Morgunblaðið - 12.12.2013, Qupperneq 33

teknar voru af ömmu Herdísi og
afa Tryggva, börnum þeirra og
tengdabörnum á sumarferðalagi
um Hérað og Reyðarfjörð upp úr
miðri síðustu öld. Veðrið er eins
og best gerist á þessum slóðum,
steikjandi hiti og glampandi sól.
Það fer ekki á milli mála af hve
mikilli gleði og reisn Þorgeir
kynnir sveitina sína fyrir tengda-
fjölskyldu sinni né hve myndar-
legt æskuheimili hans var. Þor-
geir var af kynslóð foreldra
minna. Kynslóð sem nú er óðum
að hverfa. Hann var maður sem
ég hef einhvern veginn alltaf
þekkt en þekkti þó aldrei í raun.
Börnum hans og fjölskyldum
þeirra sendi ég innilegar samúð-
arkveðjur.
Sólveig Pálsdóttir.
Sýslumaðurinn hefur kvatt.
Vinur minn, Þorgeir Þorsteins-
son, hefur lokið jarðvist sinni eft-
ir skammvin veikindi. Þorgeir
var um árabil mjög þekkt nafn í
íslenskri stjórnsýslu vegna um-
fangsmikilla og mikilvægra emb-
ættisstarfa á Varnarsvæðinu á
Suðurnesjum og Keflavíkur-
flugvelli, þar á meðal sem innlent
yfirvald gagnvart herliði Banda-
ríkjanna á svæðinu. Yfirmenn
hersins báru mikla virðingu fyrir
Þorgeiri og var hann ætíð ávarp-
aður af þeim sem „Mr. Judge“.
Þorgeir kunni vel að meta hið
góða og fagra í lífinu, ekki síst
glæsilegar konur. Hann áleit sig
vera gæfumann í einkalífi, þrátt
fyrir tvo hjónaskilnaði. „Sá sem á
heilbrigða og dugandi afkomend-
ur – hann er sannarlega gæfu-
maður“ sagði hann, og átti þar
við sjálfan sig. Hafði ég eitt sinn
orð á því við hann að hans afkom-
endur væru ekkert venjulega
glæsilegir og framúrskarandi í
þjóðfélaginu. Þá svaraði vinur
minn: „Ég hef líklega verið góð-
ur til undaneldis.“
Síðustu árin þyngdist gangan í
lífi Þorgeirs, ekki síst vegna
hrakandi sjónar. Eru nokkur ár
frá því að hann var úrskurðaður
„lögblindur“, en þó hafði hann
áfram bærilega ratsjón. Af þeirri
ástæðu gat hann ekki um árabil
notið afþreyingar við lestur eða
sjónvarp. Meðal annars af þeirri
ástæðu leitaði hann eftir dægra-
dvöl og félagsskap síðdegis með
spjallvinum á völdum veitinga-
stöðum. Var hann gjarnan einn
þekktasti og virtasti fastagestur-
inn og var sannarlega litið á hann
sem „Grand old man“. Af mörg-
um þessara félaga hans var hann
gjarnan nefndur Sýslumaðurinn
– með stóru essi.
Þorgeir hélt reisn sinni og
sjálfstæði til æviloka, og skildi
við lífið án langvarandi sjúkra-
legu. Þannig slapp hann við þau
örlög, sem hefðu ekki verið hon-
um að skapi, að verða ósjálf-
bjarga og veslast upp í löngu
veikindastríði. Það er þakkar-
vert. „Farðu með gát vinur“ var
ætíð kveðja hans til mín. Sannur
höfðingi er horfinn af sviðinu,
sem skilur eftir sig góðar og dýr-
mætar minningar. Blessuð sé
minning Þorgeirs Þorsteinsson-
ar.
Hermann Sveinbjörnsson.
