Morgunblaðið - Sunnudagur - 17.11.2013, Qupperneq 55

17.11. 2013 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 55
É
g er full eftirvæntingar. Þegar
spurðist út að sýna ætti Refinn í
Reykjavík lýstu margir yfir
ánægju sinni heima í Bretlandi.
Íslendingar væru mjög skapandi
og íslenskt leikhús í háum gæðaflokki. Þetta
verður líka í fyrsta skiptið sem ég sé verkið
leikið á öðru tungumáli en ensku sem er
líka mjög spennandi,“ segir breska leikrita-
skáldið Dawn King en verðlaunaleikrit
hennar, Refurinn, verður frumsýnt á Litla
sviði Borgarleikhússins í dag. Frægðarsól
King hefur hækkað hratt á lofti en hún var
meðal annars valin „efnilegasta leikritaskáld
ársins“ á Off West End-verðlaununum í
fyrra. Eftir frumsýninguna í Lundúnum
2011 hefur Refurinn ferðast til Svíþjóðar,
Ástralíu, Grikklands og Portland í Banda-
ríkjunum og fyrir dyrum standa sýningar í
Los Angeles eftir áramót og í Þýskalandi
næsta haust.
Samúel og Júlía eru ung hjón sem búa á
hrörlegu sveitabýli. Uppskerubrestur ógnar
lífsviðurværi þeirra, þau hafa orðið fyrir
sárum missi og það ætlar aldrei að hætta
að rigna. Kvöld eitt knýr dyra ungur mað-
ur, sendur af yfirvöldum vegna gruns um
að býli hjónanna sé sýkt af refum. Refurinn
er mesti óvinur ríkisins og þegna þess. Í
krossferð sinni gegn refunum er manninum
unga ekkert heilagt. Áhugi hans á málinu
verður æ persónulegri og við tekur atburða-
rás sem mun setja mark sitt á líf þeirra
allra það sem þau eiga eftir ólifað.
Vildi hafa verkið tímalaust
Ekki er auðvelt að átta sig á tíð verksins,
það er hvort það gerist í fortíð, nútíð eða
framtíð, en í samtali í Morgunblaðinu á
föstudag kveðst Vignir Rafn Valþórsson,
leikstjóri uppfærslunnar í Borgarleikhúsinu,
vona að það gerist í fjarlægri framtíð.
„Ég vildi hafa verkið tímalaust og vísa
því hvorki til fortíðar, nútíðar né framtíðar,
til dæmis með raftækjum eða blótsyrðum,“
segir King. „Það er hlutverk þeirra sem
setja verkið upp að túlka það og svo auðvit-
að áhorfenda. Það er mín trú að tímaleysið
færi áhorfendur nær verkinu og þess vegna
kaus ég að segja fólki ekki með afgerandi
hætti að það eigi að gerast í framtíðinni.“
– Hvaða leið hefur orðið fyrir valinu í
fyrri uppfærslum, veðja menn á framtíðina?
„Bæði og. Ég er nýkomin frá Portland og
þar er verkið klárlega látið gerast í framtíð-
inni. Lundúnasýningin var tvíræðari.“
– Sama má segja um refina í verkinu.
Þetta er dæmisaga, þú lætur áhorfendum
eftir að túlka fyrir hvað þeir standa.
„Það er rétt. Hver einasta menning býr
að blóraböggli. Einhverju sem við erum
hrædd við eða er sagt að vera hrædd við.
Sumir áhorfendur munu draga þá ályktun
að ég sé að tala um hryðjuverkavána meðan
aðrir munu komast að þeirri niðurstöðu að
þetta sé einhver önnur ógn, mögulega nær-
tækari. Það veltur á viðkomandi samfélagi.
Kannski komið þið Íslendingar til með að
sjá hliðstæðu við einhverja ógn sem stendur
ykkur nærri? Hún er breytileg, andlit ógn-
ar.“
Ættum við að líta í eigin barm?
– Þýðir eitthvað að pína þig? Hafðirðu eitt-
hvað ákveðið í huga? Þú þarft ekki að segja
mér hvað.
