Morgunblaðið - Sunnudagur - 06.10.2013, Page 8

8 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6.10. 2013
Skyldan til að vernda,“ („Responsibility to pro-tect“), var heiti skýrslu sem út kom á vegumAlþjóðanefndarinnar um íhlutun og fullveldi
ríkja (International Commission on Intervention
and State Sovereignty), sem Kanadastjórn hafði
komið á fót í árslok 2001. Nefndinni var ætlað að
svara spurningum sem Kofi Annan, þáverandi
framkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna, setti fram
varðandi rétt og skyldur þjóða að skerast í leikinn
þegar mannréttindi eru brotin.
Skýrsluhöfundar komust að þeirri niðurstöðu að
ríki ættu að njóta fullveldisréttar innan eigin landa-
mæra, en þau hefðu að sama skapi þær skyldur gagn-
vart þegnunum að vernda þá fyrir ofríki og ofbeldi.
Gætu ríki ekki eða vildu ekki vernda þegnana færðist
ábyrgðin þeim til verndar yfir á alþjóðasamfélagið.
Kofi Annan setti spurningar sínar fram á sama
tíma og alþjóðasamfélagið hafði ekkert aðhafst þótt
ofbeldi og fjöldamorð víðs vegar um heiminn hefðu
verið fyrir allra augum.
Þrátt fyrir góðan ásetning við stofnun Samein-
uðu þjóðanna, rétt fyrir miðja síðustu öld, að taka á
stríðsglæpum með tilkomu „Sáttmálans um ráð-
stafanir gegn og refsingar fyrir hópmorð“ (Conven-
tion on the Prevention and Punishment of the
Crime of Genocide), gerðist lengi vel fátt gagnvart
stríðsglæpamönnum. Sameinuðu þjóðirnar reynd-
ust einskis megnugar í meira en hálfa öld og fram
undir þennan dag. Kalda stríðið og samsetning Ör-
yggisráðsins sáu til þess að SÞ fékk sig hvergi
hreyft þrátt fyrir hryllilega stríðsglæpi og fjölda-
morð, allt í skjóli stórveldanna.
Nú kunna að vera teikn á lofti um að heimurinn
kunni að vera að vakna til vitundar um að við verð-
um að finna leið út úr því öngstræti sem við erum í.
Árásirnar á Írak, Afganistan og Líbýu færðu lands-
mönnum hvorki frið né mannréttindi og hvað Sýr-
land áhrærir sjá menn arfleifð stórveldastjórnmála
19. og 20. aldarinnar birtast í varðstöðu Örygg-
isráðsins um óbreytt ástand.
Aðgerðaleysi er ekki svarið. Kynþáttastjórnin í
Suður-Afríku var felld með baráttu innanlands og
jafnframt utanaðkomandi viðskiptabanni og dipló-
matískum þrýstingi. Þótt John Kerry, utanrík-
isráðherra Bandaríkjanna, hafi verið talsmaður
hefndarárásar vegna notkunar efnavopna í Sýr-
landi talar hann nú um pólitískan þrýsting („the po-
wer of diplomacy“).
Hér kveður við nýjan tón. Það lofar líka góðu að
Obama Bandaríkjaforseti lét af hótunum sínum um
árás á Sýrland – a.m.k. um sinn – og ákvað að leita
til þings. Sama gerði David Cameron, forsætisráð-
herra Bretlands. Þingið þar sagði nei. Og það er
vaxandi þrýstingur á François Hollande Frakk-
landsforseta að fara fyrir franska þingið með
ákvörðun sína um þátttöku í hernaðaraðgerðum.
Það er til góðs að lýðræðisvæða ákvarðanir um
stríð. Margt hefði farið öðru vísi ef svo hefði verið
gert fyrr. Og það sem meira er: Ríki heims hefðu
tekið upp löngu tímabæra umræðu um aðrar leiðir
til að vernda mannréttindi en með sprengjuregni.
Viðbrögð við mannréttindabrotum
* Það er til góðs að lýðræðisvæða ákvarð-anir um stríð. Margt
hefði farið öðru vísi ef svo
hefði verið gert fyrr.
