-
lítið hlægileg og illkvittnisleg. Ég
hefði miklu frekar viljað skrifa
um léttúð.“ Auður var félagslynd
og mikill gestgjafi og hafði gaman
af að gera vel við þá sem komu til
hennar, eins þótt það væru bara
bókmenntafræðingar að grúska í
gulnuðum bréfum. Hún var stolt-
ur þátttakandi í lífi eiginmanns
síns, eins og ótal frásagnir og
myndir, til dæmis frá Nóbelshá-
tíðinni, bera vitni um, og uppeldi
dætranna tveggja og búsýslan öll
kom í hennar hlut. En hún átti
sannarlega sitt eigið líf. Hún var
sérstaklega áhugasöm um ís-
lenskar handíðir og myndvefnað
og skrifaði talsvert um þau efni
og hannaði m.a. vinsæl mynstur í
lopapeysur.
Þegar ég vann að ævisögu
Halldórs Laxness heimsótti ég
Auði nokkrum sinnum á elliheim-
ilið í Mosfellsbæ og hún tók mér
opnum örmum sem fyrr, var
hreinskiptin og dró ekkert undan
þegar ég spurði hana um lífs-
hlaupið; fór inn í fataskápinn og
rétti mér stóran poka með bréfa-
skiptum þeirra Halldórs. Í þeim
bréfum birtist hún líka ljóslifandi,
þessi sterka kona sem gat alltaf
litið á sjálfa sig og umhverfi sitt
úr írónískri fjarlægð; ég er komin
„að láta fixa mig upp einsog Lóa í
Silfurtúnglinu“ skrifaði hún Hall-
dóri þegar hún var á leið á Nób-
elshátíðina.
Hamingjan veltur ekki bara á
ytri aðstæðum, hún veltur líka á
viðhorfi manns sjálfs, og það hef-
ur Halldór skynjað strax við
fyrstu kynni þeirra, þegar hann
skrifaði Auði að hún væri „fædd
hamingjumanneskja.“ Þessi
hamingja var grunntónn tilveru
Auðar Laxness, hvað sem annars
á gekk.
Sigríði, Guðnýju og fjölskyld-
um þeirra færi ég innilegar sam-
úðarkveðjur okkar Önnu.
Halldór Guðmundsson.
✝ Kristín FanneyJóhannesdóttir
fæddist í Reykjavík
þann 15. mars
1918. Hún lést á
Hjúkrunarheim-
ilinu Sóltúni 19.
október 2012.
Foreldrar henn-
ar voru Sigríður
Þórðardóttir hús-
móðir f. 1884 d.
1953 og Jóhannes
Þórðarson smiður f. 1872, d.
1956.
Systkini Kristínar voru Júlía,
Jóhann, Magnea, Ólafur og
Þórður sem öll eru látin. Árið
1939 giftist Kristín Jóni Elíasi
Eyjólfssyni f. 21. ágúst 1916, d.
17. nóvember 2001. Jón var
verslunarstjóri hjá Sláturfélagi
Suðurlands. Foreldrar Jóns
voru Guðrún Gísladóttir f. 1880
og Eyjólfur Sigurðsson f. 1879.
Jón og Kristín eignuðust tvö
börn. 1) Jóhannes f. 1940,
kvæntur Guðrúnu Þórsdóttur f.
1961. Jóhannes á tvö börn með
Ásu Karen Ásgeirsdóttur f.
1942. Þau skildu. a) Kristín f.
1963, í sambúð með Sigurði
Rúnari Sveinmarssyni f. 1969.
Árið 1953 byggðu þau sér hús á
Kópavogsbraut 8 í Kópavogi og
bjuggu þar í um 20 ár. Þaðan
fluttu þau að Ásvallagötu þar
sem þau bjuggu í tæp 30 ár.
Kristín fluttist þaðan að Afla-
granda 40 og bjó þar allt þar til
hún flutti í apríl 2010 á Hjúkr-
unarheimilið Sóltún í Reykjavík.
Ung vann Kristín við sauma-
skap en eftir að hún giftist var
hún heimavinnandi í 30 ár þar
til hún fór að vinna hjá Slát-
urfélagi Suðurlands. Það veitti
Kristínu mikla ánægju að vera
útivinnandi enda naut hún þess
að vera innan um fólk.
