Morgunblaðið - 16.11.2012, Qupperneq 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. NÓVEMBER 2012
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
„Útlán Íbúðalánasjóðs eru um 800
milljarðar. Sjóðurinn er þegar búinn
að fá greiddar verðbætur á tíma-
bilinu sem dóms-
málið vísar til.
Tökum einfalt
dæmi um 25 ára
lán tekið í árslok
2002 og notum
það sem dæmi-
gert lán til að
álykta út frá um
verðbætur. Ef
vextir hafa verið
t.d. 5% og lánið 10
milljónir í upphafi
þá nema greiddar og ógreiddar verð-
bætur samtals um 8,5 m.kr. en lánið
stendur í 13,2 m.kr. Ef endurgreiða
þarf 8,5 m.kr. þá svarar það til 64,5%
af eftirstöðvum lánsins með verðbót-
um. Ef um er að ræða 40 ára lán þá
breytist þetta hlutfall í 58%. Ef við
gefum okkur töluna 60% og að eft-
irstöðvar útlána hjá Íbúðalánasjóði
nemi 800 milljörðum þá erum við að
tala um hugsanlega fjárhæð sem
næmi 480 milljörðum. Sú tala væri þá
tap sjóðsins,“ segir Yngvi Harðarson,
framkvæmdastjóri ráðgjafafyrir-
tækisins Analytica, um áhrifin af því
ef hjón sem stefnt hafa Íbúðalána-
sjóði vinna málið. Er vikið að stefn-
unni hér fyrir neðan.
Yngvi tekur fram að þetta sé mjög
gróf áætlun en hann var einn höf-
unda skýrslu sem unnin var fyrir
efnahagsráðuneytið árið 2010 um
kosti og galla verðtryggingar.
Yrði mikið högg fyrir sjóðina
Hann víkur að lífeyrissjóðunum.
„Gefum okkur að veðlán lífeyris-
sjóðanna séu til öll til neytenda – þ.e.
sjóðfélaga – sem kann að vera ofur-
einföldun. Fjárhæð þeirra skv.
skýrslum FME nemur um 200 millj-
örðum. Ef 60% af þeirri fjárhæð tap-
ast þá svarar það til 120 milljarða
króna. Það myndi bitna á lífeyris-
réttindum sjóðfélaga.
Þessi dæmi eru einföldun en
ég tek ekki með í reikn-
inginn að lífeyrissjóð-
irnir hafa verið að
byggjast upp í nokk-
urn tíma. Það sama á
við um Íbúðalánasjóð.
Þar eru líka á ferð háar
fjárhæðir. Málið varð-
ar ekki aðeins núver-
andi stöðu. Þetta er
þannig líka spurning um
hvort málið beinist gegn
öllum verðtryggðum
eignum lífeyrissjóðanna
eða eingöngu að sjóðs-
félagalánum. Lífeyrissjóðirnir hafa
vaxið með iðgjöldum sem varið er til
fjárfestinga. Þá kemur til vöxtur
vegna afraksturs fjárfestinga, þ.m.t.
verðbóta. Það þarf því að fara mjög
varlega í allar tölur í þessu samhengi,
skoða þarf málið betur,“ segir Yngvi
en samkvæmt þessu yrði heildartap
Íbúðalánasjóðs og lífeyrissjóðanna
um 600 milljarðar.
Kveðið á um skaðabætur
Að sögn Þórðar Heimis Sveins-
sonar, hdl. og lögmanns hjónanna,
felur stefnan í sér að Íbúðalánasjóði
hafi verið óheimilt að krefja þau um
heildarlántökukostnað af láninu,
þ.m.t. vexti, verðbætur og lántöku-
kostnað en til vara að óheimilt hafi
verið að krefjast verðbóta. Þessi
kostnaður verði sóttur ef málið vinnst
en engin fjárupphæð sé tilgreind.
Í neytendalánalögunum sé heimild
fyrir því að krefjast skaðabóta í sam-
ræmi við almennar reglur skaðabóta-
réttar ef brot á neytendalánalögum
sannast. Því geti hjónin mögulega átt
skaðabótakröfu 10 ár aftur í tímann.
