Morgunblaðið - 30.11.2013, Blaðsíða 54

54 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 30. NÓVEMBER 2013
Nú styttist í að Skot-
ar gangi að kjörborð-
inu og svari spurning-
unni: Á Skotland að
vera sjálfstætt ríki?
Kosið verður 18. sept-
ember næstkomandi
en þá verða liðin 700 ár
frá orrustunni við Ban-
nockburn þar sem
enski herinn tapaði
fyrir herliði Robert the
Bruce „konungs Skota“ í sjálfsstæð-
isstríðinu. Fyrir kosningarnar á
næsta ári er búið að lækka kosn-
ingaaldurinn úr 18 árum í 16 ár, auk
þess er engin lágmarksþátttaka
meðal kosningabærra manna svo
kosningarnar teljist löglegar.
Heimastjórn 1999
Skotar hafa verið með heima-
stjórn og þing í rúm 15 ár en því var
komið á laggirnar að undirlagi
Verkamannaflokksins sem komst til
valda í Bretlandi árið 1997. Eitt af
loforðum Verkamannaflokksins var
að veita bæði Skotum og Walesverj-
um aukið ákvörðunartökuvald yfir
sínum málum. Lengi vel leit ekki út
fyrir það að Skotar myndu nokkurn
tímann fá tækifæri til að kjósa um
þetta mál, m.a. vegna þess að skoski
Þjóðernisflokkurinn var lengi vel
með innan við þriðjung atkvæða auk
þess sem aðrir flokkar hafa ekki
haft þetta mál á stefnuskránni.
Verkamannaflokkurinn og Frjáls-
lyndir jafnaðarmenn, sem stjórnuðu
frá 1999-2007, eru á móti því að
Skotland slíti sig frá Stóra-
Bretlandi og verði sjálfstætt. Sama
má segja um Íhaldið sem hefur þó
lengi vel verið mjög veikt afl í Skot-
landi.
Breyting varð á þessu í maí 2007
þegar Þjóðernisflokkurinn vann
nauman sigur í þingkosningunum.
Hann varð stærsti flokkurinn og
komst til valda en varð að reiða sig á
stuðning annarra. Það breyttist
2011 þegar Þjóðernisflokkurinn
fékk meirihluta þingmanna, en það
var í fyrsta sinn sem það gerðist að
einn flokkur komst til valda í Skot-
landi. Kosningakerfið í Skotlandi
var að hluta til hannað til að koma í
veg fyrir að einn flokk-
ur kæmist til valda en
það er nokkuð frá-
brugðið því sem fólk
kannast við frá Bret-
landi.
Stuðningur við
sjálfstæði
Það er ekki hægt að
segja að stuðningur við
sjálfstætt Skotland sé
mjög afgerandi og allt
bendir til þess að til-
lagan verði felld. Síðan
1997 hefur stuðningur aldrei farið
yfir 40% og hefur undanfarið verið á
bilinu 25-35%. Á sama tíma og kann-
anir sýna þetta kemur fram að um
60% Skota vilja aukið ákvörð-
unartökuvald í sínum málum, s.s.
varðandi skattlagningu o.fl. Sumir
eru þeirrar skoðunar að velgengni
Þjóðernisflokksins hafi sýnt að nú-
verandi fyrirkomulag sé bara nokk-
uð gott og markmiðið ætti að vera að
efla það fremur en fullt sjálfstæði.
Kosningabaráttan undanfarna
mánuði hefur verið nokkuð sérstök
og snúist að miklu leyti um fjármál
landsins, gjaldmiðilinn o.fl. Í stuttu
máli, hvað Skotar geti misst, hverju
haldið, mun ástandið batna eða
versna? Minna hefur verið talað um
það að hér sé þjóð fimm milljóna
manna sem getur stjórnað sér sjálf
án einhverrar aðstoðar frá þinginu í
London. Þetta er jafnframt vandinn,
að margra mati, fyrir sjálfstæð-
isumræðuna. Það er mjög óljóst
hvernig þetta muni allt saman líta
út. Hvernig her verður í landinu?
Verður landið í ESB eða ekki?
Hvernig á að skipta upp opinberum
skuldum og lífeyrisskuldbindingum?
Þjóðernisflokkurinn hefur reynt að
svara þessum spurningum en fengið
sumar þeirra aftur í hausinn. Til að
byrja með talaði flokkurinn um að
Skotland yrði strax aðili að ESB en
Barroso forseti framkvæmda-
stjórnar ESB sagði að Skotland
þyrfti að sækja um aðild.
