Morgunblaðið - Sunnudagur - 27.10.2013, Qupperneq 15

27.10. 2013 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15
* Ég reyni alltaf aðskrifa bækur mínarþannig að eitthvað sé í
húfi fyrir sjálfan mig
sem höfund. Ég reyni
að feta nýjar slóðir og
vinna með viðfangsefni
sem er ekki alveg sjálfsagt
að fjallað sé um og nýti
bókmenntalega aðferð
sem er ekki of auðveld.
inu. Í þessari aðalpersónu eru ýmsir þræð-
ir sem byggjast á raunverulegu fólki og
raunverulegum atburðum. Ég hafði lengi
verið að leita að tækifæri til að skrifa um
þetta þrennt: spönsku veikina, bíómenningu
á fyrstu árum kvikmyndarinnar í Reykjavík
og líf samkynhneigðra hér á landi. Ég fór
að leita að persónu sem ég gæti sett inn í
einhvern af þessum heimum. Á þessum
tíma var ég að lesa indverska skáldsögu
sem heitir Life Apart eftir indverskan höf-
und, Neell Mukherjee. Í þeirri bók er sam-
kynhneigður strákur og allt í einu áttaði
ég mig á því að sagan sem ég vildi skrifa
myndi virka ef persóna mín væri samkyn-
hneigð. Allir þessir þrír heimar tóku að
smella saman og aðalpersónan fór að synda
eins og fiskur í vatni í söguefninu.
Í jafnhrikalegu sögusviði og Reykjavík á
dögum spænsku veikinnar skiptir miklu
máli að vera með persónu sem er fulltrúi
lesenda í þeim hryllingi og leiðir þá í
gegnum draugahúsið. Samfélagið hefur
hafnað þessum dreng þannig að hann verð-
ur ekki fyrir sama áfalli og aðrir þegar
þetta sama samfélag fer að gliðna og
molna. Einmitt þetta gaf mér tækifæri til
að skoða þennan tíma og hrikaleg örlög
bæjarbúa úr fjarlægð um leið og dreng-
urinn tengist öllum helstu atburðum þess-
ara daga.“
Þegar bók eftir þig er nýkomin út kvíð-
irðu þá viðtökum?
„Ég hef alltaf haft gaman af því að stíga
fram og kynna það sem ég er að gera. Ég
lít á bækurnar sem eins konar gjörning.
Fyrstu vikurnar eftir að bókin kemur út
greinir maður ekki algjörlega á milli sjálfs
sín og bókarinnar og er þess vegna örlítið
kvíðinn og spenntur. Ef maður væri það
ekki þá væri það eins og leikari sem miss-
ir sviðskrekkinn og um leið er ekkert und-
ir. Ég reyni alltaf að skrifa bækur mínar
þannig að eitthvað sé í húfi fyrir sjálfan
mig sem höfund. Ég reyni að feta nýjar
slóðir og vinna með viðfangsefni sem er
ekki alveg sjálfsagt að fjallað sé um og
nýti bókmenntalega aðferð sem er ekki of
auðveld. Þetta er eins og loftfimleikamaður
sem sleppir rólunni og reynir að grípa í
hendur samstarfsfélagans. Það er hins veg-
ar ekki fyrr en um það bil hálfu ári eftir
að bókin er komin út sem maður veit
hvort manni hafi tekist að grípa í hendur
félagans eða hvort maður er að falla niður
í hart gólf sirkustjaldsins.“
Mánasteinn er stutt bók og snörp. Leit-
astu yfirleitt við í verkum þínum að segja
sem mest í sem fæstum orðum?
„Hver bók velur sér sitt form, bæði
stærð og frásagnarmáta. Þessi saga vildi
segja sig í fáum orðum og knöppu máli.
Mér hefur stundum fundist að því stærra
sem viðfangsefnið er þeim mun meira
spennandi er að þjappa því saman. Stór
tíðindi segir maður alltaf í sem fæstum
orðum.“
Ódýrir sendiherrar
Þú ert forseti Íslandsdeildar PEN-
samtakanna, alþjóðasamtaka rithöfunda, en
þing samtakanna var nýlega haldið hér á
landi. Skipti það máli að þingið var á Ís-
landi?
