Morgunblaðið - Sunnudagur - 26.10.2014, Blaðsíða 17

26.10. 2014 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17
„Fyrir fimm eða tíu árum hefði
ég kannski ekki getað selt bók
um þetta efni á bandarískum
markaði,“ segir Gísli Pálsson.
Morgunblaðið/Kristinn
Hans Jónatans séu stoltir af honum?
„Jú, núna eru þeir það. Sumir þeirra
tala af stolti og gleði um svertingjann í
sér. Þetta minnir á Black is Beautiful-
hreyfinguna í Bandaríkjunum á sjöunda og
áttunda áratug síðustu aldar sem ég kalla í
bókinni: Svart er smart. Í sumum viðtal-
anna við afkomendur Jónatans kom fram
að amma eða afi hefði þverneitað að ræða
þennan svarta uppruna. Þegar sjálfstæðis-
baráttan var í hápunkti þótti ekki fínt að
eiga svartan forföður, þá áttu menn að
vera skjannahvítir, ljóshærðir og bláeygð-
ir.“
Kemur á enskan markað
Það er auðvelt að sjá fyrir sér að saga
Hans Jónatans eigi erindi út fyrir land-
steinana, áttu von á að svo verði?
„Ég hef alltaf hugsað þessa sögu þannig.
Ævi þessa einstaklings endurspeglar svo
margt, þarna eru menningarárekstrar, kyn-
þáttahyggja, mannréttindabarátta, ást-
arsaga, sykurheimurinn og dramatískt lífs-
hlaup sem skírskotar til margra, líka úti í
hinum stóra heimi. Í síðustu viku bauð
University of Chicago Press mér samning
og mér finnst frábært að bókin komi út á
ensku því um leið skapast stór markaður
fyrir hana. Fyrir fimm eða tíu árum hefði
ég kannski ekki getað selt bók um þetta
efni á bandarískum markaði. Undanfarið
hefur orðið ákveðin gerjun þar og víða
annars staðar og talað er um nýja bylgju í
fræðiskrifum og almennri umræðu um
þrældóm. Ég held að mín bók gæti notið
góðs af þessari nýju bylgju.
Fyrir nokkrum vikum birtist ritdómur í
tímaritinu The Economist um bók eftir Ed-
ward Baptist, prófessor í sagnfræði við
Cornell-háskóla, en hún nefnist The Half
Has Never Been Told: Slavery and the
Making of American Capitalism. Baptist
segir að bandaríska hagkerfið hafi kallað á
harðræði á þrælamarkaði og að sífellt hafi
verið farið verr með þrælana. Í ritdóminum
er sagnfræðingurinn sakaður um að fylgja
ákveðnum málstað og skjóta yfir markið og
telja alla svarta vera góða og alla hvíta
vonda. Það varð uppreisn á netmiðlunum
sem endaði með því að The Economist dró
ritdóminn til baka og baðst afsökunar á
ósanngjarnri umfjöllun um sagnfræðinginn
og bók hans. Sagnfræðingar notuðu tæki-
færið og ræddu hvernig ætti að skrifa um
þrældóm og hvernig mætti ekki gera það.
Þarna er dæmi um þessa nýju bylgju í
sagnfræði og almennri umræðu þar sem
þrældómurinn er kominn upp á borð. Í bók
minni er sjónum beint að Dönum og
þrælahaldi og Danir hafa ekki sinnt því
málefni. Það er eins og þorri Dana hafi
ekki vitað að Kaupmannahöfn var byggð á
arði sykurverslunar og þrældómi og að það
voru tugir húsþræla í Kaupmannahöfn
seint á 18. öld og byrjun þeirrar 19. Það
er fyrst núna sem dönsk sagnfræði er að
taka við sér og hinn almenni Dani er að
verða meðvitaður um þetta.“
Hans Jónatan var þræll sem varð frjáls.
Myndirðu segja að saga hans væri hetju-
saga?
„Já. Einkunnarorð bókarinnar eru frá
Kierkegaard: Veldu sjálfan þig. Hans Jón-
atan valdi sjálfan sig. Það eru ekki allir
þrælar í aðstöðu til þess, þeir eru í hlekkj-
um, en honum tókst það. Hann tók þátt í
orrustunni um Kaupmannahöfn 1801 og í
framhaldi af því urðu málaferli um eign-
arráð yfir honum og eftir það lét hann sig
hverfa og var keikur þegar hann kom til
Íslands. Hann var ákveðinn í því að verða
frjáls. Saga hans er hrein og klár hetju-
saga.“
Skeifunni 8 | sími 588 0640 | casa.is
– hágæða ítölsk hönnun
NATUZZI endurspeglar fullkominn
samhljóm og kjarna ítalskrar hönnunar.
NATUZZI umhverfi,staður þar sem fólki líður vel.
100%made in Italy
www.natuzzi.com
Komið og upplifið NATUZZI gallerýið okkar
NATUZZI MODEL 2811 TRATTO
Sófi L207 D89 H75 Leður Ct.10 kr. 398.000 Áklæði Ct. 83 kr. 299.000
Stóll B82 D89 H75 Leður Ct.10 kr.199.000 pr.stk. Áklæði Ct. 83 kr.179.000 pr.stk.