ÚR ÓLÍKUM ÁTTUM
Ögmundur Jónasson
ogmundur@althingi.is
Kokkurinn Hrefna Rósa Sætr-
an tekur þátt í Bleiku slaufunni
og er ein af þeim sem er boðin
upp en hægt er að fá hana til að
elda heima hjá sér eða á vinnu-
staðnum. „Það sem ég sé fyrir
mér er að gera hina fullkomnu
blöndu af rétt-
um frá Fisk-
markaðurinn
og Grillmark-
aðurinn heima í
eldhúsinu hjá
þeim sem býð-
ur best. Annars er ég alveg til í
að elda það sem þið óskið ykkur.
Væruð þið til í að deila þessu
fyrir mig svo að við náum að
safna sem mestu fyrir þetta frá-
bæra málefni :) Takk kæru vinir“.
Hafrún
Kristjáns-
dóttir íþrótta-
sálfræðingur
var ekki sátt
við hvernig
Vigdís Hauks-
dóttir túlkaði orðið strax en Vig-
dís sagði að orðið strax væri
teygjanlegt hugtak.
„Þarf að ganga frá ákveðnum
málum strax.... gott að strax sé
teygjanlegt hugtak. Fer í málin
um jólin“.
Sveinn Andri Sveinsson lög-
fræðingur er mikill stuðnings-
maður Man-
chester United
og lætur oft í
sér heyra um
ágæti þess fé-
lags. Hann
sagði eftir
meistaradeildarleik liðsins í vik-
unni. „Sir Ryan Giggs er kóngur-
inn í evrópskri knattspyrnu.
Hann hefur leikið flesta leiki allra
leikmanna í Meistaradeild Evr-
ópu, 145 leiki. Til samanburðar
má geta þess að Liverpool hefur
leikið 82 leiki í Meistaradeild-
inni.“
Logi Bergmann Eiðsson, er
hnyttinn á Twitter. „Meist-
aramánuður leggst vel í mig: Bú-
inn með 15 km í dag. Og hann
eyðir bara 6 á hundraðið innan-
bæjar. #meistaramánuður.“
AF NETINU
Stórmyndin um Þór, Thor: The Dark
World, verður frumsýnd eftir tæpan mán-
uð í Hollywood. Kynningarstikla úr mynd-
inni kom út á veraldarvefinn í vikunni en
Ísland skipar stórt hlutverk þar sem stór
hluti myndarinnar var tekinn upp hér á
landi.
Tom Hiddlestone, annar aðalleikarinn,
segir í stiklunni að Ísland hafi svo sann-
arlega staðið undir væntingum. „Það er
ekki hægt að ímynda sér hvað landið er
fallegt. Það er stærra en ímyndunaraflið,“
og leikstjórinn Alan Taylor tekur í sama
streng. „Myndin heitir svartir heimar og
er heimur svartra afla. Við þurftum að
finna stað sem gat verið heimilið þeirra
og fundum hann á Íslandi.“
Chris Hemsworth leikur Þór. Hér er hann í tökum
á Íslandi með hamarinn Mjölni hátt á lofti.
Ísland
stóð
við sitt Einar Örn Jónsson, íþróttafréttamaður á
RÚV, kom félaga sínum, Ólafi Stefánssyni, til
bjargar í vikunni. Ólafur átti að mæta í viðtal
hjá 365 í Skaftahlíð þar sem hann var fyrsti
gestur Sportspjallsins.
Eitthvað hefur Ólafur verið utan við sig þeg-
ar hann var boðaður í viðtalið því hann mætti á
RÚV í Efstaleiti að tala við Henry Birgi Gunn-
arsson íþróttafréttamann. Enginn kannaðist
við téðan Henry á RÚV enda vinnur hann á
365. Fór mikil leit af stað innan veggja RÚV af
þessum Henry sem enginn kannaðist við. Þeg-
ar komið var með Ólaf inn á íþróttadeildina
þekktu menn þar nafnið og Einar skutlaði
Ólafi á réttan stað svo viðtalið gæti farið fram.
Einar er reyndar sjálfur að vinna að þætti um
Ólaf sem verður sýndur á RÚV en þar verður
farið í gegnum feril hans og spjallað við leik-
menn sem spiluðu með honum.
Einar til
bjargar
Einar Örn Jónsson og Ólafur Stefánsson á
landsliðsæfingu fyrir sléttum áratug.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Vettvangur