Morgunblaðið - Sunnudagur - 20.04.2014, Blaðsíða 15

Morgunblaðið - Sunnudagur - 20.04.2014, Blaðsíða 15
lagðist sá siður niður en þegar ég varð prestur þar tókum við siðinn upp að nýju. Á níunda áratugnum byrjaði Eyvindur Erlendsson leik- ari að lesa sálmana upp í Hall- grímskirkju á föstudaginn langa, alla sálmana í einni lotu. Sá lestur sló aldeilis í gegn og hefur verið fastur liður í rúman aldarfjórðung og þá er kirkjan allaf full af fólki. Þessi siður hefur reyndar víða ver- ið tekinn upp í kirkjum landsins. Passíusálmarnir hafa svo verið lesnir í útvarpi í 70 ár og töluvert er hlustað á þann upplestur og ég hef fundið að fólk hefur skoðun á því hvernig lesið er. Fólk hefur stoppað mig á götu og gefið sig á tal við mig úti í búð til að ræða við mig um lesturinn. Nú er Megas að syngja Passíusálmalögin sín, verk- efni sem honum hefur lengi verið hugleikið. Það er líka eftirtekt- arvert að ung tónskáld eru að semja ný lög eða útsetja gömul lög við Passíusálmana. Þeir virðast vera óþrjótandi uppspretta fyrir unga fólkið. Það ætti ekki að koma á óvart. Það er eitthvað í þessum skáldskap sem snertir innstu hjartastrengi fólks. Passíusálmarnir snerta þó ekki bara Íslendinga því þeir hafa farið víða, eins og til dæmis til Ung- verjalands og af því er nokkur saga. Lajos Ordass var lúterskur biskup í Ungverjalandi á stríðs- árunum. Fyrir stríð hafði hann ver- ið í námi á Norðurlöndum og þar eignaðist hann Passíusálmana. Eft- ir stríð komst Ordass upp á kant við kommúnista í Ungverjalandi, var dæmdur í fangelsi og var þar lengi. Þar einsetti hann sér að læra íslensku til að geta þýtt Passíu- sálmana á ungversku og það gerði hann og skrifaðist á við föður minn. Handritinu var smyglað hingað til Íslands og Passíusálmarnir á ung- versku voru gefnir út af forlagi Hallgrímskirkju 1974 og smyglað til Ungverjalands. Þegar ég var í Ungverjalandi síðastliðið haust hitti ég fólk sem sagði mér að Passíu- sálmarnir væru vel þekktir þar í landi og lesnir og sungnir víða í kirkjum í þýðingu þessa Íslands- vinar. Þegar Ordass dó voru á náttborði hans Passíusálmarnir í þýðingu hans og íslenska Biblían.“ Sigur lífsins Heldurðu að páskarnir séu í huga fólks almennt annað og miklu meira en súkkulaðihátíð? „Páskarnir eru mesta hátíð kristninnar. Þeir eru í rauninni óskiljanlegir nema við baksvið föstudagsins langa, píslarsögunnar sem er viðfangsefni Passíusálm- anna. Föstudagurinn langi og Pass- íusálmarnir eru óskiljanlegir án páskanna. Páskarnir eru fagnaðar- hátíð um sigur lífsins en sigur lífs- ins verður ekki án dauða og dauð- inn er staðreynd sem enginn maður kemst undan. Á sama hátt er engin fyrirgefning án syndar og syndin er staðreynd sem við þekkj- um öll allt of vel. Í hina kristnu lífssýn er inn- byggð dramatík sem er myrkrið og ljósið og dauðinn og lífið. Þetta kemur mjög skýrt fram í Pass- íusálmunum því þar er sögð saga mikillar þjáningar, en sú saga er sögð í birtu páskanna. Ef ekki væri fyrir páskana væri þetta saga um vonlausa baráttu og herfilegan ósigur merkilegs manns með mik- ilvægan málstað. En skáldið veit betur og trúin veit betur: Það sem virtist vera ósigur var í rauninni sigur, sigur lífsins. Fyrirgefningin, miskunnsemin, kærleikurinn sigrar. Þetta er boðskapur sem á jafn- mikið erindi við fólk á öllum tím- um. Súkkulaðið er svo auðvitað dásamleg guðsgjöf sem við megum alls ekki vanmeta. Hið góða og fagra í lífinu, hátíðin, góðvildin og gleðin er endurskin frá fegurð og fögnuði himnanna, sem Guð hefur fyrirbúið þeim sem trúa, vona og elska.