Morgunblaðið - 29.03.2014, Blaðsíða 31

31
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. MARS 2014
Nauthólsvík Sundsprettur í sjónum í Nauthólsvíkinni nýtur sífellt meiri vinsælda. Þónokkuð margir lögðu leið sína þangað í gær og tóku sundsprett og svömluðu í pottunum enda vor í lofti.
Þórður
Landeigendur við
Geysi í Haukadal hafa
um árabil reynt að ná
samkomulagi við ís-
lenska ríkið um fyr-
irkomulag og skipulag
svæðisins. Undanfarin
þrjú ár hefur sú vinna
fengið meira vægi
vegna aukins álags á
svæðið vegna vaxandi
fjölda ferðamanna sem
heimsækja svæðið. Viðræður við
stjórnvöld hafa ekki skilað árangri og
gjaldtakan sem nú er hafin við Geysi
er vegna ákvörðunartökufælni
stjórnmálamanna.
Á liðnum árum hafa landeigendur
við Geysi gert ríkinu margvísleg til-
boð. Ríkinu hefur staðið til boða að
kaupa landið, leigja það eða setja það
í útboð eins og stjórnvöld gerðu með
Vatnshelli á Snæfellsnesi. Ekkert af
þessu var þegið.
Ríkinu hefur ávallt staðið til boða
að taka þátt í undirbúningsvinnu að
gjaldtökunni sem formlega hófst
þegar Landeigendafélag Geysis ehf.
var stofnað þann 5. sept. 2012. Ríkinu
var boðið að tilnefna fulltrúa í stjórn
félagsins. Það var ekki þegið. Land-
eigendafélagið hefur upplýst ríkið
um fyrirætlanir sínar og ítrekað ósk-
að eftir samstarfi. Landeigend-
afélagið gegnir sama hlutverki og
húsfélag um þessa óskiptu sameign.
Stjórnvöld taka fullan þátt í öðrum
sambærilegum félögum m.a. í gegn-
um þau fjölmörgu veiðifélög sem eru
starfrækt víðsvegar um landið, þar
sem ríkisjarðir eiga hlutdeild að
veiðiám með einkaaðilum.
Það er mat meirihluta landeigenda
hverasvæðisins að
gjaldtaka við Geysi sé
nauðsynleg. Svæðið er á
válista Umhverfisstofn-
unar og um svæðið segir
á heimasíðu stofnunar-
innar: Vistkerfi svæð-
isins er mjög viðkvæmt.
Jarðvegur er víða blaut-
ur og traðkast auðveld-
lega út. Hverahrúður
skemmist auðveldlega
þegar gengið er á því.
Gróður er sérstaklega
viðkvæmur á svæðinu
og er landið auðrofið. Svæðið er lítið
og ekki auðvelt að dreifa ferðamönn-
um um það.
Heimsóknir um 1.500 gesta að með-
altali á dag og allt upp í um 6.000
manns á dag þegar mest er, geta auð-
veldlega haft óafturkræf áhrif á þetta
viðkvæma svæði. Það er löngu orðið
nauðsynlegt að hefja varnaraðgerðir á
svæðinu. Nýverið voru kynntar nið-
urstöður úr hönnunarsamkeppni um
svæðið sem miða að metnaðarfullri
uppbyggingu Geysissvæðisins sem
bæði ver svæðið verulega og eykur
upplifun gesta til mikilla muna.
Verndunaraðgerðirnar kalla á
nauðsynlegar og kostnaðarsamar að-
gerðir sem ráðast verður í sem allra
fyrst. Landeigendur bera ábyrgð á
svæðinu. Þeim ber að vernda þessa
náttúruperlu og tryggja um leið að
svæðið verði áfram aðgengilegt og ör-
yggi ferðamanna tryggt eins og kost-
ur er.