„Það skipti máli því þarna var vakin at-
hygli á því máli sem PEN stendur fyrir,
sem er tjáningarfrelsið í öllum sínum
myndum. Þeim tilfellum fer fjölgandi þar
sem rithöfundar, blaðamenn, bloggarar og
söngvaskáld eru fangelsuð fyrir orð sín og
sumir jafnvel teknir af lífi. Þetta er óþol-
andi ástand fyrir alla þá sem unna lýðræði
og skoðanafrelsi. Þessi mál voru rædd í
Reykjavík í viku og Íslendingar heyrðu
óminn af þeim umræðum. Það að þingið
var haldið hér á landi rennir líka styrkari
stoðum undir PEN-félagið á Íslandi sem er
ekki stór hópur en góður og reynir að
leggja sitt af mörkum til þessara mála.“
Nú eru niðurskurðartímar, hvaða áhrif
heldurðu að niðurskurður til menningar-
mála muni hafa fyrir listamenn og sam-
félagið?
„Ég tel að það sé mjög misráðið að
skera niður í menningu vegna þess að hún
er ein af grunnstoðum íslensks samfélags.
Í nokkur hundruð ár höfum við Íslendingar
í krafti menningarlegrar auðlegðar gert til-
kall til að sitja við sama borð og aðrar
þjóðir í heiminum og til að svo verði þarf
að styðja sæmilega við menningu. Það hef-
ur lengi verið skilningur á nauðsyn þessa,
samanber að rithöfunda- og listamannalaun
eru 130 ára gamalt fyrirbæri á Íslandi.
Þegar ég var að vinna að þessari nýju
bók, sem gerist árið 1918, árið þegar Ís-
land varð fullvalda ríki, las ég mér til um
aðdragandann að fullveldisstofnuninni og
samningaviðræðurnar sem áttu sér stað
milli Íslendinga og Dana. Það var greini-
legt í máli íslensku samningamannanna að
þeir litu á menningu og menntun sem eitt
af mikilvægustu málunum í samninga-
viðræðunum og reyndu að tryggja að höf-
undarréttur íslenskra listamanna og réttur
þeirra til að starfa í Danmörku væri virtur
og yrði óskertur eftir fullveldið.
Þegar kemur að niðurskurði til lista hef
ég áhyggjur af stöðu landsins frekar en
stöðu einstakra listamanna eða einstakra
listgreina. Fram að hruni nutum við góð-
vildar umheimsins en glötuðum henni síðan.
Ein meginástæðan fyrir því að okkur hefur
tekist að endurheimta þá góðvild eru hinir
ódýru sendiherrar sem íslenskir listamenn
eru. Fjöldi rithöfunda, tónlistarmanna, kvik-
myndargerðarmanna, dansara og leiklist-
arfólks er á stöðugum ferðum um heiminn
og flytur þau skilaboð að hér búi velviljað
siðmenntað fólk sem er skapandi og gef-
andi. Íslenskt menningarstarf hefur sýnt
umheiminum að vandræðin hér á landi
voru tímabundin og ekki eigi að dæma alla
þjóðina út frá hruninu heldur beri að meta
hana af þeim gjöfum sem íslenskir lista-
menn færa heiminum. Bókamessan í
Frankfurt sannaði til dæmis á glæsilegan
hátt að við erum menningarþjóð. Í menn-
ingunni eru engir að gera það sama, þar
er stöðugt verið að skapa eitthvað nýtt.
Engin þjóð kemur sér upp menningu á
stuttum tíma. Menning verður til á löngum
tíma og ef hún glatast þá tekur önnur þús-
und ár að skapa nýja menningu.“
Skeifunni 8 | sími 588 0640 | casa.is
Komið og upplifið Natuzzi gallerýið okkar
Við bjóðum velkomna ítalska hönnun
Natuzzi endurspeglar fullkominn samhljóm og kjarna Ítalskrar hönnunar.
Það er æðislegt að upplifa hlýja og kósý stemningu í Natuzzi umhverfi.
Staður þar sem fólki líður vel.