Hrund - 01.04.1967, Blaðsíða 9

senda mig til Alexandríu til að njósna fyrir
þá, aðallega um flug og flugvelli.
— En hvers vegna þig, íslenzka stúlku?
— Ja, ég veit það nú eiginlega ekki, —
kannski einmitt vegna þess að ég var ís-
lenzk, hafði gott vegabréf og málakunnáttu,
— hugguleg ung kona, sem var ekki þekkt
nafn, hvorki leikkona, söngkona né neitt
þess háttar; hafði hvergi getið mér orð,
hvorki til góðs né ills, ef svo mætti segja.
Þetta sögðu þeir að væri mikils virði fyrir þá.
— Og hvernig brástu við þessu?
— Ég eyddi málinu til að byrja með og
reyndi að fela mig fyrir þeim, — en þeir
fundu mig aftur, sátu fyrir mér á ýmsum
stöðum og reyndu að telja mig á að vinna fyrir
þá. Þeir áttu auðveldan leik — gátu alltaf
fundið mig, meðal annars vegna þess, að
þeir nutu aðstoðar ítalanna — Ítalía og
Þýzkaland voru á þeim dögum eins og bróðir
og systir. Þeir buðu mér gull og græna
skóga, sögðu, að ég gæti unnið ein eða
með öðrum og jafnvel farið hvert sem
ég vildi, til að sjá hvernig þeir ynnu. Eftir
nokkra daga sá ég, að ég gat ekki færzt
undan lengur og sagði þá algjört nei. „Þetta
getur maður ekki gert nema fyrir sitt eigið
land“. Síðan spurði ég blátt áfram, hvort þeir
mundu drepa mig, ég bjóst við því. En þeir
sögðu: „Nei, ekki ef þú þegir“.
í íslenzkum búningi. Myndin var tekin i boði
hjá frú Eleanor Roosevelt árið 1953.
f fangabúðum fasista í 3 ár
— Og einhvernveginn hafði ég vit á að
þegja og allt gekk um tíma sinn vanagang.
Ég umgekkst þá meðal annars hátt sett fólk
frá mörgum þjóðum og allt virtist vera í
lagi, enda þótt ég vissi, að nazistarnir létu
alltaf fylgjast með mér. Kannski hefði verið
hægt að halda svona áfram, ef ég hefði ekki
hagað mér svo óskynsamlega að reyna að
losna við þann, sem fylgdi mér eftir. Stund-
um tókst mér það, — en svo komu þeir einn
morguninn. Ég man, að það var að koma
haust — og orðið kalt í veðri. Ég sagði við
lögregluþjónana sem komu: „Ég geng ekki
með ykkur, ég geng ekki með pólitíum".
Og áður en ég vissi af var ég fangi. Mér
höfðu aldrei dottið fangabúðir í hug, að-
eins dauðinn. En nú sat ég þarna — í þrjú ár
og einn mánuð.
Kuldinn var verri en veggjalýsnar, mýs
og rottur
— Hvernig það var? Hræðilegt — þó
verst fyrsta árið. Við vorum í litlu þorpi,
hátt uppi í íjöllum. Þetta var kvennafang-
elsi, gluggalaus smáhús og á nóttunni háð-
um við baráttu við veggjalýsnar. Ég varð
öll stokkbólgin. Við reyndum meðal ann-
ars að brenna járnrúmin, þær virtust lifa í
þeim.
Einhvernveginn komumst við samt yfir
þetta — og líka mýs og rottur, að mestu
leyti að minnsta kosti. Verri var kuldinn.
Ég man ég fékk bréf gegnum Rauða kross-
inn frá systur minni, þar sem hún sagðist
hugga sig við að vita, að ég væri í sólarlandi.
En kuldinn var slíkur þarna, á veturna, að
úlfarnir hímdu fyrir utan húsveggina hjá
okkur og ýlfruðu.
— Þannig leið tíminn. Maður gerir sér
ekki gjörla grein fyrir tímanum í fangelsi.
Se volete crepare, crepate ...
Um veturinn var ég óskaplega veik, ég
held að enginn hafi búizt við, að ég lifði af
þau veikindi, en með vorinu skreið ég sam-
an og þá bað ég um að fá að sjá lækni.
Svarið var: „Þú ert fangi — ef þú vilt drep-
ast þá drepstu“. Ég get tæpast náð tóninum
nema á ítölsku, — ,,Se volete crepare, cre-
pate“ verstu orð, sem notuð eru um óað-
laðandi dýr.
— Svo fór maður að venjast þessu öllu.
Stundum er eins og ég sjái alls ekki eftir að
hafa verið þarna. En ég hef oft fundið, að
fólki finnst ég dálítið skrítin. — Það er nú
svo, held ég, að manneskja, sem verið hefur
Á íslandi 1967
lengi fangin, verður aldrei alveg eins og
annað fólk. Mér hefur til dæmis alltaf síð-
an fundizt ég hafa svo mikla þörf fyrir að
vera ein . . .
Það var eins og Kristín hefði horfið burt
úr stofunni um stund. Augu hennar urðu
fjarræn og við sátum þegjandi. Mér var orða
fátt eftir þessa frásögn og veittist erfitt að
slíta hugann burt frá þeirri mynd, er hún
hafði dregið upp.
Skyndilega leit Kristín upp, hristi höfuð-
ið snöggt og sagði glaðlega: „En hvað er ég
að tala um þetta, sem er löngu liðið. Ég hef
sagt miklu meira en ég ætlaði — og nú skul-
um við taka upp léttara hjal............
m.bj.
9