Morgunblaðið - Sunnudagur - 20.04.2014, Qupperneq 6

* Það er ekki hægt að þröngva ákveðinni hugsun upp áborg; hún kemur frá fólkinu og við verðum að lagaáætlanir okkar að því, ekki byggingum.
Jane Jacobs, blaðamaður og sérfræðingur um borgarskipulag.
Alþjóðamál
KARL BLÖNDAL
kbl@mbl.is
Lausnina fann hún með því að
breyta deiliskipulagi borgarinnar og
þétta byggðina þar sem það var
unnt. Ljóst var að svigrúm fyrir
fjölgun bíla var lítið. Því var reynt
að forðast úthverfi þar sem bíllinn
er óhjákvæmilegur og leggja
áherslu á nánd við almennings-
samgöngur.
Í fyrirlestri, sem er aðgengi-
legur á vefsíðunni Ted.com, lýs-
ir Burden hvernig hún þramm-
aði fram og aftur um borgina
og ræddi við íbúana til að
kynna sér hverfi hennar.
„Fólk áttar sig á hvort þú
skilur hverfið þess,“ segir
hún. „Það er ekki hægt að
gera sér það upp.“
Burden gerði þá kröfu til
borgarfulltrúa að þeir færu á
staðinn í eigin persónu áður
en greidd væru atkvæði um
breytingar á deiliskipulagi
og kynntu sér hverfið ræki-
lega.
Á 12 árum var deiliskipulagi
breytt í 124 hverfum eða 40%
borgarinnar. Tókst að koma því
þannig fyrir að 90% nýrrar
íbúabyggðar eru í innan við 10
mínútna göngufæri frá neðan-
jarðarlestarstöð.
6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 20.4. 2014
HEIMURINN
BANDA
SUÐUR-
hefur loksi
tveggja sau
sem hurfu
Niðurstað n er s
Miller og Pamella Jac
bíl þeirra var ekið út
kom loks í ljós síðast
kennsl á jarðneskar
RE
UNDÚN
að að biðja bandarhafa neit
llinginnpíanósni Cameron Carpenter
ar en honum var aðafsökun
lausu haldið í sjö klukkutímatilefnis
vellinum í Birmingham fyrirá flug
mstu áður en honum var sskem ð aftur til Berlínar, þaðan
nn var að koma. Morsem ha g Carpenter
lenti nús,aftur til Bretland dúnum, og var
ð,i nshleypt inn í land d til.
G
NAÞ eilda
öf
aros,
l
ði v
KANADA
CALGARY
Sonur
lögreglu-
manns er
í varðhaldi
eftir að fimm manns v
samkvæmi í heimahús
háskólans. Íbúum Calg
vonum bru
hefur þega
fjöldamorð nn
Amanda Burden er dóttir Bar-
böru „Babe“ Cushing Morti-
mer Paley, sem á sinni tíð
þótti ein best klædda kona
landsins og var tískuritstjóri
tímaritsins Vogue. Hún var
vinur rithöfundarins
Trumans Capotes.
Hún átti Amöndu með
Stanley Grafton Morti-
mer, sem erfði Stand-
ard Oil, skildi við hann
og giftist auðmann-
inum William Paley,
sem stofnaði sjón-
varpsstöðina CBS.
Burden hefur
gifst tvisvar, skilið
jafnoft og er nú í
sambandi við sjón-
varpsmanninn Charlie
Rose ef marka má Wi-
kipediu. Burden sést oft á
síðum tískublaða líkt og móðir
hennar, en hefur markað sér
sess í skipulagsmálum.
Amanda
Burden
ÆTTIR OG UPPRUNI
M
iklar breytingar
áttu sér stað í
skipulagsmálum í
New York þau
tólf ár sem Mich-
ael Bloomberg var borgarstjóri.
Heilu árbakkarnir, sem áður voru
eins og eyðiland til minningar um
horfinn iðnað, fengu nýtt líf og fyllt-
ust af fólki. Á bak við þessar breyt-
ingar var Amanda Burden sem hef-
ur verið yfir skipulagsmálum í
borginni frá því að Bloomberg
komst til valda 2002.