Þórður Heimir telur málið munu hafa
fordæmisgildi fyrir önnur lán Íbúða-
lánasjóðs, verðtryggð lán lífeyris-
sjóðanna og önnur verðtryggð lán.
Þýddi allt að 600
milljarða króna tap
 Hagfræðingur áætlar áhrif stefnu gegn Íbúðalánasjóði
Morgunblaðið/Ómar
Frá Kópavogi Verðbólgan fór af stað við efnahagshrunið árið 2008.
Hólmfríður Gísladóttir
holmfridur@mbl.is
Eftir mikinn kosningaósigur Sjálf-
stæðisflokksins árið 1978 fór Geir
Hallgrímsson, þáverandi formaður
flokksins, í viðamiklar aðgerðir til
að rétta flokkinn af og endurnýja
með ýmsum hætti, en það hefur
Sjálfstæðisflokkurinn ekki gert
eftir hrun.
Þetta segir Styrmir Gunnars-
son, fyrrverandi ritstjóri Morgun-
blaðsins, en hann hefur ritað bók
um átökin í Sjálfstæðisflokknum
frá láti Bjarna Benediktssonar ár-
ið 1970 og fram til ársloka 1985.
„Mér finnst að Sjálfstæðisflokk-
urinn hefði þurft nú þegar að vera
búinn að ganga í gegnum svona
endurskoðun og endurnýjun, bæði
á starfsháttum og stefnu, en mér
finnst hann ekki vera búinn að
því,“ segir Styrmir um uppgjör
flokksins við hrunið.
Bókina, Sjálfstæðisflokkurinn –
Átök og uppgjör, ætlaði Styrmir
að rita fyrir um tuttugu árum en
kom því ekki við vegna anna.
„Ég hef haft þörf fyrir að skrifa
þessa bók og ástæðan er einfald-
lega sú að mér fannst á sínum
tíma að það væri svolítið erfitt fyr-
ir okkur sem studdum Geir Hall-
grímsson, á þeim árum sem mest
átök voru í Sjálfstæðisflokknum
eftir lát Bjarna Benediktssonar,
að tala hreint út. Vegna þess að
það skipti öllum máli að halda
Sjálfstæðisflokknum saman, frá
hans sjónarhóli séð,“ segir Styrm-
ir.
Í bókinni rekur hann mjög ítar-
lega innanhúsmál í Sjálfstæðis-
flokknum og gerir það á grundvelli
minnisblaða sem hann tók saman
um ýmis samtöl við forystumenn í
stjórnmálunum á þessum tíma.
Hann segir þessa aðferðafræði
ekki óumdeilda en langt sé um lið-
ið og langflestir sem komi við sögu
séu horfnir á braut eða hafi hætt
þátttöku í stjórnmálum.
„Ég tel að ég sé ekki að meiða
neinn með því að gera þetta með
þessum hætti. En auðvitað opnar
þetta fólki ákveðna sýn inn í það
hvernig kaupin gerast á eyrinni,
að tjaldabaki, ef svo má komast að
orði,“ segir Styrmir.
Uppgjör við innanflokksátök
 Styrmir Gunnarsson gefur út bók um átökin innan Sjálfstæðisflokksins 1970-
1985  Opnar fólki „ákveðna sýn inn í það hvernig kaupin gerast á eyrinni“
Hæstiréttur dæmdi í gær Svavar
Halldórsson, fréttamann RÚV, til að
greiða athafnamanninum Jóni Ásgeiri
Jóhannessyni þrjú hundruð þúsund
krónur í miskabætur vegna ummæla
sem birtust í aðalfréttatíma RÚV.
Hæstiréttur sneri þar með sýknudómi
Héraðsdóms Reykjaness við en Svav-
ari var einnig gert að greiða Jóni Ás-
geiri eina milljón króna í málskostnað
í héraði og fyrir Hæstarétti.
„Ég veit ekki hvað það er með mig
en mér líður ekki eins og glæpamanni.
Ég veit að fréttin er sönn, ég hafði af-
skaplega öruggar heimildir og fékk að
sjá pappíra sem staðfesta allt saman,“
sagði Svavar við mbl.is í gær.