Kristín var mikil húsmóðir og
hugsaði vel um börn og bú. Hún
hafði unun af fallegum hlutum
líkt og heimili þeirra hjóna bar
vott um. Hún var mikil fé-
lagsvera og naut þess að fá gesti
heim til sín, hvort heldur það
voru börn eða fullorðnir. Hún
hafði mikinn áhuga á öllum
hannyrðum. Kristín saumaði
mikið út. Síðustu árin prjónaði
hún sokka, vettlinga og teppi
fyrir langömmubörnin. Kristín
hafði unun af því að ferðast er-
lendis og fór víða með eig-
inmanni sínum Jóni. Hún hafði
yndi af blómum og bjó hún sér
sælureit á svölunum á Afla-
grandanum.
Útför Kristínar fer fram frá
Fossvogskirkju í dag, 7. nóv-
ember 2012, og hefst athöfnin
klukkan 15.
Kristín á tvær dæt-
ur, Gunnhildi og
Berglindi. Jón Ás-
geir f. 1968, kvænt-
ur Ingibjörgu Stef-
aníu Pálmadóttur f.
1961. Jón Ásgeir á
þrjú börn, Ásu Kar-
en, Anton Felix og
Stefán Franz. 2)
Ester f. 1947, gift
Einari Vilhjálms-
syni f. 1947, þau
eiga þrjá syni. a) Jón Þór f.
1970, kvæntur Þóru Elísabetu
Kjeld f. 1971, þau eiga fimm
börn. Ármann Elías, Einar Alex,
Elísabetu Maríu, Önnu Margréti
og óskírðan son. b) Eyjólfur f.
1970, í sambúð með Jónu Ein-
arsdóttur f. 1966, þau eiga tvö
börn, Snædísi Ester og Jón Elí-
as. c) Vilhjálmur f. 1980, kvænt-
ur Ester Sif Harðardóttur f.
1982, þau eiga tvær dætur,
Anítu Sif og Viktoríu Karen.
Kristín ólst upp í Vest-
urbænum og gekk í Miðbæj-
arskólann. Hún var sannur
Vesturbæingur og mikill KR-
ingur. Kristín og Jón bjuggu sín
fyrstu búskaparár á Skeggja-
götu en fluttu síðar í Mávahlíð.
Þegar ég kveð Stínu tengda-
móður mína, sem lést 19. október
sl. að Hjúkrunarheimilinu Sóltúni,
skjótast fram í hugann margar
góðar minningar um góða konu.
Ég var mjög ungur þegar ég kom
fyrst á Kópavogsbrautina er við
Ester vorum að draga okkur sam-
an. Stína tók strax vel á móti mér
og milli okkar þróaðist hlý og
traust vinátta sem varði alla tíð.
Sama er að segja um Jón tengda-
pabba, enda varð ég fljótlega einn
af fjölskyldunni. Þau hjón voru
okkur unga parinu ávallt hlýjar og
góðar manneskjur.
Fyrstu þrjú búskaparárin okk-
ar Esterar fengum við til umráða
kjallaraíbúðina á Kópavogsbraut
8 en þar fæddust okkur fyrstu
börnin, tvíburarnir Jón Þór og
Eyjólfur. Okkur þótti gott að hafa
þau hjónin í sama húsi fyrstu
mánuðina eftir fæðingu þeirra því
nóg var að gera á heimilinu og for-
eldrarnir oft þeyttir. Tíu árum
síðar fæddist þriðji sonurinn Vil-
hjálmur, en þeir bræður voru allir
augasteinar ömmu sinnar og afa.
Stína hafði mjög gaman af því
að ferðast og fóru þau hjón víða
bæði innanlands og erlendis.
Stína fór oft til Kaupmannahafnar
að heimsækja systur sínar Júllu
og Möggu, en þær höfðu búið þar
frá því þær voru um tvítugt og
Stína hafði oft á orði að hún óskaði
þess að þær byggju á Íslandi.
Minningar um góða samveru
streyma fram þegar ég læt hug-
ann reika. Ferðin til Danmerkur
er mér ógleymanleg. Eins ferðirn-
ar sem við fórum saman í fellihýs-
ið en Stína hafði á orði að þetta
væri alveg eins og að vera á hóteli.