“ Kristnin er samfélagslegt fyrirbæri Á kristin trú erfitt uppdráttar í þessum tæknivædda heimi okkar? „Því var spáð að 21. öldin yrði öld trúarbragðanna og það virðist vera að ganga eftir. Átök um trúar- brögð eru í fréttum og alls kyns bókstafstrú og trúarofstæki sækja á að maður tali nú ekki um ofstæk- isfullt guðleysi. Ekki verður annað séð en það sé að koma á daginn að þegar leitast er við að þvinga hið trúarlega undir yfirborðið og þagga niður, eins og mjög er iðkað á Vesturlöndum, líka hér á Íslandi, þá fer ýmiss konar ofstæki að bæra á sér á ólíklegustu stöðum undir lítt geðþekkum formerkjum. Það er einfaldlega þannig að þegar fræðslu um trúarbrögð, trúariðkun og þátt trúarbragðanna í lífi og menningu er sópað undir teppi þá tekur fáfræðin við og fordómarnir fylgja í kjölfarið. Við verðum líka að muna að við skiljum ekki veraldarsöguna nema við horfum á hinn trúarlega þátt. Við skiljum ekki vestræna menn- ingu, listir, bókmenntir, mannskiln- ing, samfélagssýn án þess að gefa kristninni gaum, sögu Biblíunnar, táknkerfi kristninnar. Það er ein af blekkingum okkar tíma að fjármál og pólitík skipti mestu máli í veraldarsögunni. Það er ekki þannig. Hin kristna trú er samfélagslegt fyrirbæri. Það getur enginn verið kristinn sem ein- staklingur því kristin trú er alltaf í fleirtölu: Faðir vor. Við erum til í samhengi við aðra og enginn stend- ur alveg einn frammi fyrir almætt- inu. Einstaklingshyggjan er ráðandi í menningu okkar og það er erfitt umhverfi fyrir hinn kristna sið sem snýst um að byggja samfélag þar sem fólk lætur sig hag náungans varða. Það er mikil áskorun fyrir okkur að takast á við.“ Að lokum, þú varst lengi biskup. Voru það mikil viðbrigði fyrir þig að láta af embætti? „Allir sem hætta störfum vita að því fylgir gjörbreyting lífshátta. Ég hafði verið 39 ár í þjónustu kirkj- unnar og það var ekki bara vinna heldur lífsmáti og samfélag. Allt í einu var skorið á allt þetta. Það voru óneitanlega mikil umskipti og fyrst á eftir fannst mér ég vera í lausu lofti og það tók tíma að finna nýja fótfestu. Ég man eftir því að um það leyti sem ég var að hætta sótti ég lítinn afastrák í leikskólann og þar sem hann sat í aftursæti bílsins sagði hann skyndilega upp úr eins manns hljóði: „Afi, af hverju ert þú að hætta?“ Sennilega hafði hann einhvers staðar heyrt umræðu um þetta. Mér vafðist tunga um tönn en þá sagði hann: „Ég veit, það er til þess að þú getir verið meira með mér.“ Þegar maður er ekki lengur í fastri rútínu í starfi þá fær maður meiri tíma til að vera með sínum nánustu. Það er sannarlega kær- komið.“ Karl Sigurbjörnsson. Með honum á myndinni er barnabarn hans, Karl Guðjón Bjarnason. Morgunblaðið/Kristinn * Það er einfaldlega þannig að þegarfræðslu um trúarbrögð, trúðariðkunog þátt trúarbragðanna í lífi og menningu er sópað undir teppi þá tekur fáfræðin við og fordómarnir fylgja í kjölfarið. 20.4. 2014 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15 21.890.- 8.300.- 4.150.- 4.390.- 4.500.-28.900.- 338.000.- 595.000.-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið - Sunnudagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið - Sunnudagur
https://timarit.is/publication/1078

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.