Morgunblaðið - Sunnudagur - 03.08.2014, Blaðsíða 4

4 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3.8. 2014
konan til að ljúka doktorsprófi.
Kvennasögusafnið tendraðist
upp við hugmynd Kaufman og ári
síðar kom út lítill bæklingur um
söguslóðir kvenna í Reykjavík. Var
honum fylgt úr hlaði með göngu
19. júní það ár og hefur slík ganga
verið farin reglulega síðan í sam-
vinnu Kvennasögusafns og Kven-
réttindafélagsins.
Það var svo á síðasta ári að
Mannréttindanefnd Reykjavíkur-
borgar hafði samband við Auði og
óskaði eftir samstarfi um veglegan
bækling um efnið. Auður brást að
vonum ljúflega við þeirri beiðni og
lagði nýtt og uppfært handrit til
grundvallar. Borgin útvegaði ljós-
myndirnar í samstarfi við Ljós-
myndasafn Reykjavíkur. Textinn í
bæklingnum er bæði á íslensku og
ensku.
Auður segir framtakið skipta
miklu máli enda finni hún fyrir
vaxandi áhuga og skilningi á sögu
kvenna, hjá ungum sem öldnum
hér á landi. „Það er ekki síst
yngra fólkið sem sýnir sögu
kvenna áhuga enda fæðumst við
ekki með þessa þekkingu. Fyrir
vikið þarf að miðla henni og þetta
er ein leiðin til þess,“ segir hún.
Auður segir mikilvægt að
merkja og jafnvel tileinka konum
staði og nefnir Bríetarbrekku og
Perlufestina í því sambandi. Þann-
ig sé merkra kvenna minnst með
afgerandi hætti.
Berst þá talið aftur að stytt-
unum. Spurð hvaða konur eigi
skilið að fá af sér styttur í höfuð-
borginni nefnir Auður strax þrjár:
Téða Hallveigu Fróðadóttur land-
námskonu, Ingibjörgu H. Bjarna-
son, fyrstu þingkonuna, og Bríeti
Bjarnhéðinsdóttur, baráttukonu
fyrir réttindum kvenna. „Þetta eru
augljósir kostir. Það sárvantar
styttur af þessum konum. Og fleir-
um,“ segir Auður og bætir við að
gaman yrði að sjá styttu af Ingi-
björgu afhjúpaða á næsta ári, þeg-
ar eitt hundrað ár verða liðin frá
því að konur fengu kosningarétt á
Íslandi.
Svo er það auðvitað Hallveig.
Hvers vegna fékk hún ekki styttu,
bara Ingólfur? Margt bendir til
þess að hún hafi verið betur inn-
rætt en bóndi hennar. Hallveig var
alltént ekki á flótta undan skuld-
um og ódæðisverkum í Noregi ...
ÚT ER KOMINN BÆKLINGUR
UM SÖGUSLÓÐIR KVENNA Í
KVOSINNI OG NÁGRENNI
OG ER HANN UPPLÝSANDI
UM ÞÁTT KVENNA Í MÓT-
UN BORGARINNAR. Í BÆKL-
INGUNUM ER KORT SEM
ÆTLAÐ ER AÐ HVETJA
FÓLK TIL AÐ RÖLTA UM
ÞESSAR SLÓÐIR. GANGAN
GETUR TEKIÐ HÁLFTÍMA
EÐA ÞRJÁ KLUKKUTÍMA,
ALLT EFTIR ÁHUGA
GÖNGUMANNA.
„Ó, ó, ó, stelpur," söng Guðrún Á. Símonar óperusöngkona á kvennafrídaginn 1975.
Morgunblaðið/Ólafur K. MagnússonHvers vegna er Ingólfi Arn-arsyni reist stytta áArnarhóli en ekki Hall-
veigu Fróðadóttur sem kom sam-
tímis honum til landsins og byggði
með honum bæ í Reykjavík?“ spyr
Auður Styrkársdóttir, forstöðukona
Kvennasögusafns Íslands, í inn-
gangi að nýjum bæklingi, Kvenna-
söguslóðir í Reykjavík, sem safnið
hefur gefið út í samstarfi við
Reykjavíkurborg. Bæklingnum er
ætlað að hvetja Reykvíkinga og
gesti þeirra til að ganga um þess-
ar slóðir og anda að sér sögunni.