Ekki má gleyma því þegar hún fór
með okkur hjónum til Spánar orð-
in áttatíu og fimm ára. Við hvött-
um hana til að kaupa sér
íþróttaskó svo hún ætti auðveld-
ara með að ganga. En nei, það tók
Stína ekki í mál! Hún ætlaði sér að
ganga á sínum háhæluðu skóm
með höfuðið hátt eins og hún var
vön. Þessari reisn sinni hélt Stína
allt til hins síðasta.
Stína bjó á Sóltúni frá því í apríl
2010 við gott atlæti. Fjölskyldan
þakkar starfsfólki Sóltúns fyrir
frábæra umönnun.
Að leiðarlokum kveð ég
tengdamóður mína, Kristínu F.
Jóhannesdóttur, með þakklæti í
huga.
Blessuð sé minning hennar.
Einar Vilhjálmsson.
Elsku amma Stína, nú ertu far-
in frá okkur. Þú varst örugglega
hvíldinni fegin. Síðustu tvö árin
voru þér erfið. Nú ertu komin í
faðminn hans afa Jóns sem lést
fyrir 11 árum, blessuð sé minning
hans.
Amma mín, ég á svo margar
góðar minningar um þig. Þú varst
alltaf til staðar í bernsku minni.
Ég sótti mikið í að vera hjá ykkur
afa á Kópavogsbrautinni og síðan
á Ásvallagötunni. Þér féll aldrei
verk úr hendi, myndarhúsmóðir
og hannyrðakona mikil. Heimilið
ykkar afa var einstakt, hlýlegt og
fallegt. Þú varst stórglæsileg
kona, hafðir sérlega góðan fata-
smekk. Punkturinn yfir i-ið voru
háu hælarnir, fórst ekki út úr húsi
nema á háum hælum. Mér er
minnisstætt þegar þú varst á leið
til útlanda með vinkonum þínum,
þá komin á níræðisaldur, er ég
kom í heimsókn til að kveðja þig.
Þú hafðir þá fyrr um daginn farið í
bæinn og keypt þér tösku til að
taka með þér. Þú varst mjög
óánægð með töskuna svona eftir á
að hyggja, þér fannst hún svaka-
lega kerlingarleg. Taskan sem ég
var með fannst þér aftur á móti
vera smart og það varð úr að ég
keypti fyrir þig alveg eins tösku
og þú varst heldur betur ánægð.
Þinn góði húmor skein alltaf í
gegn í samskiptum við þig og það
var þá ekki á kostnað annarra
heldur gerðir þú óspart grín að
sjálfri þér. Þú hafðir góða nær-
veru og varst hrókur alls fagnaðar
á mannamótum. Þú barst um-
hyggju fyrir stelpunum mínum og
passaðir þær oft þegar þær voru
yngri. Þær minnast skemmtilegra
stunda með þér og fannst sérstak-
lega gaman að fá að fara með þér í
bingó.
Elsku amma Stína, ég kveð þig
með sorg í hjarta, er mjög þakklát
fyrir stundirnar sem ég átti með
þér. Minningin um þig mun lifa.
Þín
Kristín.
Með hárið óaðfinnanlega upp-
sett, í blússu með fallegri nælu, í
pilsi og háum hælum. Þetta er
myndin sem birtist okkur þegar
við hugsum um ömmu Stínu. Allt-
af vel til höfð og glæsileg.
Þær eru ófáar minningarnar
sem kvikna þegar við hugsum um
ömmu Stínu. Skemmst er að
minnast allra næturgistinganna á
Ásvallagötunni, með tilheyrandi
kvöldkaffi. Við hugsum til þess
þegar hún leyfði okkur að pakka
með sér ávöxtum í Austurveri og
kenndi okkur allt um þá. Ekki má
gleyma öllum ferðunum með
henni upp í Kjós en þar fékk hún
viðurnefnið „Landhelgisgæslan“.