Málið snerist um texta sem Svavar
las í fréttatíma RÚV, þar sem því var
m.a. haldið fram að yfirvöld hefðu
undir höndum gögn sem bentu til þess
að Pálmi Haraldsson, Jón Ásgeir og
Hannes Smárason hefðu skipulagt
svokallaða Panama-fléttu.
„Þetta er furðulegur dómur,“ sagði
Svavar í gær. „Jón Ásgeir sýndi ekki
fram á að þessi tilteknu ummæli væru
ósönn og mér var stillt upp við vegg
þannig að ég átti óhægt um vik að
sanna þau. Nema þá að upplýsa um
heimildarmenn mína,“ sagði hann.
RÚV greiði kostnaðinn
Svavar sagði merkilegt að innan-
húsreglur Ríkisútvarpsins væru
orðnar forsendur í hæstaréttardóm-
um en í dóminum sagði m.a. að Svavar
hefði ekki sýnt fram á að hann hefði
við vinnslu fréttarinnar leitað eftir
upplýsingum frá Jóni Ásgeiri. „Og all-
ir blaðamenn á Íslandi vita að maður
tekur ekki upp símann og hringir í
Jón Ásgeir,“ sagði Svavar.
Hann sagði RÚV hafa greitt allan
lögfræðikostnað og að hann gerði ráð
fyrir að RÚV myndi standa á bak við
hann í þessu máli hér eftir sem hingað
til.
Jón Ásgeir fær
miskabætur
 „Furðulegur dómur,“ segir Svavar
Morgunblaðið/Sigurgeir S
Snúið Svavar var sýknaður í Héraðsdómi Reykjaness fyrir ári.
Í bókinni segir Styrmir m.a.
frá tilraunum til að kljúfa
Sjálfstæðisflokkinn en þar
kemur m.a. fram að Ólafur
Ragnar Grímsson hafi „legið“
í Alberti Guðmundssyni í byrj-
un árs 1982 og boðið honum
borgarstjóraembættið að því
gefnu að hann færi fram með
sérlista í borgarstjórnarkosn-
ingunum eða jafnvel ef hann
færi á lista sjálfstæðismanna
fyrir kosningarnar en klyfi sig
síðan úr flokkinum að þeim
loknum.
Tilraunir til
klofnings
Á BAK VIÐ TJÖLDIN
Guðlaugur A Magnússon
Skólavörðustíg 10
101 Reykjavik
www.gam.is
Aðspurður hvaða áhrif það hefði á
verðtryggð lán ef hjónin Theodór
Magnússon og Helga Margrét Guð-
mundsdóttir vinna mál sitt gegn
Íbúðalánasjóði stillir Yngvi upp
tveim dæmum. Í fyrsta lagi dæmi
af lántaka sem tók 25 milljóna kr.
lán árið 2002 á 5%
vöxtum og upplifði
sömu breytingar á
vísitölunni og orð-
ið hafa síðustu tíu
árin. Greiddar
verðbætur af lán-
inu í árslok 2012
séu 6.745.558 kr.,
eftirstöðvarnar
18.411.556 krónur
og áætlaðar verð-
bætur af þeim
14.567.928 kr.
Samanlagt geti
lántakinn því krafist 21.313.486
króna endurgreiðslu á greiddum
og ógreiddum verðbótum sem séu
samtals um 64,6% af eftir-
stöðvum með verðbótum.
Annað dæmi er 10 milljóna kr.
lán samkvæmt sömu forsendum.
Greiddar verðbætur séu
2.698.223 kr. í árslok 2012 og
eftirstöðvar með verðbótum
13.191.794 kr. og verðbætur á þær
5.827.171 kr. Samanlagt séu verð-
bætur, greiddar og ógreiddar, því
8.525.394 kr. Líkt og í fyrra dæm-
inu er hlutfall þeirra af verðbætt-
um eftirstöðvum 64,5%.
Samkvæmt þessu ætti lántak-
inn því endurkröfurétt á hendur
lánveitandanum upp á ríflega 8,5
milljónir króna, ef varakrafan um
endurgreiðslu verðbóta í máli
hjónanna verður samþykkt.
Milljónir yrðu slegnar af lánum
HUGSANLEG ÁHRIF STEFNUNNAR FYRIR LÁNTAKENDUR
Yngvi
Harðarson