Morgunblaðið - 12.12.2013, Síða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. DESEMBER 2013
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Ekki er lík-legt aðmargt og
mikið gerist á
vettvangi kjara-
mála fyrr en
nokkru eftir
næstu áramót, úr því sem
komið er. Kröfugerð, þreif-
ingar og viðræður hafa staðið
yfir um hríð og yfirlýsingar
helstu aðila bentu til þess, að
sameiginlegur skilningur
ríkti á báðum bæjum um
helstu markmiðin sem höfð
yrðu að leiðarljósi.
Landsmenn hafa verið að
fikra sig einstigið varlega
seinustu árin, eins og óhjá-
kvæmilegt var. Fyrirtækin
hafa verið illa stödd mörg
hver, þótt þar sé þó langt bil
á milli eftir greinum og áhrif-
um snöggra og óhjákvæmi-
legra gengisbreytinga á
hvert og eitt. Fyrirtækin,
sem erfiðast áttu, stóðu ekki
af sér áfallið með þeim afleið-
ingum sem af slíkum óförum
leiðir. Önnur hafa gengið í
gegnum endurskipulagningu
af ólíkum toga, eigendaskipti
orðið allvíða og erfiðar og
tímafrekar aðgerðir í sam-
ráði við fjármálastofnanir og
kröfuhafa. Ýmsir kvarta yfir
því, að við slíka endur-
skipulagningu hafi róðurinn
þyngst og samkeppnisstaðan
versnað hjá þeim sem þrauk-
uðu án aðstoðar.
Víða hefur fólki verið
fækkað og eru það sársauka-
fyllstu aðgerðir hvers fyr-
irtækis. Einstaklingar sem
unnið höfðu sínum vinnuveit-
anda af samviskusemi og
heilindum urðu frá að hverfa
við þröngan kost.
Fjölmiðlar hafa ekki farið
varhluta af slíku, en mesta
háreystin hefur þó verið gerð
vegna þess þeirra, sem sýnu
minnst hefur orðið að þola.
Þess má geta að rekstur
Morgunblaðsins verður í
jafnvægi á líðandi ári, því
hundraðasta í sögu þess, og
2000 nýir áskrifendur hafa
bæst við á síðustu mánuðum.
Það hefur þrátt fyrir þetta
iðulega gengið miklu betur
fjárhagslega í hinni löngu
sögu Morgunblaðsins, en það
hefur líka nokkrum sinnum,
um stutt skeið, gengið verr.
Árangurinn sem náðst hefur
í rekstrinum á síðustu árum
er auðvitað fagnaðarefni. En
þessum árangri hefur ekki
verið náð án fórna.
Starfsmönnum Árvakurs
fækkaði verulega fyrir fáein-
um árum, en starfsmanna-
fjöldi hefur verið í jafnvægi
síðan. En sein-
ustu árin hafa
blað og vefur far-
ið stækkandi ár
frá ári, þótt
starfsmennirnir á
bak við útgáfuna
séu færri en áður var. Þeir
leggja því augljóslega mjög
hart að sér.
Þessi saga af heimaslóð er
nefnd til dæmis. Hún end-
urspeglast í fjölmörgum fyr-
irtækjum þótt aðstæður séu
að öðru leyti ólíkar. Starfs-
menn þeirra og stjórnendur
eru um þessar mundir aðeins
að fá þá tilfinningu að
kannski séu fyrirtækin
þeirra að komast fyrir vind
innan fárra ára. Ástandið er
þó viðkvæmt. En gangi slíkar
vonir eftir mun þjóðfélaginu í
heild smám saman vegna
betur og það eru ekki aðeins
einkarekstrarfyrirtækin sem
hanga á þeirri spýtunni. Nái
sá þáttur þjóðlífsins sér ekki
á strik bitnar það fyrr en síð-
ar á öllum öðrum.
Góðan skilning á þessum
forsendum mátti lesa út úr
orðum helstu leiðtoga á
vinnumarkaði á nýliðnu
hausti. Markmið kjara-
viðræðna hlýtur auðvitað að
vera að tryggja að launamað-
urinn haldi sínum hlut og sé
það rétt, að nú hilli undir
aukinn vöxt, þá sé hlutdeild
hans í slíkum ávinningi einn-
ig tryggð. Þetta hlýtur að
hafa verið það sem for-
ystumennirnir beggja vegna
borðs áttu við þegar þeir
áréttuðu að næstu samn-
ingar ættu að snúast um
raunverulegan ávinning en
ekki þá talnalegu froðu sem
Íslendingar hafa svo oft
fengið að kenna á.
Vonandi dregst ekki úr
hömlu eftir áramót að þráð-
urinn verði tekinn upp að
nýju. Það er ennþá mikið hik
í þjóðfélaginu. Menn eru ekki
vissir um að þeir hafi fast
land undir fótum. Rík-
isstjórnin hefur gert mik-
ilvæg atriði ljósari á síðustu
vikum en var og senn munu
ný fjárlög hljóta gildi. Þótt
flest bendi enn til að kjara-
samningar verði að þessu
sinni gerðir til fremur
skamms tíma þá dregur það
ekki úr mikilvægi þess að
samningsgerð ljúki til-
tölulega fljótt og með sann-
færandi hætti. Gangi slíkt
eftir hafa a.m.k. verið stigin
þrjú mikilvæg skref í átt til
þess stöðuleika sem efna-
hagsframfarir þjóðarinnar
hljóta að byggjast á.
