Morgunblaðið - Sunnudagur - 03.08.2014, Blaðsíða 10

* Við vorum ekki búin að búa tíu daga í þorpinuþegar kallinn var kominn með vinnu … ogeftir mánuð … fékk hann verkstjórastöðu.
Linda Björg Arnheiðardóttir í Kvennablaðinu.
Landið og miðin
SIGURÐUR BOGI SÆVARSSON
sbs@mbl.is
HEIMURINN
síns,
Bush,
Bill
Clinton
Hvert einasta hús hér í bæn-um á sína sögu sem fólkiðhefur skapað,“ segir
Brynjar Pálsson á Sauðárkróki.
Hann er einn liðsmanna Rót-
arýklúbbs Sauðárkróks sem nú
gefur út Króksbók II. Þetta er lítið
kver í vasabroti þar sem stiklað er
á stóru um sögu Króksins, það er
elsta hluta byggðarinnar en þétt-
býli tók að myndast á Króknum
undir lok 19. aldarinnar.
Samfélagið er opið
Það var árið 1993 sem rótarýmenn
nyrðra gáfu út Króksbók hina fyrri
sem fékk góðar viðtökur og seldist
upp. Síðan þá hefur margt breyst
og sjónarhornið á söguna er orðið
annað. Það var af þeim sökum sem
tímabært þótti að gefa Króksbók
út að nýju, sem að verulegu leyti
er byggð á hinni fyrri, en ritnefnd
skipuðu Árni Ragnarsson arkitekt
og Ágúst Guðmundsson auk Brynj-
ars. Segir Brynjar hliðstæðulítið að
rótarýklúbbur standi að útgáfu
þessari líkri, sem sé þó ekki úr
vegi enda kjarni rótarýstarfsins að
leggja góðum og menningareflandi
málum lið.
Árni Ragnarsson er meginhöf-
undur texta Króksbókar og segir í
einum kaflanum að vöxtur bæj-
arins hafi yfirleitt verið hraður. Af
því leiði að samfélagið sé opið þeim
sem flytja í bæinn. „Má til dæmis
benda á að algengt er að fólk kom-
ist hratt til áhrifa í félagsmálum,
t.d. í bæjarstjórn. Bæjarbragurinn
er léttur og fólkið opið fyrir nýj-
ungum,“ segir í kafla sem ber yfir-
skriftina Fólkið. Eldri frásagnir
eru þessu samtóna. Þá er nefnt að
konur hafi jafnan haft mikil áhrif í
framfaramálum bæjarins, til dæmis
á vettvangi sjúkrahúss og kirkju.
Og talandi um trúarlífið og
kirkjugarðinn. Brynjar Pálsson,
sem fyrr er nefndur, var lengi for-
maður sóknarnefndar á Króknum.
Eftir honum er haft í kverinu að
kirkjugarðurinn sé á svo ágætum
stað að „…sumir bíði þess í röðum
að flytja þangað,“ eins og komist
sé að orði. Þá séu líka þess dæmi
um að brottfluttir Skagfirðingar og
Króksarar vilji láta grafa sig
nyrðra og séu fluttir þangað um
langan veg.
Tíu daga gamall
á Krókinn
„Auðvitað er margt í Króksbók
sem rímar vel við frásagnir frá
fyrri tíð. Saga Sauðárkróks í þrem-
ur bindum, sem Kristmundur
Bjarnason skráði og kom út fyrir
allmörgum árum, er góð heimild.
Þá eru frásagnir Hannesar Péturs-
sonar til dæmis í hans nýjustu bók,
Jarðlag í tímanum, skemmtilegar
og mikill fengur í þeim. Þá get ég
einnig nefnt ágætar bækur Björns
Jóhanns Björnssonar með gaman-
sögum héðan úr Skagafirði,“ segir
Brynjar sem er 78 ára að aldri.
Hann kom 10 daga gamall á Krók-
inn og ólst upp hjá móðurafa sín-
um og -ömmu og hefur búið í bæn-
um alla tíð. Var í tugi ára for-
stöðumaður Bifreiða- og
vélaverkstæðis KS en rak seinna
bókabúð um langt árabil. Hann er
því vel kunnugur bæjarlífinu og
hefur þar lengi verið virkur þátt-
takandi.
Í Króksbók II segir að Árni
Árnason klénsmiður sé í raun faðir
Sauðárkróks. Hann hafi árið 1871
fengið leiguland hjá Einari hrepp-
stjóra á Sauðá til þess að byggja
sér þurrabúð og þá fór boltinn að
rúlla. Snéri sér seinna að veitinga-
og greiðasölu, það er eftir að bær-
inn fór að stækka og fólkinu að
fjölga. Og þar sem er fólk, þar ger-
ist sagan, og það er einmitt kjarni
Króksbókar sem fæst í ýmsum
góðum bókabúðum, syðra sem
nyrðra.
SAUÐÁRKRÓKUR
Krókur í
vasabroti
BÆJARINN ALLUR Í LÍTILLI BÓK. RÓTARÝMENN ÁN
HLIÐSTÆÐNA EFLA MENNINGARLÍFIÐ. NÝTT SJÓNAR-
HORN Á SÖGUNA. KIRKJUGARÐURINN ER VINSÆLL.
„Auðvitað er margt í Króksbók sem rímar vel við frásagnir frá fyrri tíð,“ segir Brynjar Pálsson hér með bókina góðu.
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Saga byggðar á Sauðárkróki nær aftur til ársins 1871 þegar Árni klésmiður og síðar vert settist þar að.
10 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3.8. 2014