Það er með miklum trega sem
ég skrifa þessi minningarorð um
vin minn, velgjörðamann og fyrr-
um yfirmann Þorgeir Þorsteins-
son sem lést eftir stutta legu 84
ára að aldri. Fundum okkar Þor-
geirs bar fyrst saman er ég sótti
um starf við embætti hans á
Keflavíkurflugvelli á tíunda ára-
tugnum. Þorgeir er ógleyman-
legur öllum sem honum kynnt-
ust. Mikill á velli. Mikill í lund, þó
hann færi vel með það þann tíma
sem við þekktumst. Undir yfir-
borðinu sem hann reyndi stund-
um að hafa hrjúft sló heitt og
stórt hjarta. Þorgeir var heims-
maður, embættismaður af gamla
skólanum, karlremba með auga
fyrir kvenlegri fegurð. Hann var
lífsnautnamaður, naut sín vel við
góða máltíð eða með vín á skál.
Það var nánast fastur liður að
bera saman hádegismatseðilinn í
Flugstöðinni og á Varnar-
svæðinu. Síðan var valið á milli
þess að fara uppí Stöð eða í
Ástandið eins og hann orðaði
það. Ef Flugstöðin varð fyrir val-
inu var ævinlega endað á því að
„flaðra upp um Tollinn“. Hann
sagði mér einhvern tíma að lík-
lega væri hann villimaður því
honum þætti betra að snæða
austan Rínar þar sem skammt-
arnir væru almennilegir. Ég
sagðist vera samskonar villimað-
ur. Þorgeir var ævinlega vel til
fara, klæddur eins og enskur
Lord. Hann lagði einnig nokkuð
uppúr því að menn væru vel til
fara í starfi hvort sem þeir voru
einkennisklæddir eður ei.
Skömmu eftir að hann lét af
störfum kom hann við í Græ-
násnum og hitti undirritaðan þar
fyrir klæddan í jakkaföt en í bol
nokkuð fínum. Hann spurði þá:
„Eruð þið hættir að hafa um
hálsinn hér?“ Eftir að hafa hlust-
að á útskýringar um hversu
þægilegur klæðnaður þetta væri
lét hann sér fátt um finnast og
sagði við þriðja mann sem stóð
við hliðina á okkur: „Hann hefði
nú ekki komist upp með þetta hjá
mér.“
Það fór ævinlega vel á með
okkur sem kannski sést best á
því að við vorum sammála um að
við hefðum viljað að samstarf
okkar hefði hafist fyrr og staðið
lengur. Það var vandi okkar að
spila á spil í hádeginu og skiptast
á skoðunum um hvorir væru
merkilegri Eskfirðingar eða
Reyðfirðingar. Honum var í nöp
við tölvur og vildi frekar skrifa
handrit að bréfum sínum. Hann
hélt þétt um fjárhag embættis-
ins og var lítt gefið um lausatök.
Sagði þá gjarnan ef menn heimt-
uðu óvænt útgjöld: „Það er auð-
velt að vera örlátur á annarra
manna fé.“ Þorgeir var fjöl-
greindur, talaði m.a. frönsku
þegar þörf krafði. Hann var haf-
sjór af fróðleik um mannkyns-
sögu. Þekkti vel sögu Napóleons
og Bismarcks og vitnaði í báða.
Tilsvörin voru stundum ótrúlega
skemmtileg og eftirminnileg.
Það eiga allir sem kynntust Þor-
geiri að minnsta kosti eina góða
sögu um leiftrandi tilsvör og
hvernig hann lét enga eiga hjá
sér hvorki háa né lága. Ég er
þakklátur fyrir kynni mín af
Þorgeiri, velvilja hans í minn
garð og vináttuna sem við áttum.
Síðasta spjallið áttum við í sum-
ar eftir kosningarnar. Hann
gladdist yfir árangrinum og átti
ekkert nema góðar óskir mér til
handa. Ég votta fjölskyldunni
allri mína dýpstu samúð og bið
vini mínum blessunar á nýjum
vegum.
Þorsteinn Sæmundsson.
