Morgunblaðið - Sunnudagur

Ulloq
Saqqummersitaq pingaarneq:

Morgunblaðið - Sunnudagur - 25.05.2014, Qupperneq 30

Morgunblaðið - Sunnudagur - 25.05.2014, Qupperneq 30
Matur og drykkir Færri innihaldsefni betri *Að lesa utan á umbúðir matvæla geturverið góð skemmtun, en oft getur líkaverið ógnvekjandi að sjá langan lista yfirinnihaldsefni sem við sem neytendurkunnum takmörkuð skil á. Gott er að hafaeftirfarandi þumalputtareglu í huga þegarinnihaldslýsing er lesin, sérstaklega unnin matvæli: því styttri sem innihaldslýsingin er því betra. orku til lengri tíma og henta því lík- amanum vel, og eru því nauðsyn þeim sem stunda heilsubætandi hreyfingu og íþróttir, segir Sigríður og telur ýmsa aðra hollustu til. „Kartöfluna er hægt að elda á marga vegu og óteljandi uppskriftir til. Gamla góða suðan stendur alltaf fyrir sínu, svo er hægt að gratínera hana, baka, steikja, djúpsteikja, grilla, nota í heit og köld kartöflusalöt, baka úr henni brauð og kökur og gera konfekt svo eitthvað S éra Björn Halldórsson prestur í Sauðlauksdal við Patreksfjörð pantaði árið 1758 nokkrar kart- öflur frá Kaupmannahöfn. En þar sem hann fékk kartöflurnar ekki fyrr en ári síðar þá telst hann í öðru sæti, því fyrstur til að rækta kartöflur á Íslandi varð Svíinn Friedrich, kallaður Hastfer hrútabarón. Það var árið 1758 á Bessastöðum. Björn ræktaði kartöflur með góðum árangri og breiddi út boð- skapinn um hollustu og gæði þeirra, og er honum yfirleitt eignaður heiðurinn af því að hefja kartöflurækt á Íslandi. Kartaflan telst vera sérlega hentug til þess að sjá mannkyninu fyrir ákveð- inni grunnnæringu. Plantan þykir mjög aðlögunarhæf, vex við ólík og einföld skilyrði, er því auðveld í ræktun. „Kart- aflan hefur alhliða næringargildi sem fastur hluti hverrar máltíðar er hún góð undirstöðufæða,“ segir Sigríður Valdís Bergvinsdóttir á Akureyri, mikil áhuga- manneskja um kartöflur. Faðir hennar, Bergvin Jóhannsson á Áshóli í Grýtu- bakkahreppi er formaður Félags kart- öflubænda „og ég hef áhugann og alla mína visku um kartöflur beint frá hon- um.“ Hún segir kolvetni lífsnauðsynleg mannslíkamanum þar sem heili og taugakerfi nota þau sem sinn aðal- orkugjafa. „Kolvetnin í kartöflum gefa sé nefnt,“ segir Sigríður. „Kartaflan hefur verið lofsungin sem gjöf af himn- um og brauð jarðar, enda var hún mikil blessun fyrir almúgann í Evrópu þegar hún barst þangað. Segja má að hvergi hafi hún verið eins ríkjandi hluti fæð- unnar og á Írlandi og að írska þjóðin hafi á tímabili nánast lifað á kartöflum einum saman. En kartöflurækt og neysla kartaflna hefur bjargað mörgum mannslífinu og því eru þær taldar vera nauðsynlegur hluti af fæðuörygginu.“ Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson GÓÐ, ALHLIÐA NÆRING Kartaflan hefur bjargað mörgum mannslífum! KARTÖFLUR ERU MIKILVÆGUR HLUTI HOLLS OG FJÖLBREYTTS MATARÆÐIS. ÞÆR ERU AUK ÞESS LÉTTAR Í MAGA OG AUÐMELTANLEGAR,“ SEGIR SIGRÍÐUR VALDÍS BERGVINSDÓTTIR Á AKUREYRI. Skapti Hallgrímsson skapti@mbl.is Sigríður Valdís úti í góða veðrinu með kartöfluklattana og pestóið sem hún útbýr. Hvernig á að bera sig að? Að setja niður  Flestar jarðvegsteg- undir eru nothæfar fyrir kartöflurækt en þær hafa mismunandi eig- inleika. Algengast er mold og mýrarjarðvegur en einnig eru kartöflur oft ræktaðar í sand- jarðvegi.  