Morgunblaðið - Sunnudagur - 20.04.2014, Page 56

56 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 20.4. 2014
Sigríður Ella Frímannsdóttir og Þórarinn
Örn Egilsson opna á laugardag klukkan 14
saman sýningu á nýjum ljósmyndaverkum í
Populus tremula á Akureyri. Sýninguna kalla
þau „Thoella“ og er hún aðeins opin þessa
einu helgi, klukkan 14 til 17 á laugardag og
báða páskadagana.
Sýndar verða þrjár ljósmyndaraðir. „Fyrst
og fremst er ég“ eru 21 portrettmynd eftir
Sigríði Ellu af fólki með Downs-heilkennið.
Hún sýnir einnig verkið „Bloodgroup“, ljós-
myndabók um samnefnda hljómsveit en
myndirnar tók Sigríður Ella á tímabilinu 2010
til 2013. „Fegurðin í dauðanum“ er heiti
verks Þórarins en í því birtist sýn hans á það:
fegurðina í dauðanum.
SÝNA SAMAN UM HELGINA
LJÓSMYNDAVERK
Hluti eins verks Sigríðar Ellu á sýningunni, úr
myndröðinni „Fyrst og fremst ég“.
Leikrit Árna Kristjánssonar fjallar um það þegar
Davíð Stefánsson sýnir vinum Gullna hliðið.
Útvarpsleikhúsið á Rás 1 flytur klukkan 13 á
páskadag „Söng hrafnanna“, nýtt leikverk eft-
ir Árna Kristjánsson í leikstjórn Viðars Egg-
ertssonar. Hljóðvinnslu annast Einar Sigurðs-
son. Verkið er unnið í samvinnu við Leikfélag
Akureyrar og Minjasafnið á Akureyri og var
á dögunum frumflutt sem hljóðinnsetning í
Davíðshúsi, á 50 ára dánarafmæli Davíðs
Stefánssonar skálds frá Fagraskógi, en leik-
ritið gerist þar í húsinu. Ólafur Darri Ólafs-
son leikur Davíð, Hannes Óli Ágústsson leik-
ur Pál Ísólfsson og Hilmir Jensson leikur
Árna Kristjánsson píanóleikara. Einnig fara
María Pálsdóttir og Aðalbjörg Þóra Árna-
dóttir með hlutverk í leiknum.
LEIKRIT UM DAVÍÐ STEFÁNSSON
HRAFNASÖNGUR
Kammerkórinn Schola
cantorum fagnar því að
400 ár eru liðin frá fæð-
ingu Hallgríms Pétursonar,
á tónleikum sínum í Hall-
grímskirkju á annan í pásk-
um, klukkan 20.
Kórinn frumflytur þá
nýtt verk eftir tónskáldið
Hreiðar Inga Þorsteinsson
en það er samið við sálma
Hallgríms Péturssonar og segir upprisusög-
una. Á efnisskránni er einnig hátíðarkantata
Benjamins Brittens (1913-1976), „Rejoice in
the Lamb“. Textinn er fjörugur og verkið eft-
ir því, en sungið er um dýr sem lofsyngja
Guð. Söngvarar úr röðum kórsins fara með
einsöngshlutverk. Þá mun kórinn einnig flytja
sígilda helgisöngva úr söngvasafni Róberts A.
Ottósonar. Tónskáldið Hreiðar Ingi er gesta-
stjórnandi á tónleikunum í fjarveru Harðar
Áskelssonar, stjórnanda Scola cantorum.
TÓNLEIKAR SCOLA CANTORUM
HELGISÖNGVAR
Hreiðar Ingi
Þorsteinsson
Menning
É
g var mjög glaður og stoltur þeg-
ar Tinna [Gunnlaugsdóttir] hafði
samband við mig fyrir hálfu öðru
ári og bauð mér að koma hingað
og vinna aðra uppsetningu fyrir
Þjóðleikhúsið,“ segir Stefan Metz, en hann
leikstýrir Eldrauninni eftir Arthur Miller í
þýðingu Kristjáns Þórðar Hrafnssonar sem
Þjóðleikhúsið frumsýnir föstudaginn 25.
apríl.