Þorgeir Þorsteinsson, lög-
reglustjóri og sýslumaður á
Keflavíkurflugvelli, er látinn, 84
ára gamall. Leiðir okkar lágu
fyrst saman vorið 1972 er ég hóf
störf í ríkislögreglunni á Kefla-
víkurflugvelli, en Þorgeir var þá
aðalfulltrúi Björns Ingvarssonar
lögreglustjóra. Árið 1974 var
Þorgeir skipaður lögreglustjóri á
Keflavíkurflugvelli, en stuttu áð-
ur hafði ég hafið störf í lögregl-
unni í Keflavík. Í janúar árið
1990 lágu leiðir okkar Þorgeirs
saman á ný, en þá var ég skip-
aður yfirlögregluþjónn í rann-
sóknardeild lögreglunnar á
Keflavíkurflugvelli og starfaði
með Þorgeiri allt þar til hann fór
á eftirlaun haustið 1999.
Þorgeir var vandaður emb-
ættismaður á sérstökum og fjöl-
mennum vinnustað, en embættið
var stofnað vegna komu Banda-
ríska varnarliðsins til Íslands
1951. Þorgeir var lengi vel allt í
senn sakadómari, tollstjóri og
lögreglustjóri á Keflavíkurflug-
velli og heyrði embættið undir
utanríkisráðuneytið.
Ég minnist Þorgeirs með virð-
ingu og hlýhug. Hann gat verið
hrjúfur á yfirborðinu, eins og oft
var með embættismenn á þess-
um tíma, en Þorgeir var hjarta-
hlýr og góður drengur og sýndi
það gjarnan þegar einhverjir
áttu í erfiðleikum.
Oft er sagt að feigum verður
ekki forðað, né ófeigum í hel
komið. Hér er lítið dæmi um
slíkt. Þorgeiri var boðið að fara
ásamt yfirmönnum varnarliðsins
með þyrlu til Hvalfjarðar.
Hvorki Björn Ingvarsson, þáver-
andi lögreglustjóri, né Þorgeir
sem var staðgengill hans komust
í þessa ferð. Fyrst hafði Birni
verið boðið, en hann komst ekki
og þá hafi verið leitað til Þorgeirs
en hann komist ekki heldur.
Þann 1. maí 1965 hrapaði þessi
þyrla sunnan við Kúagerði upp af
Landakoti á Vatnsleysuströnd.
Fimm varnarliðsmenn voru um
borð og fórust allir.
Þorgeir var mikill framsókn-
armaður. Hann fylgdist mjög vel
með öllum stjórnmálum, bæði
innlendum og erlendum. Hann
var vel lesinn og fróður um menn
og málefni. Þær voru oft fjörugar
umræðurnar á kaffistofunni þeg-
ar menn tókust á um hin ýmsu
álitamál. Þorgeir hafði mikinn
áhuga á Frakklandi og var mjög
vel að sér í franskri menningu.
Þorgeir var mikill áhugamað-
ur um golfíþróttina og var einn af
stofnendum Golfklúbbs Suður-
nesja árið 1964 og lék sjálfur golf
fram yfir sjötugt. Þorgeir var
góður golfari, beinn á braut og
baneitraður í stutta spilinu. Til
marks um hæfileika hans þá var
hann lengi með um 7 í forgjöf,
þrátt fyrir að hafa ekki byrjað að
leika golf fyrr en eftir þrítugt.
Eðli máls samkvæmt myndast
sérstök tengsl milli lögreglu-
stjóra og yfirlögregluþjóns í lög-
regluliði eins og á Keflavíkur-
flugvelli. Það komu oft upp erfið
mál, bæði lögreglumál og ekki
síður starfsmannamál. Flest
þessara mála leysti Þorgeir far-
sællega. Ég er lánsamur að hafa
hitt Þorgeir á þessum árum og
notið handleiðslu hans og ekki
síður fyrir að hafa kynnst þess-
um skemmtilega og fróða manni.
Við hjónin sendum börnum
Þorgeirs, aðstandendum og vin-
um hans, okkar innilegustu sam-
úðarkveðjur.
