Morgunblaðið - Sunnudagur - 26.10.2014, Blaðsíða 47

á skammdegisumræður og rætt af hávaða um skot-
vopn sem norskir fundu hjá sér í tiltekt og Góði hirð-
irinn þar lét íslenska vita af. Auðvitað fá þeir forskot
í slíkri umræðu sem takast á við tölvuleiki fram á
fullorðins ár, en jafnrétti til hins og þessa er ekki
lengra komið og verður súr að sæta því.
Ó nei, ekki orð, bannað
Það er margt skrítið í fari pólitíska rétttrúnaðarins
sem bannar að minnsta umræða fari fram um þau
álitaefni sem erkiklerkar hans hafa hafið á háan stall
og hópa „guðlast!“ í kór vogi einhver sér að opna
munninn, jafnvel óviljandi, þar nærri. Eins og nafnið
ber með sér er rétttrúnaðurinn pólitískur. Ekkert
skrítið við það. En það kemur dálítið á óvart að hann
sé eingöngu vinstripólitískur. Það er svo sem alþjóð-
legur vandi, en er þó einkar áberandi hér á landi og
sýnir sig í stóru og smáu.
Fyrir nokkrum árum orðaði óbreyttur þingmaður
Sjálfstæðisflokksins þá hugsun sína, sem hann vissi
ekki að væri bönnuð, hvort ekki væri rétt að draga
úr opinberum framlögum til hópa og einstaklinga í
lista-og menningargeiranum, fyrst þröngt þætti í
búi. Það var engin smágusa sem þingmaðurinn fékk
yfir sig af þessu tilefni og virðulegir fjölmiðlar drógu
ekki af sér og lögðust á eina hlið með þeim, sem pirr-
aðastir urðu af þessu tilefni. Bréfritari getur í þenn-
an hóp viðurkennt að ein af hans meinlokum leiðir til
þess, að hann var ekki uppnuminn yfir hugmyndum
þingmannsins. En máttu þær ekki fá efnislega um-
ræðu? Liggja ekki fyrir margvísleg öflug rök mál-
staðnum til stuðnings, önnur en þau, að um hann hafi
ríkt bærileg sátt og hlutfallslega litlir fjármunir í
húfi?
Síðastliðin fjögur ár mátti alls ekki ræða að sjálfu
borgarstjóraembættinu hafi verið ráðstafað í spé og
spilerí, sem engu skilaði. Það umræðubann stafaði af
því, að Samfylkingin hafði svindlað sér til valda eftir
afhroð í kosningum í þessu skrítna skjóli.
Mörgum þótti undarlegt hvernig borgaryfirvöld
höfðu gengið fram í fyrirgreiðslu gagnvart fámenn-
um og nýlegum (hér) trúarsöfnuði. Ekki neitt stór-
mál, og það mega hafa verið frambærileg rök fyrir
slíkri gjörð. En þau voru aldrei færð fram. Hvers
vegna mátti þá ekki ræða þessa ákvörðun? Lóðaút-
hlutanir og byggingaráform eru hefðbundin þrætu-
epli hér á landi og raunar víðar. Kjarval amaðist við
Hljómskálanum (hver vildi nú rífa hann?). Nú er sú
fyrirtekt bara skemmtileg og skaðar hvorki Kjarval
né aðra. Það lék allt á reiðskjálfi vegna byggingar
Ráðhúss Reykjavíkur, sem síðan hefur hvað eftir
annað verið útnefnt fegursta bygging borgarinnar
eða ein af þeim. Seðlabanki hrökklaðist með sína
byggingu lóð af lóð. Allt fór það vel að lokum. Menn
rifu hár sitt út af Hallgrímskirkju.
Það eru mörg dæmi um að mótmælendur hafa haft
sitt í gegn og sé litið um öxl sést að það er þakk-
arefni.
Ómerkilegir, sjálfskipaðir umræðustjórar hrópuðu
að þeir sem efuðust um byggingu á mosku og hvern-
ig að var staðið, væru þar með réttstimplaðir ras-
istar! Í mörgum tilvikum er að lögum refsivert að
haga sér eins og rasisti. (Nú eru safnaðarmeðlimir í
helgihúsum Múhameðs ekki kynþáttur, en látum það
vera.) Upphrópin, sem menn slengdu glaðbeittir um
sig, var því alvarlegri gjörð en hitt að hafa skoðun á
málinu.
Það er hættulegt ef einhver málstaður fær þá
stöðu að allt sem tengist honum sé handan við mál-
frelsið. Það var sannarlega ekkert að því að andæfa
Hallgrímskirkju, þótt þar færi hús lögvarins fé-
lagsskapar, sem þá og raunar enn, er sá fjölmennasti
í landinu. Eru ekki flestir á því nú að Hallgríms-
kirkja sé betur byggð en óbyggð? Hitt er annað að
margur hefði mátt andæfa öðrum kirkjubyggingum
sem risu, þótt þær fengju fá fegurðarverðlaun og
stingi enn í augu.
Enn heilagri mál
Loftslagsmál telja æðstuprestar rétttrúnaðarins fyr-
ir löngu komin hátt yfir þau mörk að þau megi ræða.