Viðurnefnið hlaut hún þar sem
hún stóð í svaladyrunum og kall-
aði á okkur að koma í land þegar
henni fannst við vera komnir held-
ur langt frá landi á bátnum sem
okkur minnir að hafi þó verið
bundinn við bryggjuna. Við mun-
um eftir því þegar hún hjálpaði
okkur við að safna fyrir jólagjöf-
um handa mömmu og pabba. Þá
settum við smápeninga upp í skáp
í krukku og þegar kom að því að
kaupa gjafirnar hafði klinkið í
krukkunni breyst í einn fjólublá-
an. Það var aðeins ein kona sem
gat búið til svoleiðis töfra og það
var amma Stína.
En elsku amma, nú er þetta líf
búið og annað líf tekið við. Þú ert
örugglega búin að hitta afa aftur.
Þú sagðist hafa séð hann sitja í
stólnum hjá þér daginn áður en þú
fórst. Við erum sannfærðir um að
hann er tilbúinn að taka á móti þér
og nú eru þið loksins saman á ný.
Blessuð sé minning þín, elsku
amma,
Jón Þór, Eyjólfur
og Vilhjálmur.
Það er margs að minnast þegar
ég sest niður og skrifa fáein minn-
ingarorð um fyrrverandi tengda-
móður mína, Kristínu eða Stínu,
eins og hún var ávallt kölluð. Ég
var ung að árum þegar ég kynnt-
ist syni hennar Jóhannesi og þar
með fjölskyldunni á Kópavogs-
braut. Frá þeim tíma hefur alltaf
verið góð vinátta okkar á milli.
Stína var mikil húsmóðir og hann-
yrðakona. Allt lék í höndunum á
henni hvort sem það var útsaum-
ur eða prjónaskapur. Við bjugg-
um í sama húsi um nokkurt skeið
og naut ég góðs af því. Hún Stína
mín var alltaf fín og vel tilhöfð svo
eftir var tekið. Nú er komið að
leiðarlokum. Ég þakka henni góð-
vildina í minn garð. Bið Guð að
blessa minningu hennar og sendi
ástvinum innilegar samúðar-
kveðjur.
Ása Karen Ásgeirsdóttir.
Kristín F.
Jóhannesdóttir
✝
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir, amma
og langamma,
KRISTÍN SIGURLAUG
BENJAMÍNSDÓTTIR,
lést föstudaginn 26. október á Hrafnistu í
Hafnarfirði.
Jarðarförin fór fram í kyrrþey.
Bestu þakkir til starfsfólks Hrafnistu á 3. og 4. hæð fyrir frábæra
umhyggju í gegnum árin.
Hildur Guðmundsdóttir,
Dagný Guðmundsdóttir, Sævar Hjálmarsson,
Björn Guðmundsson, Helga Lára Guðmundsdóttir,
Edda Guðmundsdóttir, Guðmundur Víðir Helgason,
Gunnar Guðmundsson, Rakel María Óskarsdóttir,
ömmubörn og langömmubörn.
✝
Móðir okkar, tengdamóðir, amma, langamma
og langalangamma,
INGIBJÖRG JÓHANNSDÓTTIR,
frá Klauf,
Eyjafjarðarsveit,
lést föstudaginn 2. nóvember á
dvalarheimilinu Hlíð, Akureyri.
Geir Guðmundsson, Heiðbjört Eiríksdóttir,
Hólmfríður Guðmundsdóttir, Jón Eggertsson,
Guðný Ósk Agnarsdóttir,
Leifur Guðmundsson, Þórdís Karlsdóttir,
Anna Sigríður Guðmundsdóttir, Haukur Geir Guðnason,
barnabörn, barnabarnabörn og barnabarnabarnabarn.
Lokað
Skrifstofur okkar á Akureyri og Reykjavík verða lok-
aðar eftir hádegi miðvikudaginn 7. nóvember 2012
vegna útfarar DÝRLEIFAR KRISTJÁNSDÓTTUR
héraðsdómslögmanns.
LEX og Gjaldskil.
Morgunblaðið birtir minningargreinar endurgjaldslaust alla
útgáfudaga.
Skil | Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega
beðnir að nota innsendikerfi blaðsins. Neðst á forsíðu mbl.is má finna
upplýsingar um innsendingarmáta og skilafrest. Einnig má smella á
Morgunblaðslógóið efst í hægra horninu og velja viðeigandi lið.
Minningargreinar