Óskar H. Þórmundsson,
yfirlögregluþjónn.
Meðal þess farareyris sem
skólavist unglingsárnna fær okk-
ur í hendur eru þau vináttubönd
sem knýtast millum skólasystk-
ina og verða mörg hver að þeim
gildum sem eru okkur einna dýr-
mætust og birtugjafar til hinsta
dags. Þorgeir Þorsteinsson sem
nú er kvaddur var skólabróðir
okkar um árabil við Menntaskól-
ann á Akureyri og samstúdent
vorið 1949. Nemendur við MA
komu hvaðanæva af landinu og
tengdust því hver öðrum með
ýmsum hætti fremur en bæj-
arbúum sem þó voru viðmótsgóð-
ir gagnvart þessum aðkomnu
unglingum þótt þeir þyrftu
stundum að sýna þeim umburð-
arlyndi.
Þorgeir var upprunninn á
Búðareyri við Reyðarfjörð þar
sem hann ól bernsku sína hjá
upplýstum foreldrum, sem voru
frammámenn í héraði og góðum
systkinum. Framsóknarflokkur-
inn var á þessum árum nær ein-
ráður um pólitíska hugmynda-
fræði í byggðarlögum þar eystra
og fór Þorgeir ekki varhluta af
þeirri hreyfingu, var hann óbil-
andi fylgismaður flokksins alla
ævi. Í dagfari Þorgeirs ríkti mik-
ið jafnaðargeð en væri efast um
ágæti framsóknarmanna mátti
búast við gneistaflugi og vildu
menn síður verða fyrir þeirri
hrinu.
Þorgeir samlagaðist skóla-
starfinu vel og bar virðingu fyrir
kennurum MA og anda skólans.
Rækt var lögð við hinar klass-
ísku námsbrautir menntaskól-
anna en Sigurður Guðmundsson
og Þórarinn Björnsson fylgdu
eftir stefnu móðurmálsverndar
og upphafinni heiðursmanna-
hugsjón. Þorgeir var næmur á
þessa leiðarvísa skólameistar-
anna, hann átti létt með nám og
þurfti ekki að leggja hart að sér.
Fas hans og viðmót aflaði honum
velvildar kennara og nemenda og
væntumþykju margra. Við sem
fylltum þann hóp sem mest var í
fylgd með Þorgeiri áttum marg-
ar glaðar stundir og urðum ekki
uppiskroppa með umræðuefni
því Þorgeir var vel heima á
mörgum sviðum. Hann var afar
vel að sér í sögu en einnig í
landafræði og lagði hann okkur
til margan molann úr þessum
fræðum. Það kom engum á óvart
að Þorgeir, sem var maður rök-
fastur, skyldi leggja fyrir sig lög-
fræði í háskóla. Hann gat sér
gott orð sem sýslumaður og lög-
reglustjóri á Suðurnesjum og
kom honum þá einnig til góða hið
farsæla brjóstvit sem mótaði alla
hans framgöngu. Dómar hans
þóttu vel grundaðir og var ekki
hrundið á æðri dómstigum. Þor-
geir blandaði geði við samferða-
menn einkum við spilaborð og á
golfvelli. Hann náði góðri leikni í
þessum íþróttum einsog flestu
því sem hann tók sér fyrir hend-
ur.
Seinni árin var Þorgeir einbúi
og virtist kunna því allvel, hann
hélt sambandi við kunningja og
vini við spilaborðin og lengi vel
gerði hann sér ferð á einhvern
grasvöllinn þar sem menn leika
golf. Þegar við nú sjáum á bak
skólabróður og vini syrtir að.
Þorgeir var með gjörvulegustu
mönnum og okkur öllum hug-
þekkur í hvívetna, hann er nú
farinn til fundar við þau mörgu
skólasystkin sem gengin eru, við
hin sitjum eftir hljóð. Afkomend-
ur Þorgeirs mega vel við una að
eiga auð hugstæðra minninga.