Aðeins umræða í hallelújahrópum um óhrekjanlegan
málstað er leyfileg. Þeir, sem hafa spurningar fram
að færa um þann málaflokk, eru sagðir afneitarar
sem viðurkenni ekki hlýnun jarðar. Trúi sennilega
einnig því, að jörðin sé flöt.
Ágreiningurinn stendur þó ekki um mælda hlýnun
jarðar, fremur um það, hvort hún verði rakin til til-
þrifa mannsins. Þeir sem biðja um handfastan fróð-
leik um slíkt eru umsvifalaust taldir vera talsmenn
umhverfissóða.
Nú vill svo til, að margt af því sem gert er, með vís-
un til ógnar af loftslagsbreytingum, er prýðilegt og
bætir skilyrði manna og dýra jarðarinnar. Það er
fagnaðarefni. En það er þó ekkert að því, þótt spurt
sé, hvort þær ágætu aðgerðir breyti einhverju um,
hvort lofthjúpur jarðar hlýni eða eitthvað annað hafi
mun meiri áhrif í þeim efnum. En nútíma bannfær-
ingarmennirnir vilja ekkert þess háttar fjas.
Þróunaraðstoð er eitt af því sem er hátt uppi á hillu
rétttrúnaðarmanna, og málfrelsið því mjög takmark-
að. Frá því að sjónvarpið fór að verða frekasta hús-
gagnið í stofum mannsins hafa fáir dagar liðið án
þess að á skermum þess séu myndir af hungruðu
fólki, ekki síst börnum með uppþembdan maga.
Skiptir þá ekki máli hvort stöðin, sem sendir út, er
innlend eða erlend. Þetta er dapurleg og niðurdrep-
andi efni, en á fullan rétt á sér. Jón og Gunna í vel-
megunarlöndunum, jafnvel þau sem fara í verkföll í
baráttunni fyrir „mannsæmandi launum“, styðja að í
þeirra nafni og með þeirra fé sé reynt að bæta úr
þessari ömurlegu eymd, sem myndirnar birta. En sú
eðlilega hluttekning er notuð til þess að réttlæta
þöggun umræðu um gagnsemi þróunarhjálpar.
Það skyldi þó ekki vera að það hafi leitt til þess að
margt hefur farið úrskeiðis í þróunaraðstoðinni og
þeir grætt á henni mest, sem síst skyldu.
Bók vísindarithöfundarins
Hér skal tilfærður stuttur kafli úr bók Matt Ridley,
sem nýlega kom út. Um þá bók segir dagblaðið
Guardian: „Frumleg, snilldarleg og umdeilanleg.
Margir munu ugglaust telja hann (Ridley) hafa rangt
fyrir sér. Það væri þó óneitanlega mikill léttir, ekki
satt, ef hann hefði rétt fyrir sér.“
Kannski ættu rétttrúnaðarmenn að hætta lestri
bréfsins hér, því að eftirfarandi kafli úr bókinni er
sennilega utan við bannfæringarmörkin: Aukin þró-
unaraðstoð frá auðugari svæðum heimsins hlýtur að
geta hjálpað til við að mæta brýnustu þörfum Afr-
íkubúa. Þróunaraðstoð getur bjargað mannslífum,
dregið úr hungri, dreift lyfjum, moskítónetum og
máltíðum, og fyrir hana má malbika vegi. Baráttan
gegn mýrarköldu hefur bæði efnahags- og heilsu-
farsleg áhrif. Töluleg gögn og frásagnir hafa þó sýnt
að aðeins er hægt að treysta á að þróunaraðstoð eyk-
ur ekki hagvöxt. Þróunaraðstoð við Afríku tvöfald-
aðist sem hlutfall af vergri landsframleiðslu álfunnar
á 9. áratug (síðustu aldar) en hagvöxtur dróst saman
úr 2% í núll. Ef þróunaraðstoðin, sem Sambía hefur
fengið frá árinu 1960 hefði verið fjárfest í einhverju
sem skilaði sæmilegum arði, hefðu tekjur á mann í
því landi nú verið hærri en í Portúgal – 20.000 dalir í
stað 500. Þótt í sumum skýrslum frá fyrstu árum
þessarar aldar hafi tekist að finna einhver merki um
að tiltekin tegund þróunaraðstoðar hafi í einhverjum
tilvikum ýtt undir hagvöxt í ríkjum með sérstaka
tegund efnahagsstefnu, vísuðu Raghuram Rajan og
Arvind Subramanina hjá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum
þessum niðurstöðum á bug árið 2005. Þeir sáu þess
engin merki að þróunaraðstoð leiddi til aukins hag-
vaxtar í neinu landi. Hvergi.“
Þetta er vissulega umhugsunaefni, þótt þeir, sem
iðulega taka fram að þeir hafi „ríka réttlætiskennd“,
telji að slík rökstudd sjónarmið skuli bönnuð fyrir
börn, en þó einkum fullorðna, á öllum aldri.
Það sér enginn eftir því mikla fé sem þarna er spil-
að úr, en sóunin er óneitanlega sárgrætileg.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
* Eins og nafnið ber með sér er rétttrúnaðurinn pólitískur.Ekkert skrítið við það. En það kemur
dálítið á óvart að hann sé eingöngu
vinstripólitískur.
26.10. 2014 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 47