Ástandið er við-
kvæmt og brýnt að
treysta batnandi
stöðu í sessi}
Vorverkin blasa við
V
art er hægt að hugsa sér óheppi-
legri talsmann ríkisstjórnarinnar
en formann fjárlaganefndar og
þingmann Framsóknarflokksins,
Vigdísi Hauksdóttur. Í nær hvert
sinn sem Vigdís tjáir sig í fjölmiðlum gerir hún
ríkisstjórninni meira ógagn en gagn. Forsætis-
ráðherra og reyndar einnig fjármálaráðherra
hafa æði oft þurft að svara fyrir orð Vigdísar,
en þar sem báðir eru kurteisir og hófsamir ein-
kennast svör þeirra af ákveðinni mildi, að
minnsta kosti hjá Bjarna. Þeir vilja ekki rugga
bátnum um of og virðast ekki vilja koma hinni
orðhvötu Vigdísi í meiri vanda en hún hefur
sjálf komið sér í. Þeir hljóta samt báðir að vera
farnir að þreytast á því að þurfa sí og æ að
svara fyrir æðibunu-fullyrðingar formanns
fjárlaganefndar.
Vigdís hefur svo oft komið sér í vanda með ummælum
sínum að flestir í hennar sporum hefðu lækkað í sér og
reynt að temja sér hófsamari málflutning. En Vigdísi
virðist vera það um megn. Hún heldur áfram að skaða
ímynd og trúverðugleika Framsóknarflokksins. Nýlega
talaði hún eins og það sé í grundvallaratriðum rangt að
bótakerfi sé sterkt og hún virðist ekki heldur sérlega
hrifin af öflugri þróunaraðstoð. Það eru einungis vega-
villtir vinstriflokkar sem fylgja slíkri stefnu að hennar
mati.
Það eru niðurskurðartímar og nú þarf að draga saman
og spara og þar á meðal í mikilvægum málaflokkum, en
það er ekki geðfellt að heyra stjórnarþing-
mann tala glaðhlakkalega um lækkun bóta og
niðurskurð til þróunaraðstoðar, eins og það
séu brýnustu úrlausnarmál ríkisstjórnarinnar
að skerða hag þeirra sem verst eru settir og
hætta að skipta sér af vannærðum börnum í
Afríku. Stjórnmálamaður sem fylgir hófsamri
miðjustefnu talar ekki eins og Vigdís gerir.
Stjórnmálamaður í bandarískri teboðshreyf-
ingu talar hins vegar auðveldlega á slíkan
hátt.
Þar sem fáir þingmenn Framsóknarflokks-
ins eru jafn fyrirferðarmiklir í fjölmiðlum og
Vigdís Hauksdóttir þá er hún einn helsti
fulltrúi flokksins, en málflutningur hennar er
líklegri til að fæla miðjufólk frá flokknum en
að laða það að honum. Forystumenn Fram-
sóknarflokksins þurfa að ákveða hvernig flokk
þeir vilja leiða. Er Framsóknarflokkurinn miðjuflokkur
sem setur velferð og mannúð í forgang eða er hann ein-
angrunarsinnaður og aftuhaldssamur flokkur sem lætur
velferðarmál sig litlu varða? Nú um stundir nýtur Fram-
sóknarflokkurinn velvildar vegna tillagna ríkisstjórn-
arinnar um skuldaleiðréttingu. Þjóðin er svo vön því að
kosningaloforð séu svikin að hún er bæði undrandi og feg-
in að stjórnmálaflokkur skuli reyna að sýna viðleitni eftir
kosningar. Staða Framsóknarflokksins er því góð nú sem
stendur, en það er sannarlega lítill vandi að glutra niður
vinningsstöðu vandi menn sig ekki. Vigdís Hauksdóttir er
komin langleiðina með það. kolbrun@mbl.is
Kolbrún
Bergþórsdóttir
Pistill
Framsókn eða teboðshreyfing?
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Útlit er fyrir að frumvarpfjármálaráðherra umstimpilgjöld verði lögfestá næstunni en efnahags-
og viðskiptanefnd Alþingis hefur nú
lokið ítarlegri yfirferð sinni yfir
frumvarpið og leggur til ýmsar
breytingar. Væntanleg lög eiga að
taka gildi 1. janúar. Ein meginbreyt-
ing frumvarpsins er sú að stimpil-
gjöld falla niður vegna veðlána sem
tekin eru vegna fasteignakaupa auk
fleiri viðskiptabréfa, kaupmála o.fl.
Skjöl um eignaryfirfærslu fasteigna
og skipa yfir fimm brúttótonnum
verða hins vegar áfram stimpilskyld.
Stimpilgjaldið af eignaryfirfærslum
hækkar jafnframt og verður 0,8%
þegar um einstaklinga er að ræða en
1,6% hjá lögaðilum.