„Þurfum við að ganga til að
finna sögu kvenna? Getum við
ekki fundið hana í bókum eða í
sjónvarpinu eða á Netinu?“ spyr
Auður líka. „Kannski. En senni-
lega ekki. Það er með sögu
kvenna eins og sögu karla, eða
sögu heillar þjóðar, að hún verður
aldrei sögð til fulls. Hún er í raun-
inni ekki annað en þær heimildir
sem hver kynslóð skilur eftir sig –
að því gefnu að næsta kynslóð
eyði þeim ekki, sem því miður
gerist stundum, meðvitað eða
ómeðvitað. Kynslóðirnar móta sög-
una með þeim áherslum sem þær
leggja á tiltekið fólk og tiltekna
atburði. Það þarf ekki að leita
langt yfir skammt til þess að sjá
að áherslan hefur nær öll verið á
karlmenn.“
Ein stytta af konu
Hugmyndin að bæklingnum er
runnin undan rifjum bandarísks
sagnfræðings, Polly Kaufman, sem
heimsótti Kvennasögusafnið fyrir
þrettán árum. Sjálf hafði hún,
ásamt fleiri konum, gert slíkan
bækling handa gestum Boston-
borgar, þar sem áhersla var lögð á
söguslóðir kvenna sem barist
höfðu fyrir auknu kvenfrelsi og
mannréttindum almennt. „Kauf-
man hafði verið á ferð um Reykja-
vík og gekk illa að átta sig á sögu-
slóðum kvenna. Sá bara styttur af
körlum,“ segir Auður. Skyldi eng-
an undra. Eina styttan af nafn-
greindri konu utandyra í Reykja-
vík er af Björgu C. Þorláksson
fyrir framan Odda, hús Háskóla
Íslands. Björg var fyrsta íslenska
Hvar er Hallveig?
Minnismerki um Björgu C.
Þorláksson við Odda.
* Kvennasöguslóðir opna að einhverju leyti heim genginna kvennaaf öllum stigum þjóðlífsins. Reykjavík verður tæplega söm á eftir.Auður Styrkársdóttir.ÞjóðmálORRI PÁLL ORMARSSON
orri@mbl.is
Guðrún Björnsdóttir flutti til
Reykjavíkur árið 1900 og hóf
mjólkursölu af miklum dugnaði, en
hún var þá orðin ekkja. Hún skrif-
aði mikið í blöðin um mjólk-
ursölumál og sýndi meðal annars
fram á nauðsyn þess að koma á
betra skipulagi til þess að tryggja
hreinlæti og heilbrigði bæjarbúa.
Hún var einn stofnenda Kvenrétt-
indafélags Íslands 1907 og kjörin af
kvennalista í bæjarstjórn Reykjavík-
ur 1908 og sat þar til 1912 að hún
flutti úr bænum.
Þingholtsstræti 16
Morgunblaðið/Ómar
Ríkisstjórnin fól Kvennasögusafni
Íslands árið 2004 að gangast fyrir
því að Bríeti Bjarnhéðinsdóttur og
íslenskri kvennabaráttu yrði reistur
minnisvarði. Í góðri samvinnu við
borgarstjóra, garðyrkjustjóra og
forstöðumann Listasafns Reykja-
víkur var í Þingholtsstræti 9 útbú-
inn minningarreitur um íslenska
kvennabaráttu. Þann 7. nóvember
2007 var Bríetarbrekka eftir Ólöfu
Nordal afhjúpuð.
Bríetarbrekka
Morgunblaðið/Ómar
Styttuna, sem er við Lækjargötu,
gerði listakonan Nína (Jónína Sæ-
mundsdóttir) í París 1924 og hlaut
hún heiðurssess á Haustsýningunni
á Grand Palais það ár. Árið 1928
lét Listvinafélagið kaupa myndina
og setja upp í almenningsgarði í
Reykjavík, Mæðragarðinum. Var
hún fyrsta myndin sem sett var upp
utandyra í Reykjavík án þess að
vera minnisvarði.
Móðurást
Morgunblaðið/Jim Smart
Reykjavíkurborg heiðrar sex
formæður íslenskrar högg-
myndalistar með þessum garði.
Hann var opnaður á kvenrétt-
indadeginum 19. júní 2014.
Perlufestin á að undirstrika
stöðu listakvennanna sem for-
mæður sameiginlegrar listhefðar
allra landsmanna. Ferill þeirra og
aðstæður voru ólíkar, en allar
eiga það sameiginlegt að vera
frumkvöðlar á mótunarskeiði
myndlistar á Íslandi og að hafa
haft þann styrk sem þarf til þess
að stunda list sína við erfiðar að-
stæður. Á myndinni er Ólöf Páls-
dóttir við verk sitt Sonur.
Perlufestin
Morgunblaðið/Eggert