Sýrustigið skiptir máli í jarðveginum en það er mælt í pH-tölu. Æskileg- ast er að pH í kart- öflugörðum sé um 5,5. Ef jarðvegurinn er bas- ískari, þ.e. pH-talan er há, þá er hætta á að kartöflurnar spillist af kláðasjúkdómum.  Nauðsynlegt er að stinga vel upp jarðveginn og bera í hann áburð áð- ur en sett er niður. Talað er um að það þurfi 200 gr af áburði á fermetra.  Lífrænni mold til blands við jarðveginn er náttúrulega gott að bæta á annað slagið því mold- in bæði fýkur til og rýrn- ar. Einnig er gott að huga að hitastiginu þegar sett er niður . Það er nauð- synlegt að hafa jarðveg- inn þurran og ekki of kaldan og gott að nýta sólarhlutann af deginum við niðursetningu ef möguleiki er.  Áburðurinn virkar best við 13 – 14 stiga hita þegar kartaflan er komin niður. Spírun  Góðar spírur fást með því að hafa kartöfl- urnar í grunnum kössum í um 4 vikur við 10 – 15 gráða hita.  Talað er um að það þurfi 22-27 kg á 100m² og um 75 cm milli raða a.m.k. hjá stórbændum sem þurfa að nota vélar við að setja niður og taka upp. Í heimagörð- um má vera styttra á milli.  Best er að hafa 25-35 cm á milli kartaflna. „Faðir minn miðaði alltaf við að ef kartafla var sett niður við tána á skónum hans væri sú næsta við hælinn. Þá var bilið rétt. Bara spurning um að tékka á skóstærðinni hjá honum!“ segir Sigríður.  Best er að setja kart- öfluna um það bil 8 cm niður í jörðina.  Gott er að setja glært plast eða trefjadúk yfir kartöflubeðin þar til grösin eru komin svolít- ið upp. KARTÖFLUKLATTAR 2 egg 2 msk. matarolía 1-2 msk hrásykur (má sleppa) 2 ½ dl spelt 4 tsk. vínsteinslyftiduft 1 tsk. Maldoonsalt 2 ½ bolli mjólk eða ab-mjólk 1 dl hafragrjón eða bankabygg 300 gr soðnar kartöflur, stapp- aðar Hrærið egg, matarolíu og hrásykur saman í skál. Bætið spelti, vín- steinslyftidufti, maldonsalti saman við. Hrærið mjólkinni saman við og bætið kartöflum og hafra- grjónum/bankabyggi út í. Steikið klatta á pönnuköku- pönnu, hafið ekki of mikinn hita á pönnunni. KARTÖFLUPESTÓ 2 dl matarolía 200 g kartöflur, soðnar og kældar 1 búnt basilika 1 búnt myntulauf eða fersk timjan Handfylli klettakál eða spínat 70 g pistasíukjarnar 50 gr graskersfræ 2 hvítlauksgeirar 2 msk. Parmesanostur Salt (Himalayan) Pipar Setjið allt saman nema kartöflurnar í matvinnsluvél og maukið vel. Stappið kartöflurnar og bætið út í. Saltið og piprið eftir smekk. Setjið á krukkur og geymið í kæli. Pestóið er virkilega gott ofan á klatta brauð og kex en líka hægt að smyrja því ofan á alls konar grillmat: kjöt, fisk, kjúkling og grænmeti. Gefur grill- matnum gott bragð. Pestóið er hægt að geyma í um það bil tvær vikur í ísskáp.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64

x

Morgunblaðið - Sunnudagur

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið - Sunnudagur
https://timarit.is/publication/1078

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.