Morgunblaðið - 30.11.2013, Blaðsíða 38

 Viðey er 1,7 km² stór eyja í Kolla-
firði, rétt utan Reykjavíkur. Talið er
að byggð hafi hafist í eyjunni fljót-
lega eftir landnám, en þar hefur
enginn haft fasta búsetu í áratugi.
Fyrrverandi íbúi í eyjunni segir
möguleika eyjarinnar ekki vera nýtta
sem skyldi.
Mikil umsvif voru í Viðey á fyrstu
áratugum 20. aldar, en þá var Millj-
ónafélagið svonefnda umsvifamikið í
útgerð. Í tengslum við það mynd-
aðist um 100 manna þorp á austur-
hluta eyjarinnar og fyrsta hafskipa-
höfnin við Faxaflóa var í Viðey.
Byggð lagðist af í eyjunni um 1943.
Örlygur Hálfdánarson bókaútgef-
andi fæddist í Viðey árið 1929 og
ólst þar upp til 12 ára aldurs. „Lík-
lega var ég síðasta sveinbarnið sem
fæddist þar. Ég fæddist í húsi sem
var byggt úr brakinu úr Kútter Ingv-
ari sem fórst skammt undan Viðey í
ofsaveðri árið 1906. Ég gekk þarna í
skóla, Viðeyjarskóla, sem var útibú
frá Mýrarhúsaskóla, en eyjan til-
heyrði þá Seltjarnarnesi.“
Leggur rækt við æskuslóðir
Örlygur hefur alla tíð lagt rækt við
bernskuslóðirnar í Viðey og hefur
verið í forystusveit Viðeyingafélags-
ins ásamt eiginkonu sinni Þóru og
syni þeirra Matthíasi. Félagið er fé-
lagsskapur brottfluttra eyjaskeggja
og hefur aðsetur í gamla vatns-
geyminum í eyjunni. Honum er annt
um eyjuna og segir hana bjóða upp
á ótal möguleika, sem fæstir séu
nýttir í dag. „Viðey gæti sem best
orðið að mikilli safnaeyju og útivist-
arparadís. En til þess að það mætti
gerast þyrfti að halda betur utan um
málefni eyjarinnar og að þau væru
öll á einni hendi
sem gæti mótað
framtíðarstefnu
fyrir Viðey,“ segir
Örlygur.
Hann segir að
á eyjunni séu
merkar minjar frá
búsetu og þeirri
umfangsmiklu
starfsemi sem
þar var. Þessum
minjum þurfi að sinna betur.
Eyjan er ómótaður gimsteinn
„Ég myndi vilja sjá veg Viðeyjar
meiri, ekki bara eyjarinnar sjálfrar
vegna heldur myndu Reykvíkingar og
aðrir landsmenn njóta góðs af. Ég
held að ég sé ekki að taka of djúpt í
árinni þegar ég fullyrði að Viðey sé
ómótaður gimsteinn. Þarna er besta
útivistarsvæði borgarlandsins og ná-
grennis og það er enginn vandi að
koma þar upp ýmiss konar aðstöðu.
En núna má t.d. ekki tjalda í eyj-
unni.“
Reykjavíkurborg eignaðist Viðey
alla árið 1986, með Viðeyjarstofu og
kirkjunni og var það gjöf ríkisins til
borgarbúa á 200 ára afmæli borgar-
innar. Í eyjunni eru tvö útilistaverk
heimsþekktra listamanna, Friðarsúla
Yoko Ono og verkið Áfangar eftir
Richard Serra.
Af og til hafa komið upp hug-
myndir um að byggja íbúðahús í Við-
ey. Spurður um hvernig honum lítist
á slíkar fyrirætlanir segir Örlygur
þær vera honum lítt að skapi. „Ég
get ekki séð að það sé þörf á að
leggja eyjuna undir byggð. Það er
nægt land uppi á fastalandinu. En
það þarf að nota eyjuna meira.“
Síðasta sveinbarnið
sem fæddist í Viðey
Morgunblaðið/Ómar
Vetur í Viðey Eyjan er í eigu Reykjavíkurborgar. Þorpið í Viðey fór í eyði árið 1943.
Örlygur
Hálfdánarson
REYKJAVÍK
DAGA
HRINGFERÐ
38
Kristinn Ingi Jónsson
kij@mbl.is
Hundrað ár eru frá því að hafist var handa
við gerð gömlu hafnarinnar í Reykjavík, en
að sögn Gísla Gíslasonar, hafnarstjóra Faxa-
flóahafna, var um eitt stærsta fjárhags- og
verkfræðilega verkefni þess tíma að ræða.
Síðan þá hefur mikið vatn runnið til sjávar og
reka Faxaflóahafnir í dag nokkrar hafnir,
þar af tvær í Reykjavík, gömlu höfnina og
Sundahöfn.
Gísli segir að starfsemi Faxaflóahafna,
sem tóku til starfa árið 2005, skiptist í tvennt.
„Þetta er annars vegar skipaþjónusta, sem
snýr að móttöku skipa og aðstöðu fyrir skip-
in, og hins vegar þróum við land fyrir at-
vinnustarfsemi sem tengist hafnarstarfsem-
inni,“ útskýrir hann.