Hvítbókin og stóru málin
Búið er að bíða lengi eftir hvítbók
um sjálfstæði Skotlands sem ætlað
er að svara m.a. ofangreindum
spurningum. Hvítbókin kom út 26.
nóvember síðastliðinn og hafa sumir
kallað hana hina skosku Magna
Charta, mikilvægasta skjal sem
komið hefur fram í Skotlandi síðan
yfirlýsingin við Arbroath 1320, en
með henni var m.a. biðlað til páfans
um að hann viðurkenndi Skotland
sem sjálfstætt fullvalda ríki, frjálst
frá Englendingum. Þó þessi hvítbók
kunni að svara ýmsum áður ósvör-
uðum spurningum þá er það þannig
að mörg mál eru pólitísk og verða
ekki leyst nema í samninga-
viðræðum.
Eitt af stóru málunum er gjald-
miðillinn. Þjóðernisflokkurinn
skoski vill halda pundinu en rík-
isstjórn Davids Camerons, forsætis-
ráðherra Breta, er treg til þess og
myndi sennilega aldrei heimila slíkt
nema með ströngum skilyrðum er
varða skuldamál. Olíu- og gasauð-
lindir myndu að mestu tilheyra
Skotum og því ekki neitt sem deilt
yrði um. Hins vegar eru kjarn-
orkukafbátar breska hersins með
aðsetur við vesturströnd Skotlands.
Ekki er ljóst hvar ætti að koma
þeim annars staðar fyrir og því líta
margir svo á að þetta styrki mjög
samningsstöðu Skota, ef Cameron
verður erfiður í samningsviðræðum
um gjaldmiðilinn.
Hvernig fer?
Eins og staðan er í dag þá er lang-
líklegasta niðurstaðan sú að tillagan
verði felld. Það verður áhugavert að
sjá hvort upplýsingar í hvítbókinni
hafi einhver áhrif í þá veru að fjölga
sjálfstæðissinnum. Hefur þetta þá
verið til einskis? Nei, líklega ekki.
Þetta mun að öllum líkindum leiða
til enn frekari valdatilfærslu frá
London til Edinborgar, þ.e. að Skot-
ar fái takmarkaða stjórn yfir fleiri
málaflokkum á komandi árum.
Eftir Pétur Berg
Matthíasson
» Það er ekki hægt að
segja að stuðningur
við sjálfstætt Skotland
sé mjög afgerandi og
allt bendir til þess að til-
lagan verði felld.
Pétur Berg Matthíasson
Höfundur er stjórnmála- og stjórn-
sýslufræðingur, stundaði nám og
starfaði um tíma í Skotlandi.
Sjálfstætt Skotland?
Þau tímamót urðu
nýlega í sögu ís-
lenskra grunnrann-
sókna að Kári Stef-
ánsson, forstjóri
Íslenskrar erfða-
greiningar og pró-
fessor við Háskóla
Íslands, náði fyrstur
Íslendinga tölunni
100 út frá svo-
nefndum h-stuðli (h-
index). Stuðullinn, sem kenndur er
við bandarísk-argentíska eðl-
isfræðinginn Jorge E. Hirsch, var
kynntur til sögunnar árið 2005
sem tilraun til þess að leggja
heildstætt mat á fjölda og áhrif
ritrýndra birtinga í ISI-tímaritum
(hér er miðað við gagnasafn
Thomson Reuters/Medline en
stuðullinn er einnig nýttur í
gagnasöfnum eins og Scopus og
GoogleScholar).
H-stuðull
Með einföldun má segja að talan
100 þýði að Kári Stefánsson hafi
birt 100 ritrýndar birtingar (pu-
blications) sem hver um sig hefur
fengið a.m.k. 100 tilvitnanir (cita-
tions). Til þess að ná stuðlinum
101 þyrfti Kári að hafa 101 birt-
ingu sem hver um sig hefði fengið
a.m.k. 101 tilvitnun og svo koll af
kolli. Birtingar Kára eru vissulega
miklu fleiri (629 þegar þessi til-
skrif birtast sem vitnað hefur ver-
ið til ríflega 35 þúsund sinnum) en
það sem h-stuðull gerir er að sam-
eina mælingu á framleiðni (fjölda)
og áhrifamætti (tilvitnunum). Auð-
vitað er þetta ekki einhlítur mæli-
kvarði og um hann hefur verið
deilt. Hins vegar er hann ágætis
viðmið – raunar það besta sem við
höfum – ef þess er gætt að bera
vísindamenn saman út frá stuðl-
inum innan afmarkaðra fræða-
sviða.