„Við búum í heimi þar sem tilhneigingin
er að leita út á við eftir skýringum á öllu
sem fer úrskeiðis. Getur verið að skýring-
arnar sé að finna inn á við? Það er innra
með okkur sjálfum. Ef til vill ættum við að
líta meira í eigin barm.“
– Hvers vegna refir? Ertu sérstök áhuga-
manneskja um þá?
„Já, það er ég. Ég er sveitastelpa að
upplagi og hef alltaf verið heilluð af refum.
Þeir eru í senn fallegar og dularfullar
skepnur. Sagt er að þeir séu slóttugir og
búi jafnvel yfir galdramætti. Fyrir vikið er
refurinn upplagt tákn fyrir yfirvofandi
hættu.“
– Refurinn er fyrsta verk þitt sem sett
er á svið. Átti það sér langan aðdraganda?
Ég las einhvers staðar að þú hefði heillast
af leikhúsinu strax í barnæsku?
„Þegar ég var barn þótti mér ekkert
skemmtilegra en að leika á sviði. Tók meðal
annars þátt í uppfærslu áhugamanna á Oli-
ver Twist. Síðar heillaði Hamlet mig upp úr
skónum, þegar ég sá það meistaraverk í
fyrsta sinn. Þrátt fyrir þetta tók ég aðra
stefnu eftir grunnnám. Sá ekki fyrir mér
liggja að verða leikari eða leikstjóri. Þess
vegna ritaðist ég inn í fjölmiðlanám í bæ
sem bjó ekki að neinum leikhúsum. Að
námi loknu flutti ég til Lundúna í því
augnamiði að sækja um vinnu á fjölmiðli.
Þá rann hins vegar upp fyrir mér ljós.
Þetta var ekki það sem mig langaði að gera
í lífinu. Mig langaði að skapa og fá útrás.
Þá varð mér hugsað aftur til leikhússins og
skráði mig á námskeið í leikritun í Soho-
leikhúsinu. Fékk raunar synjun til að byrja
með en þegar annar nemandi gekk úr
skaftinu komst ég inn. Ég fann strax að
þetta átti betur við mig en fjölmiðlanámið
og skráði mig því í nám í leikritun í Golds-
miths-háskólanum sem ég kláraði árið
2004.“
– Þar með var björninn ekki unninn?
„Ekki aldeilis. Það er ekki nóg að vera
með próf í leikritun upp á vasann, einhver
verður að vilja setja leikritin manns á svið.
Refurinn er alls ekki fyrsta leikritið sem ég
skrifa. Þau fyrstu fóru niður í skúffu. Þau
voru partur af lærdómsferli sem lauk með
Refnum. Þetta var seigfljótandi ferli. Ref-
urinn var fyrsta sviðsverkið sem ég var sátt
við að senda frá mér. Mér til mikillar
ánægju hafa viðtökurnar verið góðar.“
– Annað leikritið þitt, Ciphers, var frum-
sýnt í Bretlandi fyrir skemmstu. Þýðir það
að þú sért búin að festa þig í sessi?
„Það er fulldjúpt í árinni tekið að ég sé
búin að festa mig í sessi. Ég er hins vegar
hæstánægð með að búið sé að frumsýna
annað leikritið mitt og það fyrsta hafi öðl-
ast framhaldslíf í öðrum löndum. Meira get
ég ekki beðið um í bili. Ég hef enga hug-
mynd um hvað framtíðin ber í skauti sér en
vonandi fæ ég tækifæri til að vinna áfram
við leikritun.“
Dögun vonar
BRESKA LEIKRITASKÁLDIÐ DAWN KING VERÐUR VIÐSTÖDD
FRUMSÝNINGU Á VERKI SÍNU REFNUM Í BORGARLEIKHÚSINU Í DAG,
LAUGARDAG. FERILL HENNAR FÓR Á FLUG MEÐ VERKINU SEM ÞYKIR
SPENNUÞRUNGIÐ, REYFARAKENNT OG MARGRÆTT.
Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is
Hallgrímur Ólafsson, Nanna Kristín Magnúsdóttir og Arnar Dan Kristjánsson í hlutverkum sínum.
Morgunblaðið/RAX