Fréttablaðið - 22.08.2013, Blaðsíða 12

22. ágúst 2013 FIMMTUDAGUR| FRÉTTIR |
Þrjú dauðaslys í umferðinni á
aðeins einni viku, þar sem fjórir
einstaklingar létu lífið, vöktu enn
á ný upp umræðuna um öryggis-
mál. Óumdeilt er að mikill árangur
hefur náðst við að fækka alvar-
legum slysum í umferðinni á
undanförnum árum, sem á einnig
við um vinnutengd slys á sjó og
landi á síðustu áratugum. En hvert
er næsta skref í öryggismálum,
bæði á sjó og í landi?
Fræðslan mikilvæg
Sverrir Konráðsson, sérfræðingur
á siglingasviði Samgöngustofu,
segir að vissulega sé mikill
árangur á sviði öryggismála sjó-
manna eftirtektarverður. Hann
segir að þann árangur megi þakka
framförum á fjölmörgum sviðum;
í auknum kröfum um fræðslu og
öryggisþjálfun sjómanna, betri
skipum og betri öryggisbúnaði á
skipum, sífellt betri og aðgengi-
legri upp lýsingum um veður og
sjólag, vöktun skipa og skipaeftir-
liti, auk lögskráningu sjómanna og
ströngum mönnunarreglum.
„Ég held þó að ástæða sé til að
taka sérstaklega út Slysavarna-
skóla sjómanna sem var stofn-
aður árið 1985. Í dag má vart
finna sjómann sem ekki hefur
lokið þessu námi, nema þá aðeins
fáeina stráka sem eru að hefja
störf. Þar eru menn þjálfaðir við
raunaðstæður, eins og með þyrlu.
Erlendis fer svipuð þjálfun víða
fram í sundlaugum,“ segir Sverrir.
„Í þessu samhengi verður líka að
hafa hugfast að kvótakerfið hefur
breytt miklu, að ég tel. Sjómenn
eiga aðeins tiltekinn afla og sækja
því ekki nærri því eins fast. Flestir
tefla því ekki í tvísýnu, eins og
kannski áður var.“
Þótt dauðaslysum meðal
íslenskra sjómanna hafi fækkað
mikið er mikilvægt að viðhalda
stöðugum umbótum í þágu
öruggra siglinga. En hvernig
verður það best gert?
Sverrir segir nærtækast að
þróa áfram það sem vel hefur
verið gert og vera á stöðugum
verði. „Það sem alltaf er verið að
berjast við er mannlegi þáttur-
inn. Við getum misst þetta frá
okkur aftur og er þess skemmst
að minnast að fjögur banaslys
urðu á íslenskum sjómönnum á
árinu 2012.“
Stendur í stað
Ágúst Mogensen, rannsóknastjóri
Rannsóknarnefndar samgöngu-
slysa, segir að orsakagreiningar í
gegnum tíðina sýni alltaf það sama
er kemur að dauðaslysum. Hlutföll
standi í stað ár frá ári hvað varðar
ölvunar- og hraðakstur og bílbelta-
notkun, eða vöntun þar á.
„Hvað varðar hraðaksturinn
leggjum við þunga áherslu á lög-
gæsluna og okkur hefur sýnst að
hraðamyndavélar hafi gefið góða
raun. Ég held að mikilvægt sé
að fjölga þeim umtalsvert. Þetta
á við um þéttbýlisstaði úti um
landið, rétt eins og á fjölförnustu
leiðunum frá borginni.“
Ágúst leggur þunga áherslu á
að fátt komi í stað sýnilegrar lög-
gæslu við að efla umferðaröryggi.
„Við megum hreinlega ekki missa
þau mál frá okkur. Það er afar
brýnt að meira fjármagn sé veitt
til löggæslunnar, og það fyrr en
seinna.“
Fælingarmáttur
Spurður hvort fælingarmáttur
með þyngri sektargreiðslum
eða öðrum viðurlögum sé fær
leið segir Ágúst að slíkt virki á
ákveðna hópa. „En ef við erum
að horfa á ölvunar- og lyfjaakstur
verðum við að fjölga úrræðum.
Það er tiltekinn hópur samfélags-
þegna sem á við vanda að stríða og
það þarf að mæta því sérstaklega,“
segir Ágúst.
Michael G. Dreznes, aðstoðar-
forstjóri International Road
Federation, hélt fyrirlestur hér á
landi í apríl. Dreznes sagði að mis-
tökum í umferðinni verði aldrei
útrýmt. Ökumenn séu aðeins
mannlegir og því vitað mál að þeir
muni sofna undir stýri, gleyma sér
við að hækka í útvarpinu eða kíkja
á símann, keyra of hratt eða undir
áhrifum. Slík mistök eigi hins
vegar ekki að vera dauðadómur og
lagði hann áherslu á ábyrgð þeirra
sem annast hönnun og gerð vega.
Jákvæð teikn
Ágúst segir dæmin sanna mikil-
vægi þess að bæta vegakerfið.