Harðlega hefur verið gagnrýnt að
frumvarpið eins og það var lagt fyrir
Alþingi hefði í för með sér auknar
álögur á þá sem eru að festa kaup á
sinni fyrstu fasteign. Frá 2008 hafa
skuldabréf vegna fasteignakaupa við
fyrstu íbúðakaup verið stimpilfrjáls.
Hækkun stimpilgjalda af eignar-
yfirfærslum hefði því í för með sér að
kostnaður einstaklinga sem greiða í
dag 0,4% stimpilgjald af kaupsamn-
ingi eignarinnar tvöfaldaðist og færi
í 0,8% af verði fasteignar.
Miðað verði við fasteignamat
Neytendasamtökin, ASÍ og fleiri
hafa gagnrýnt þetta og tekur efna-
hags- og viðskiptanefnd undir þá
gagnrýni í nefndaráliti sínu og legg-
ur til breytingar. „Nauðsynlegt er að
veita þeim sem kaupa íbúð í fyrsta
sinn ívilnun og auðvelda þeim inn-
komu á fasteignamarkað. Aðstæður
sem hér hafa skapast í kjölfar efna-
hagsáfalla árið 2008 gera stöðu þessa
hóps enn erfiðari en áður. Þá hefur
þróun leiguverðs reynst þessum hópi
afskaplega óhagstæð. Í því ljósi legg-
ur nefndin til að sex nýjar máls-
greinar bætist við 5. gr. frumvarps-
ins. Þar verði kveðið á um að
einstaklingar sem kaupa í fyrsta sinn
íbúðarhúsnæði greiði hálft stimp-
ilgjald af gjaldskyldu skjali. Því af-
sláttarviðmiði er ætlað að gera stöðu
þessa fólks sem næst þá sömu og hún
er samkvæmt gildandi lögum,“ segir
í nefndarálitinu.
Annað sem gagnrýnt hefur verið í
frumvarpinu er að markaðsverð fast-
eigna verði framvegis gjaldstofn
stimpilgjalds í stað fasteignamats.
Nefndarmenn fallast einnig á þessa
gagnrýni og segja að leitt hafi verið í
ljós að það geti verið erfiðleikum háð
að gera markaðsverð fasteigna að
gjaldstofni stimpilgjalds.
Er því lögð til sú breyting á frum-
varpinu að stimpilgjaldið skuli
ákvarðast eftir matsverði fasteignar
eins og það er skráð í fasteignaskrá.
Hækkun gjaldsins á lögaðila hefur
einnig mætt andstöðu og verið gagn-
rýnd en nefndin fellst ekki á það og
leggur til að sú hækkun í frumvarp-
inu standi óbreytt. Einstaklingar eigi
að vera í forgrunni við einföldun
stimpilgjaldakerfisins.
„Vera kann að af þeim sökum
þurfi lögaðilar að sæta auknum álög-
um, a.m.k. tímabundið á meðan und-
ið er ofan af stimpilgjöldum. Þannig
telur nefndin að tilgangurinn helgi
meðalið, ríkissjóður og lögaðilar
verði að takast á við breyttar að-
stæður þar til æskilegar kerfisbreyt-
ingar hafa náð fram að ganga,“ segir
í nefndarálitinu.
Allir nefndarmenn bæði úr stjórn-
armeirihluta og stjórnarandstöðu
standa að nefndarálitinu en þrír
þingmenn, Pétur H. Blöndal, Árni
Páll Árnason og Vilhjálmur Bjarna-
son, skrifa undir með fyrirvara.
Kaupendur fyrstu
fasteignar fái afslátt
Morgunblaðið/Ómar
Íbúðakaup Hætt er við áform um að markaðsverð fasteigna verði gjaldstofn
stimpilgjalds og er lagt til að gjaldið verði áfram byggt á fasteignamati.
Íbúðalánasjóður skoraði á efna-
hags- og viðskiptanefnd að
fresta gildistöku laganna um
stimpilgjald. Afnám þeirra af
lánsskjölum samhliða aðgerð-
um í skuldamálum heimilanna
yki líkur á að lánþegar sjóðsins
kysu að greiða upp lán sín hjá
ÍLS og tækju ný lán hjá öðrum
lánastofnunum. „Þetta getur
leitt til þess að undirliggjandi
uppgreiðsluáhætta í lánasafni
sjóðsins verði virk,“ segir í um-
sögn til Alþingis. Með frestun á
gildistöku laganna megi forðast
hugsanlegar keðjuverkandi af-
leiðingar af afnámi stimpil-
gjalds samhliða höfuðstóls-
lækkun á uppgreiðsluvanda ÍLS.
Nefndarmenn taka ekki undir
þetta og segja að sumir um-
sagnaraðilar virðist ofmeta þá
áhættuaukningu sem frum-
varpið kunni að hafa í för með
sér fyrir ÍLS. Einföldun stimp-
ilgjalds sé ætlað að efla sam-
keppni milli fjármálafyrirtækja.
Áhyggjur af
uppgreiðslum
ÍLS VILL FRESTUN