Árið 2010 komst tímaritið Vanity
Fair að þeirri niðurstöðu að á eftir
Blomberg væri Burden „sennilega
áhrifamesta manneskjan í stjórn
borgarinnar“. Í New York Times
sagði að hún hefði skilið eftir sig
„óafmáanlega arfleifð í útliti og
áferð allra fimm borgarhluta New
York um ókomna áratugi“.
Arkaði um borgina
Þegar Burden tók við skipulagi
borgarinnar hafði því verið spáð að
íbúum hennar myndi fjölga úr átta í
níu milljónir. Hún fékk það erfiða
verkefni að finna leið til að taka á
móti einni milljón íbúa í borg sem
er að stórum hluta umlukt vatni og
hefur enga möguleika til útþenslu.
Opin svæði eru sérstakt áhuga-
mál Burden og nefnir hún lítinn al-
menningsgarð, sem kenndur er við
stjúpföður hennar, William S. Paley,
og er á miðri Manhattan. Paley-
garðurinn er eins og vin í stein-
steypufrumskógi þar sem eru lausir
stólar og hægt að setjast niður.
Í fyrirlestri sínum lýsir Burden
óbeit sinni á stórum, fráhrindandi
torgum fyrir framan byggingar þar
sem ekkert sé að finna nema kaldan
stein, eina, tvær höggmyndir en
hvorki gróður né þægindi. Slík torg
séu ágætis bautasteinar fyrir arki-
tekta en þjóni ekki almenningi sem
hraði sér burt.
Steinsteypt auðn eða vin
Burden hefur látið til sín taka á
þremur svæðum. Í Green Point og
Williamsburg í Brooklyn er nú al-
menningsgarður niðri við vatnið þar
sem áður var auðn og yfirgefið iðn-
aðarhúsnæði. Hún opnaði einnig
fyrir aðgengi að strandlengjunni á
neðri hluta Manhattan, meðal ann-
ars í útjaðri hverfisins Wall Street.
Hún lét smíða líkan í fullri stærð að
því hvernig hluti garðsins gæti litið
út. Þegar hún settist á bekk sá hún
að handriðið myndi byrgja sýn yfir
Austurá til Brooklyn. Nú eru set-
gögnin við handriðið eins og bar-
stólar og handriðið flatt og nógu
breitt til að þar sé hægt að borða
nesti eða blaða í bók.
Vinsælasta opna svæðið er þar
sem áður voru spor fyrir hækkaða
almenningslest, High Line. Þar er
nú hægt að ganga innan um plöntur
og vatn.
Burden segir að framkvæmdir á
borð við þessar njóti ekki vinsælda
hjá verktökum, þeir sjái aðeins við-
skiptavini og hefðu helst viljað setja
verslanir í High Line-garðinn. „En
þá hefði hann verið Kringla, en ekki
almenningsgarður,“ segir hún.
„Ef ég hef lært eitthvað,“ segir
Burden um tíma sinn sem skipu-
lagsstjóri New York-borgar, „þá er
það að það er kraftur í opnum
svæðum. Þar á ég ekki bara við
fólkið, sem notar þau, heldur hinn
miklu meiri fjölda sem líður betur í
borginni sinni vegna vissunnar um
að þau séu til staðar.“
Kraftur
opinna
svæða
Í NEW YORK HAFA UNDANFARIÐ VERIÐ SKIPULÖGÐ
OPIN SVÆÐI, SEM HAFA BREYTT ÁSJÓNU BORGARINN-
AR. Á BAK VIÐ ÞESSAR BREYTINGAR VAR AMANDA BUR-
DEN SEM SÖGÐ HEFUR VERIÐ NÆSTVALDAMESTA
MANNESKJAN Í BORGINNI Á EFTIR BORGARSTJÓRANUM.
Karl Blöndal kbl@mbl.is
Vegfarendur spóka sig í High Line-almenningsgarðinum sem er vestanmegin á suðurenda Manhattan og þykir hafa
heppnast vel. Garðurinn er í tíu metra hæð. Þarna var áður upphækkuð almenningslest.
AFP