Íslenskt samhengi
En hvað þýðir h-stuðull upp á
100 íslensku samhengi? Ef við
miðum við vísindamenn sem
stunda rannsóknir á sviði lífvís-
inda (þ.m.t. í mannerfðafræði) má
segja að allt yfir 25 teljist í hærri
kantinum. Fáir eru með hærri
stuðul í þessum greinum en 50
(hér má þó nefna
t.a.m. Unni Þorsteins-
dóttur, fram-
kvæmdastjóra rann-
sókna hjá Íslenskri
erfðagreiningu og
rannsóknaprófessor
við Háskóla Íslands,
og Vilmund Guðnason,
forstöðulækni Hjarta-
verndar og prófessor
við Háskóla Íslands),
og enn færri nálgast
töluna 100 (hér má þó
nefna t.a.m. Karl
Tryggvason, prófessor við Karol-
inska Institutet, og Bernharð Ö.
Pálsson, prófessor við Kaliforn-
íuháskóla í San Diego og forstöðu-
mann Kerfislíffræðiseturs Háskóla
Íslands).
Alþjóðlegt samhengi
Við þurfum hins vegar að leita
út fyrir landsteinana til þess að
finna vísindamenn með h-stuðul í
kringum 100 eða hærri. Nærtæk-
ast er að bera Kára saman við for-
stjóra stofnana sem starfa á sviði
mannerfðafræði, s.s. Welcome
Trust Sanger Institute í Bretlandi
(Mike Stratton og áður Allan
Bradley) og Broad Institute í
Bandaríkjunum (Eric S. Lander).
Þessar stofnanir hafa úr margfalt
meiri fjármunum að spila en Ís-
lensk erfðagreining (t.a.m. er
stofnfé – endowment – Broad
Institute ríflega hálfur milljarður
Bandaríkjadala) og báðar hafa á
að skipa miklu fleira starfsfólki
(t.a.m. starfa ríflega 900 manns á
vegum Sanger Institute). Hins
vegar er vísindalegur afrakstur
Íslenskrar erfðagreiningar engu
minni eins og birtingar Kára Stef-
ánssonar og samstarfsmanna hans
og tilvitnanir í þessi verk bera
vitni um.
Af vettvangi
vísindanna
Eftir Magnús
Lyngdal
Magnússon
Magnús Lyngdal
Magnússon
»Kári Stefánsson er
fyrstur Íslendinga
til að fara yfir 100 út frá
svonefndum h-stuðli.
Hann er birtingahæstur
íslenskra vísindamanna
frá upphafi.
Höfundur starfar við
Háskóla Íslands.
730 fm iðnaðarhúsnæði að Gylfaflöt í Grafarvogi. Fjórar ca 4 metra háar innkeyrsluhurðir, loftræstikerfi,
góð skrifstofuaðstaða á efri hæð. Samtals 22 bílastæði eru við húsið. Stærsti hluti hússins er laus
fljótlega en hluti þess er í leigu og fylgir leigusamningur. Hentar mjög vel sem bílaverkstæði eða
heildsöluhúsnæði. Talsvert af tækjabúnaði fylgir eigninni. Óskað er eftir tilboðum.
Kjartan Hallgeirsson s.824-9093
kjartan@eignamidlun.is
Upplýsingar um eignina gefa:
Nýlegt og glæsilegt atvinnuhúsnæði
Hannes Steindórsson s.699-5008
hannes@remax.is
Gylfaflöt
Hafnarbraut 4 Höfn Hornafirði
Sumaropnun frá 12:00 – 22:00
www.humarhofnin.is
info@humarhofnin.is
Sími: 478-1200 / 846-1114 / 891-8080
Veitingahúsið við höfnina
á Hornafirði er til sölu!
Einstakt atvinnutækifæri á Höfn í Hornafirði.
Humarhöfnin, www.humarhofnin.is, vel rekið og stöndugt
veitingahús í blómlegum rekstri er til sölu. Humarhöfnin er
staðsett í einu af eldri húsum Hafnar í sögufrægri byggingu
Kaupfélags Austur Skaftfellinga.
Humarhöfnin er afar vinsæl og í hópi betri veitingastaða að
mati notenda www.tripadvisor.co.uk
Allar frekari upplýsingar eru veittar
á skrifstofu Fasteignasölunnar Inni,
www.inni.is, sími 580-7915
Snorri Snorrason, lögg, fasteigna- og fyrirtækjasali