Stefan Metz var síðast á Íslandi árið 1999
þegar hann leikstýrði rómaðri sýningu á
Krítarhringnum í Kákasus eftir Bertolt
Brecht í Þjóðleikhúsinu. Metz hóf leik-
húsferil sinn sem leikari og lék m.a. í The
Street of Crocodiles, The Three Lives of
Lucie Cabrol og Mnemonic hjá Complicite
leikhúsinu í London, en hefur starfað sem
leikstjóri sl. fimmtán ár og leikstýrt í virtum
leikhúsum í Sviss, Bretlandi, Þýskalandi, Sví-
þjóð og á Spáni. Hann hefur leikstýrt reglu-
lega hjá Borgarleikhúsinu í Gautaborg og af
sviðsetningum hans þar má nefna Þrettánda-
kvöld, Pétur Gaut, Biblíuna, Don Kíkóta og
Sem yður þóknast.
Aðspurður segir Stefan Metz að Eldraunin
sé fyrsta leikritið eftir Miller sem hann leik-
stýri. „Ég nýt þess að skapa
leiksýningar með áherslu á
hið sjónræna, enda er leiksýn-
ing bæði fyrir augu og eyru.
Það felst því ákveðin áskorun
fyrir mig að takast á við leik-
rit þar sem mjög mikil
áhersla er lögð á textann.
Sem dæmi gefur höfundurinn
skýr fyrirmæli í svigum um
hvernig eigi að fara með text-
ann, en ég hef tekið alla sviga
með slíkum fyrirmælum burt,
því mér finnst nauðsynlegt að
leikararnir hafi frelsi til að
nálgast textann og tilfinn-
inguna í honum á eigin for-
sendum,“ segir Metz og
bendir á að ríflega 60 ár séu síðan verkið var
frumsýnt á Broadway „Við þurftum því eðli-
lega að skoða hvað eltist vel og hvað ekki.
Ég hef því stytt verkið nokkuð, en það er
eðlilegur hlutur þess að gera verkið að sínu
og miðla sinni listrænni sýn.“
Moldin undirstrikar óhreinindin
í sálum fólks sem leiðir til ills
Eldraunin fjallar um galdraofsóknir í Salem
í Bandaríkjunum veturinn 1692-93, en Miller
skrifaði verkið með hliðsjón af þeim ofsókn-
um sem fjöldi fólks í Bandaríkjunum mátti
þola á sjötta áratug síðustu aldar þegar
fulltrúar yfirvalda, með Joseph McCarthy í
broddi fylkingar, lögðu ofurkapp á að fletta
ofan af starfsemi kommúnista í landinu. Í
leikritinu eru nokkrar ungar stúlkur staðnar
að verki úti í skógi við að reyna að særa
fram anda. Í kjölfarið byrja þær að ásaka
aðra í þorpinu um galdur. Smám saman nær
tortryggnin tökum á þessu litla samfélagi.
Rannsóknarmenn og dómarar eru kallaðir til
og enginn er lengur óhultur. Bóndinn John
Proctor dregst inn í hringiðu atburðanna
þegar Abigail Williams, fyrrum ástkona
hans, sakar Elizabeth, eiginkonu hans, um
galdur.
Spurður hvar hann staðsetji verkið í tíma
og rúmi segir Stefan Metz að sér hafi þótt
mikilvægt að halda í ákveðið tímaleysi og
leyfa þannig áhorfendum að nálgast verkið á
eigin forsendum. „Grunnur verksins byggir á
samfélagi þar sem hjátrú og hindurvitni var
ríkjandi. Sem betur fer lifum við ekki á slík-
um tímum lengur. Ég reyni að tengja verkið
við nútímann, en ég er þeirrar skoðunar að
öll góð leikrit tali til fólks á öllum tímum.
Mér fannst mikilvægt að fólk væri ekki að
horfa á verkið með sögulegum gleraugum og
þess vegna fannst mér að útlit sýningarinnar
ætti ekki að vera bundið við Salem veturinn
1692-93 þegar nornaveiðarnar áttu sér raun-
verulega stað,“ segir Metz og bendir á að
búningar Sean Mackaoui séu þannig inn-
blásnir af vinnufötum verkafólks og bænda á
meginlandi Evrópu á fimmta og sjötta ára-
tug síðustu aldar.
„Við Sean Mackaoui vorum sammála um
að hafa leikmyndina eins einfalda og hægt
væri. Við urðum fljótlega sammála um að
láta leika verkið í einu rými sem nota má
sem rými til umræðna og sem réttarsal.