Að mati landeigenda er skilvirkasta
leiðin til þess að standa að nauðsyn-
legum verndaraðgerðum að inn-
heimta aðgangseyri sem notaður
verður til að fjármagna uppbygg-
inguna og bæta þjónustu við ferða-
menn.
Það er hagur þeirra sem selja ferð-
ir að Geysi, að svæðið líti sem best út
og sé glæsilegur og eftirsókn-
arverður áningarstaður. Þeir hafa lít-
ið að selja verði svæðið útsparkað
forarsvað eins og í stefnir, verði ekk-
ert að gert. Einnig má velta því fyrir
sér hvort það sé ekki siðferðisleg
skylda þeirra sem hagnast á því að
selja ferðir á Geysisvæðið að styðja
gjaldtöku landeigenda sem ætluð er
til verndunar og uppbyggingar svæð-
isins sem er söluvara þessara fyr-
irtækja.
Ákvörðunin um gjaldtökuna var
ekki skyndihugmynd, heldur vel
ígrunduð og voru hagsmunaaðilar í
ferðaþjónustunni upplýstir um þær
ráðagerðir fyrir rúmu einu og hálfu
ári.
Erlendir ferðamenn sem skoða
Geysissvæðið, hafa greiðsluvilja, það
dylst engum. Þeir eru vanir því að
greiða fyrir aðgang að nátt-
úrutengdri afþreyingu. Kannanir
Landeigendafélags Geysis leiddi í
ljós að erlendir ferðamenn töldu
gjaldtöku á svæðið eðlilega og
greiðsluvilji þeirra var að meðaltali
6,5 evrur sem samsvarar 1.013 krón-
um. Áður en gjaldið var endanlega
ákveðið var hugur Íslendinga til
gjaldtökunnar kannaður. Landeig-
endafélagið fékk Capacent til að
kanna hug Íslendinga og þar kom
fram að einungis 28% svarenda voru
andvíg gjaldtöku. Flestir töldu eðli-
legt að greiða 500 til 1000 krónur fyr-
ir heimsóknina. Miðað við ofan-
greindar niðurstöður þótti hóflegt að
innheimta 600 krónur af hverjum
gesti 17 ára og eldri.
Hörð viðbrögð stjórnvalda gagn-
vart gjaldtökunni koma á óvart, sér-
staklega þar sem íslenska ríkið
stendur fyrir innheimtu aðgangs-
eyris að náttúruperlum í opinberri
eigu, samanber gjaldtökuna við
gjána Silfru á Þingvöllum. Rökin fyr-
ir þeirri gjaldtöku eru þau sömu og
fyrir gjaldtöku á Geysissvæðinu, að
vernda svæðið og byggja upp að-
stöðu.
Að standa fyrir gjaldtöku á einum
stað en berjast gegn henni á öðrum
er sérkennilegur tvískinnungsháttur.
Það er mikið ábyrgðarleysi stjórn-
málamanna að geta ekki tekið
ákvörðun í málefnum hverasvæðisins
og ætla dómstólum að gera það fyrir
sig. Óháð niðurstöðu dómstóla þá
getur aldrei átt sér stað óheftur að-
gangur að hverasvæðinu við Geysi
eins og álagið er í dag. Það hlýtur að
vera ábyrgð allra landeigenda að
skila þessari auðlind með sem bestu
móti til komandi kynslóða.
Ef ekki næst samstaða milli meiri-
hluta landeigenda og íslenska rík-
isins um málefni Geysissvæðisins, er
það eina siðferðislega rétta í stöðunni
að loka svæðinu þar til deilan leysist
og láta náttúruna njóta vafans.
Eftir Bjarna
Karlsson » Að standa fyrir
gjaldtöku á einum
stað en berjast gegn
henni á öðrum er sér-
kennilegur tvískinn-
ungsháttur.
Bjarni Karlsson
Höfundur er stjórnarformaður Land-
eigendafélags Geysis.
Tvískinnungsháttur gagnvart gjaldtöku við Geysi
Geysissvæðið hefur látið verulega á sjá.