Börn hans vel menntuð og rík að
hæfileikum litast nú um í föður-
túni, þau hafa hlotið þar arf sem
mölur og ryð fá ei grandað.
Emil Als og Birgir J.
Jóhannsson.
Þorgeir Þorsteinsson varði
lunganum úr starfsævi sinni í
gæslu laga og réttar á Keflavík-
urflugvelli. Hann hóf þar störf
1959 þrítugur að aldri sem aðal-
fulltrúi lögreglustjórans, varð
sjálfur lögreglustjóri 1974 og
sýslumaður 1992 og gegndi svo
sýslumannsembættinu allt þar
til hann lét af störfum fyrir ald-
urs sakir 1999.
Keflavíkurflugvöllur var á
þessum árum innan skilgreindra
varnarsvæða samkvæmt varnar-
samningi Íslands og Bandaríkj-
anna en þau lutu lengst af yfir-
stjórn utanríkisráðherra.
Lögreglustjóraembættið og
seinna sýslumannsembættið
heyrðu því undir utanríkisráðu-
neytið og átti Þorgeir því um
áratugaskeið mikið og náið sam-
starf við varnarmálaskrifstofu
ráðuneytisins.
Flotastöðin í Miðnesheiði var
á sinni tíð eitt af stærstu sveit-
arfélögum landsins þar sem ýms-
ar áskoranir risu í samskiptum
íslenskra starfsmanna á flugvall-
arsvæðinu við varnarliðsmenn og
skyldulið þeirra. Þorgeir lagði
ávallt áherslu á lipra og greiða
úrlausn allra mála og á örugg-
lega stóran þátt í hversu vand-
ræðalítið sambýlið við varnarlið-
ið yfirleitt var.
Eftir því sem árin liðu jókst
umfang borgaralegs flugs um
Keflavíkurflugvöll og 1987 náðist
loks sá langþráði áfangi að skilja
það að umtalsverðu leyti frá
starfsemi varnarliðsins með opn-
un Flugstöðvar Leifs Eiríks-
sonar. Undir forystu Þorgeirs
gegndu lögreglustjóraembættið
og síðar sýslumannsembættið
mikilvægu hlutverki í að skapa
íslensku millilandaflugi nútíma-
starfsskilyrði.
Samskipti ráðuneytisins við
Þorgeir voru alltaf í föstum
skorðum eins og ég kynntist
sjálfur þegar ég hóf störf á varn-
armálaskrifstofu fyrir bráðum 17
árum. Hlutunum var komið fyrir
með einföldum en skilvirkum
hætti. Sjálfsagt hefur það borið
við að stundum væru skiptar
skoðanir um skipulag og verklag
en sjaldnast riðu menn feitum
hesti frá því að reyna ráðskast
með sýslumann. Gat þá stundum
hvesst en eftirmál voru engin og
ávallt jafngott að sækja Þorgeir
heim á skrifstofuna í Grænási.
Að leiðarlokum þakkar utan-
ríkisráðuneytið Þorgeiri Þor-
steinssyni, lögreglustjóra og
sýslumanni, fyrir áratugalangt
samstarf og happadrjúg sam-
skipti og vottar fjölskyldu hans
hina dýpstu samúð.
Einar Gunnarsson,
ráðuneytisstjóri.
Þorgeir Þorsteinsson, lengst
af lögreglustjóri og sýslumaður á
Keflavíkurflugvelli, var um
margt merkilegur maður. Þegar
hann lét af störfum fyrir aldurs
sakir og ég tók við af honum átti
hann stundum erfitt með að
sleppa takinu af gamla starfinu.
Ég lagði mig því fram um að
bjóða hann velkominn í heim-
sóknir á gömlu starfsstöðina
sína, sem hann þáði, og eyddum
við löngum stundum í spjall og
kynntumst nokkuð vel.
Starfsævi Þorgeirs var samof-
in miklum breytingatímum í ís-
lensku þjóðfélagi og það embætti
sem hann stýrði lengstum var
einskonar „ríki í ríkinu“. Stjórn-
sýsla Varnarsvæðanna var mjög
sérstök og heyrði sem kunnugt
er undir utanríkisráðuneytið.