Reykjanesbrautin sé nærtækt
dæmi en það sé leiðin á milli
Reykjavíkur og Mosfellsbæjar
einnig. „Það er mönnum bara ekki
ferskt í minni hvað sá vegarkafli
var hættulegur og má sennilega
segja að það hafi verið einn hættu-
legasti vegarkafli landsins á sínum
tíma,“ segir Ágúst um þá góðu
reynslu sem er af því að breikka
vegi þar sem umferð er mikil.
Almennt séð leggur Ágúst þunga
áherslu að umhverfi sé lagað í
ASKÝRING | 12
ÖRYGGISMÁL Á SJÓ OG LANDI
Svavar
Hávarðsson
svavar@frettabladid.is
BANASLYS Á ÍSLANDI 1971-2010
257
203
116
51 63 48
21 32
74
246
206 201
169
1971-1980 1981-1990 1991-2000 2001-2010
20
03
-2
01
2
Umferðarslys
Sjóslys
Vinnuslys í landi
Mistökum verður aldrei útrýmt
Tekist hefur að fækka dauðaslysum á Íslandi verulega. Ár koma og fara án þess að þjóðin missi menn í sjóinn. Í umferðinni hefur náðst
mikill árangur en hægar gengur þegar litið er yfir lengri tímabil. Þeir sem gerst þekkja leggja þunga áherslu á fræðslu og bætta löggæslu.
Dauðaslys eru alltaf óásættanleg. Því er það dapurleg lesning að horfa
aftur um fjóra áratugi til að fá yfirlit yfir hversu margir hafa látið lífið við
störf sín eða í umferðinni. Eru þá fjölmörg önnur slys þar sem dauði hlýst
af ekki tekin með í myndina, til dæmis heimilis- og frístundaslys.
Öfgarnar er varða dauðaslys á sjó vekja fyrst athygli. Á árunum 1971
til 1980 létust 203 menn í slysum á sjó, samkvæmt tölfræði frá Rann-
sóknarnefnd sjóslysa, en 21 á árunum 2001 til 2010. Svo brá við árin
2008 og 2011 að enginn lét lífið við vinnu sína á sjó og hljóta allir að
dvelja nokkuð við þessa staðreynd. Kannski sérstaklega í ljósi þess að 403
íslenskir sjómenn létust á árabilinu 1971 til 2010 við vinnu sína á Íslands-
miðum, eða tíu menn árlega að jafnaði.
Í landi létust 74 við vinnu sína á áttunda áratugnum. Þeim hefur fækkað
jafnt og þétt síðan; 21 lést í vinnuslysum í landi árin 2001 til 2010. Án
þess að tölfræði í þessu samhengi sé ónothæf í beinum samanburði þá
er fækkun dauðaslysa í umferðinni ekki eins stórstíg. Árin 1971 til 1980
létust 257 einstaklingar; 246 áratuginn á eftir og 206 árin 1991 til 2000.
Árin 2001 til 2010 lést 201 en slysum fer hraðar fækkandi en þessar tölur
gefa til kynna ef horft er nær okkur í tíma. Árin 2003 til 2012 létust 169 í
umferðinni.
➜ Eins og mannfall í stríði
´98 ´99 ´00 ´01 ´02 ´03 ´04 ´05 ´06 ´07 ´08 ´09 ´10 ´11 ´12
Látnir í bílslysum
1998-2012
27
21
32
24
29
23 23
19
31
15
12
17
8
12
9
kringum vegi, þeir breikkaðir og
umhverfið hreinsað. „Þannig að
ef eitthvað gerist verði ekki mikil
meiðsli. Svo eru einfaldir hlutir
eins og vegrið og fleira.“
Ágúst nefnir ökunám á Íslandi
sem einn þátt sem hefur þróast
á mjög jákvæðan hátt. „Námið
hefur tekið stakkaskiptum. Verk-
efni og kröfur hafa aukist í öku-
skólunum, svo ekki sé talað um
byltinguna sem fólst í því að taka
upp æfingarakstur. Við erum að fá
mun betri ökumenn inn í umferð-
ina núna, því hver einasti klukku-
tími í þjálfun skiptir máli. Tölur
sýna þetta svart á hvítu. Slysum
hjá yngstu ökumönnunum hefur
fækkað um 20 til 30% á tiltölulega
stuttum tíma.“
2001
1971
2005
1975
2003
1973
2007
1977
2009
1979
2002
1972
2006
1976
2004
1974
2008
1978
2010
1980
6
2
1
2
1
2
5
0
1
1
31
19
34
21
12
20
10
13
20
23
Banaslys á sjó
Árið 1985 var
Slysavarnaskóla
sjómanna komið á
fót. Það ber að hafa
í huga þegar þessi
tvö tímabil eru
borin saman;
1971-1980 og
2001-2010.
Prófaðu Sensodyne vörurnar og finndu muninn.
Sensodyne fyrir viðkvæmar tennur
D
Y
N
A
M
O
R
E
Y
K
JA
V
ÍK
NÝ OG BE
TRI
HÖNNUN
!
TANNBURSTAR OG
TANNKREM FYRIR
VIÐKVÆM SVÆÐI