Þannig erum við með fangelsisrýmið inni á
sviðinu allan tímann og það er þakið mold,
en moldin hefur þann eiginleika að hægt er
að ganga hljóðlaust á henni auk þess sem
hún undirstrikar óhreinindin í
sálum fólksins sem leiðir til ills
og falskra ásakana.“
Margir sjá leikritið sem
allegoríu á McCarthy-ismann
sem réð ríkjum á ritunartíma
verksins og því liggur beint við
að spyrja Metz hvort hann
vinni meðvitað með þessi
tengsl í uppfærslu sinni. „Ég
er ekki markvisst að vinna
með þau tengsl í sýningunni,
því ég vil að áhorfendur hafi
frelsi til að tengja verkið við
ofsóknir allra tíma, en norna-
veiðar eiga sér stað víða í
dag,“ segir Metz og bendir á
að skipta megi kommúnism-
anum út fyrir alls kyns öfgastefnur. „Verkið
fjallar um hversu langt fólk er tilbúið að
ganga í því að samþykkja lygar og sverta
vini sína til þess eins að bjarga eigin skinni.“
Fer ekki of snemma í senur
Eldraunin er að sögn Metz fjölmennasta
leiksýningin sem hann leikstýrir til þessa, en
tæplega tuttugu leikarar taka þátt í upp-
færslunni. Í hlutverkum Johns, Elizabethu
og Abigail sem eru í forgrunni verksins eru
Hilmir Snær Guðnason, Margrét Vilhjálms-
dóttir og Elma Stefanía Ágústsdóttir. Fjórir
leikarar úr leikhópnum unnu með Stefani
Metz í Krítarhringnum á sínum tíma, þ.e.
þau Margrét, Arnar Jónsson, Sigurður
Skúlason og Ragnheiður Steindórsdóttir.
Spurður hvort hann hafi óskað sérstaklega
eftir þessum leikurum nú svarar Metz því
játandi og tekur fram að það sé alltaf kostur
þegar leikstjóri þekki leikarana sína og þurfi
þá ekki að byrja á núllpunkti í vinnunni.
„Þegar ég kom til Ísland 1999 heillaðist ég
af því hversu hæfileikaríkir og góðir íslensk-
ir leikarar eru. Það var ekki síst ástæða þess
að mig langaði til að koma aftur,“ segir Metz
og bætir við: „Íslenskir leikarar fá aug-
ljóslega góða þjálfun og menntun í leik-
aranámi sínu hérlendis. Þeir búa jafnframt
yfir miklum innri styrk sem er lykilatriði
þegar á hólminn er kominn. Mér hefur fund-
ist frábært að vinna hérna í Þjóðleikhúsinu,
því leikhópurinn er framúrskarandi, starfs-
andinn mjög góður og öll aðstaðan í húsinu
til fyrirmyndar. Mér finnst samstarfsfólk
mitt allt svo jákvætt, gefandi og styðjandi
hvert við annað, en slíkt er hreint ekki sjálf-
gefið. Þegar upp er staðið ræðst það af and-
anum í hópnum hvernig sýningin verður.
Þegar tekst að skapa góðan anda skilar það
sér margfalt inn í sýninguna. Leikstjórn er
því miklu meira en bara vinna. Mér finnst
mjög mikilvægt að bræða leikhópinn saman
og byrja æfingaferlið alltaf á því að vinna
með spuna og ræða bakgrunnsefni sem
hjálpar til við að skilja verkið. Allir þurfa að
vera í sama bátnum hvort sem viðkomandi
fer með stórt eða lítið hlutverk og því gæti
ég þess að fara ekki of snemma að vinna
senur leikverksins.“
Spurður hvort það hjálpi sér sem leikstjóri
að vera sjálfur leikaramenntaður svarar
Metz því játandi. „Ég veit í gegnum hvað
leikararnir þurfa að ganga og hvar í vinnu-
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ FRUMSÝNIR ELDRAUNINA EFTIR ARTHUR MILLER
Nornaveiðar
tíðkast víða í dag
LEIKSTJÓRINN STEFAN METZ SEGIST HAFA HEILLAST AF ÍSLENSKUM LEIK-
URUM ÞEGAR HANN LEIKSTÝRÐI Í ÞJÓÐLEIKHÚSINU FYRIR 15 ÁRUM. NÚ
ER HANN MÆTTUR AFTUR TIL AÐ TAKAST Á VIÐ EITT LYKILVERKA MILLER.
Silja Björk Huldudóttir silja@mbl.is
„Mér finnst mikilvægt að
ögra leikurum mínum og
gefa þeim færi á að takast
á við krefjandi verkefni
sem þroskar þá í listinni,“
segir Stefan Metz.
Elma Stefanía
Ágústsdóttir leikur
Abigail Williams.
* Verkiðfjallar umhversu langt
fólk er tilbúið að
ganga í því að
samþykkja lygar
og sverta vini
sína til þess eins
að bjarga eigin
skinni.