Þótt sambúðin við Varnarliðið
hafi verið góð á yfirborðinu voru
minniháttar árekstrar milli þess-
ara tveggja menningarheima
sem mættust á Varnarsvæðun-
um algengari en margir hugðu.
Ör skipti yfirmanna hjá Banda-
ríkjamönnum þýddu að stöðugt
þurfti að „skóla þá til“ en það gat
verið þolinmæðisverk. Þar naut
Þorgeir sín vel. Hann var stoltur
maður og hafði sinn stíl á því
hvernig átti að „eiga við Kan-
ana“. Það hlýtur að vera góður
vitnisburður um hans embættis-
verk að sjaldan spurðist þessi
núningur við Varnarliðið út.
Hann hafði ýmis ráð við að róa
Bandaríkjamennina ef honum
fannst þeir æsa sig um of. Eitt
þeirra var að senda þeim langt
og flókið bréf á íslensku með
mörgum lagatilvitnunum. Hann
vissi að það tók þá tíma að þýða
bréfið og átta sig á efnisinnihald-
inu. Þessi tími nægði oft til að róa
málið og „deilan“ leystist farsæl-
lega.
Þorgeir var embættismaður af
gamla skólanum og óhætt að
segja að hann hafi haft sinn sjálf-
stæða stíl. Það er ekki víst að
embættismenn í dag hafi sama
svigrúm og hann hafði við sínar
embættisfærslur. Hann var
skarpgreindur, það fór ekki milli
mála, og hafði hlýja og góða nær-
veru.
Það veitti mér oft mikla
ánægju að lesa gömul skjöl og sjá
efnistök hans. Margir þættir
samskipta Íslands við Varnarlið-
ið hafa verið lítt skráðir. Þar er
frá mörgu að segja og eiga ef-
laust góðar sögur af Þorgeiri og
hans embættisverkum eftir að
eignast framhaldslíf þegar sú
saga verður skráð.
Ég votta fjölskyldu Þorgeirs
samúð og óska þeim Guðs bless-
unar.
Jóhann R. Benediktsson.
MINNINGAR 33
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. DESEMBER 2013
✝
Elskulegur faðir okkar, tengdafaðir og afi,
STEFÁN HALLDÓR HELGASON,
lést föstudaginn 6. desember á Heilbrigðis-
stofnun Suðurnesja.
Hann verður jarðsunginn frá Árbæjarkirkju
föstudaginn 13. desember kl. 13.00.
Droplaug G. Stefánsdóttir, Kristinn L. Matthíasson,
Margrét Stefánsdóttir, Bjarni Árnason
og barnabörn.
✝
Bróðir minn,
SVEINBJÖRN MAGNI GUÐMUNDSSON,
áður til heimilis að
Ásvallagötu 27,
síðar í Ási í Hveragerði og
dvalarheimilinu Fellsenda í Dalasýslu,
lést hinn 9. desember á Sjúkrahúsi Akraness.
Hann verður jarðsunginn föstudaginn 20. desember
í Grensáskirkju klukkan 11.00.
Jón Guðmundsson.
✝
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma og langamma,
OLGA ÞORBJÖRG JÚLÍUSDÓTTIR
frá Tungufelli,
sem lést föstudaginn 6. desember, verður jarðsungin frá
Lundarkirkju laugardaginn 14. desember kl. 12.00.
Börn og fjölskyldur þeirra.
✝
Bróðir okkar,
BÖÐVAR JÓNSSON
bóndi í Norðurhjáleigu, Álftaveri,
lést á hjúkrunarheimilinu Klausturhólum,
Kirkjubæjarklaustri, sunnudaginn
1. desember.
Útförin fer fram frá Þykkvabæjarklausturs-
kirkju laugardaginn 14. desember kl. 13.00.
Systkini og aðrir aðstandendur.