Margt hefur breyst á síðustu árum
Gísli segir margt hafa breyst síðan hann
kom fyrst að hafnarmálum árið 1987 og sér í
lagi frá því að hann tók við starfi hafn-
arstjóra árið 2005. „Hvað varðar gömlu höfn-
ina hefur hún lifnað við og þróast seinustu ár,
til dæmis með tilkomu Hörpu, verbúðanna og
Sjávarklasans á Granda. Við höfum einnig
þurft að taka tillit til fleiri sjónarmiða en áð-
ur vegna þess að almenningur hefur und-
anfarin ár fengið aukinn áhuga á gömlu höfn-
inni. Við reynum að mæta eðlilegum óskum
um aðgengi almennings að svæðunum.“
Hann nefnir að Sundahöfn hafi þróast
hægar en að mikilvægt sé að hún haldi áfram
að gegna hlutverki megingáttar Íslands í inn-
og útflutningi. „Stærsta framkvæmdin þar á
næstu misserum er bygging nýs hafnarbakka
utan Klepps,“ segir hann.
Gísli segir að tekið sé að jafnaði á móti
1.400 til 1.500 skipum, sem séu yfir 100
brúttótonn að þyngd, á hverju ári
„Brúttótonnafjöldinn hefur aukist verulega
síðustu þrjú til fjögur ár og hefur aukist um
tvær milljónir. Það tengist fyrst og fremst
skemmtiferðaskipunum.“
Hann nefnir að ferðatímabilið sé tekið að
lengjast og að nú sé von á skemmtiferðaskip-
um í mars og apríl, en skipafélög og ferða-
skrifstofur eru farin að bjóða upp á vetr-
arferðir í meira mæli en áður.
„Hafnirnar eru afar mikilvægar fyrir
höfuðborgina, sögulega, menningarlega og
ekki síst atvinnulega,“ en hann segir að á
fjórða þúsund manns starfi við hafnirnar.
Hafnirnar í Reykjavík
sögulega mikilvægar
 Á fjórða þúsund manns starfa við hafnirnar
 Von er á skemmtiferðaskipum í marsmánuði
Morgunblaðið/RAX
Skip Komum skemmtiferðaskipa hingað til
lands hefur fjölgað mjög undanfarin ár.
Morgunblaðið/Kristinn
Reynslumikill Gísli Gíslason hefur lengi haft áhuga á höfnum og skipum en hann kom fyrst að
hafnarmálum árið 1987. Frá árinu 2005 hefur hann gegnt starfi hafnarstjóra Faxaflóahafna.
Hólmfríður Gísladóttir
holmfridur@mbl.is
Hinn 22. apríl 1986 ákvað borg-
arráð Reykjavíkur að ráðast í gerð
húsdýragarðs í Laugardal. Fram-
kvæmdir hófust þremur árum
seinna og garðurinn var opnaður
við hátíðlega viðhöfn 19. maí 1990.
Húsdýragarðurinn hefur frá upp-
hafi notið mikilla vinsælda en á
veturna sækir fjöldi skólakrakka
dýrin heim. Þegar blaðamanni
varð á að spyrja hversu mikið af
skólabörnum heimsækti garðinn,
frekar en hversu mörg, fengust
þau svör hjá Tómasi Óskari Guð-
jónssyni, forstöðumanni garðsins,
að það væru um 3 tonn á dag, mið-
að við þrjá bekki á dag, 25 nem-
endur í bekk, sem hver vægi 40
kg.
„Fyrirkomulag kennslunnar er
þannig að kennarar bóka fyrirfram
dag og tíma hjá fræðsludeild
garðsins. Allir árgangar alls staðar
af landinu koma, allt frá leikskóla
til háskóla, til að sinna sínum verk-
efnum og rannsóknum. Vinsælustu
námskeiðin eru fyrir 11 ára börn,
svokallaðir vinnumorgnar en þá
mæta börnin snemma morguns og
læra að vinna eins og bændur og
dýrahirðar við hirðingu skepnana
morgunlangt. Rúmlega 6.000 nem-
endur tóku þátt í skipulagðri
kennslu eða námskeiðum í Fjöl-
skyldu- og húsdýragarðinn árið
2012. Í ár stefnir í að 8.000 nem-
endur komi og ber að þakka þá
aukningu samstarfssamningi milli
Fjölskyldu- og húsdýragarðsins og
Skóla- og frístundasviðs Reykja-
víkur,“ segir Tómas.
Hjálpa villtum dýrum sem
lent hafa í hremmingum
Að sögn Tómasar eru flestar
dýrategundirnar fóðraðar tvisvar á
dag, snemma morguns og í eft-
irmiðdaginn. „Sumu ungviði þarf
líka að gefa á næturnar. Dýrin éta
nægju sína en vel er fylgst með
hvað og hve mikið þau éta og fóðr-
ið vigtað,“ segir hann. Sem dæmi
má nefna að selirnir éta 14 kg af
síld á dag, eða rúm 5 tonn á ári, og
á hverjum degi eru skepnunum
gefin 175 kg af heyi.
Auk þeirra dýra sem eiga var-
anlegt heimili í garðinum, dvelja
þar stundum önnur dýr til lengri
eða skemmri tíma. „Í garðinum er
starfrækt samvinnuverkefnið „Villt
dýr í hremmingum“ með dýra-
læknum, Náttúrufræðistofnun Ís-
lands og MAST. Markmiðið er að
aðstoða villt dýr sem lent hafa í
hremmingum til að komast heil
aftur í náttúruna. Það eru næstum
alltaf dýr hjá okkur vegna þessa,
mismunandi tegundir.
Einna algengast er að við tök-
Fá þúsundir skóla-
barna í heimsókn árlega
 Enginn vetrardvali í Húsdýragarðinum  14 kg af síld á dag
Morgunblaðið/Kristinn
Matartími Selirnir í Húsdýragarðinum eru fjórir og éta 5 tonn af síld á ári.
Heimsókn Þúsundir skólabarna heimsækja garðinn á hverju ári.
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 30. NÓVEMBER 2013