Fréttablaðið - 22.03.2014, Qupperneq 16

22. mars 2014 LAUGARDAGURSKOÐUN
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Álfrún Pálsdóttir alfrun@frettabladid.is VIÐSKIPTI: Fanney Birna Jónsdóttir fanney@frettabladid.is MENNING: Friðrika Benónýsdóttir fridrikab@frettabladid.is
DÆGURMÁL: Lilja Katrín Gunnarsdóttir liljakatrin@frettabladid.is VÍSIR: Kolbeinn Tumi Daðason, kolbeinntumi@365.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRAR: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is, Mikael Torfason mikael@frettabladid.is Fréttablaðið kemur út í 90.000
eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Fjármálaráðherra birti í vik-unni greinargerð um fram-gang stríðsins við fjár-magnshöftin. Hún segir
það helst að tíðindalítið er af þeim
vígstöðvum. En hitt er spauglaust
íhugunarefni að í greinargerð-
inni er staðfest að framkvæmda-
stjórn Evrópusambandsins ákvað
í nóvember á síðasta ári að hætta
þátttöku í starfshópi um losun fjár-
magnshafta.
Í aðildarviðræðunum féllst sam-
bandið á að fela hópi sérfræðinga
að kanna hvernig losa mætti um
fjármagnshöftin. Seðlabanki Evr-
ópu og Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn
áttu einnig aðild að þessari vinnu
en forystan var á
hendi Íslands.
Engar skuld-
bindingar voru
gefnar fyrirfram
um aðkomu þess-
ara aðila að lausn
gjaldeyrishafta-
klípunnar. En
hitt gat engum
dulist að með því að fallast á að
skoða málið með þessum hætti voru
framkvæmdastjórnin, evrópski
seðlabankinn og Alþjóðagjaldeyr-
issjóðurinn að viðurkenna þá sér-
stöðu Íslands sem nú er Þrándur í
Götu frjálsra viðskipta við umheim-
inn og fjármálastöðugleika.
Fyllsta ástæða er til að ætla að
þetta þríeyki hafi gert sér grein
fyrir að það kynni að þurfa að koma
að lausn þessa vanda ef Ísland tæki
að viðræðum loknum ákvörðun um
inngöngu. Alltént var augljóst að
aðkoma þess væri ekki útilokuð
færi svo. Starfshópurinn var því
afar mikilvægur.
Þegar hann er lagður niður er að
sama skapi ljóst að kostir Íslands
þrengjast til muna. Þetta er senni-
lega einn stærsti skaðinn sem hlot-
ist hefur af Evrópustefnu ríkis-
stjórnarinnar að svo komnu máli.
Menn axla mikla ábyrgð þegar þeir
láta þröngsýni í utanríkismálum
loka slíkum leiðum.
SPOTTIÐ
AF KÖGUNARHÓLI ÞORSTEINS PÁLSSONAR
Stærsti skaðinn
Í þessu falli getur enginn skákað í skjóli landsfundar Sjálfstæð-isflokksins. Hann samþykkti
nefnilega mjög skýra ályktun um
að óvíst væri að krónan dygði til
frambúðar og kanna yrði aðra
kosti með gjaldmiðil.
Eigi að síður hefur utanríkis-
ráðherra haldið þannig á Evr-
ópumálunum að búið er að leysa
upp alþjóðlegan starfshóp sem
hafði þetta brýnasta úrlausn-
arefni íslenskrar hagstjórnar
til skoðunar. Með því var gyrt
fyrir raunhæfustu leiðina til að
sjá aðra möguleika í gjaldmiðils-
málum. Því verður trauðla trúað
að það hafi verið gert með glöðu
geði þeirra sem kjörnir voru til
að framfylgja landsfundarálykt-
un Sjálfstæðisflokksins.
Greinargerð fjármálaráðherra
staðfestir það sem lengi hefur
verið vitað að engin skjót lausn
er í sjónmál á kreppu haftanna.
Annars vegar dregur greinar-
gerðin upp skýra mynd af þeim
skuldbindingum sem við blasa
um greiðslur opinberra aðila
og einkaaðila í erlendum gjald-
eyri á næstu árum. Hún sýnir að
fjármálastöðugleiki án einhvers
konar hafta er útilokaður, að
minnsta kosti út þennan áratug.
Draumar um annað verða að bíða
þess að komið verði fram á þriðja
tug aldarinnar.
Hins vegar er grein gerð fyrir
þeim haftareglum sem taka eiga
við þegar losað verður um núver-
andi reglur. Haftaúrræðunum
verður fjölgað og þau fá ný nöfn.
Þetta þarf ekki að þýða að metn-
aðarleysi hafi leyst háleit kosn-
ingamarkmið af hólmi. Þessi kaldi
veruleiki hefur alltaf verið ljós ef
þeim leiðum yrði hafnað sem nú
er verið að eyðileggja.
Engin lausn í sjónmáli
Þær fimm nýju tegundir hafta, hraðahindrana og varúðar-reglna, sem greinargerð-
in skilgreinir, eru í samræmi við
það sem Seðlabankinn nefndi í tíð
vinstri stjórnarinnar: 1) Nýjar regl-
ur um laust fé og gjaldeyrisjöfnuð.
2) Takmörkun á söfnun innlána
erlendis. 3) Bann við gjaldeyris-
lánum. 4) Skattur á fjármagnsflutn-
inga. 5) Áframhaldandi bein höft á
lífeyrissjóðina.
Reglum af þessu tagi má vita-
skuld beita með mismiklum þunga.
Þær geta eftir atvikum leitt til
minni takmarkana en nú eru en
líka meiri. Aðalatriðið er að króna
án allra hafta er handan við þá vídd
sem augað eygir.
Núverandi haftareglur samrým-
ast heimildum í samningnum um
evrópska efnahagssvæðið um tíma-
bundnar neyðarráðstafanir. Þegar
nýju reglurnar hafa verið lögfest-
ar verður komin varanleg skipan
þessara mála sem ekki verður séð
að samræmist þeim kröfum sem
gerðar eru til frjálsra fjármagns-
flutninga á svæðinu þó að þær
kunni að einhverju marki að gera
það.
Ætla verður að utanríkisráðherra
hafi þegar átt ítarlegar viðræður
við Evrópusambandið, Noreg og
Liechtenstein um þessa stöðu og
hvernig hann telur að laga megi
hana að reglum innri markaðar-
ins. Engin rök eru fyrir því að
halda þeim tillögum leyndum. Hafi
slíkar viðræður aftur á móti ekki
átt sér stað væri það óafsakanlegt
kæruleysi.
Áður en tillaga um slit á aðildar-
viðræðunum verður afgreidd úr
þingnefnd hlýtur utanríkisráðherra
að birta þær hugmyndir sem hann
hefur til lausnar á þessum vanda.
En á meðan leynd hvílir yfir þeim
úrræðum er framtíð Íslands á Evr-
ópska efnahagssvæðinu í uppnámi
og stjórnarstefnan spurningamerki.
Afl étta á leynd
RAFTÆKJAVERSLUN • SÍÐUMÚLA 2 • SÍMI 568 9090 • WWW.SM.IS
JBL Cinema SB200
59.990 VERÐ
HEIMABÍÓ Í EINUM HÁTALARA
HELSTU KOSTIR
• Getur notað sömu fjarstýringu og sjónvarpið
• Harman Display Surround tækni
• Þráðlaus Bluetooth tenging
• Einfalt í uppsetningu
G
unnar Bragi Sveinsson utanríkisráðherra tók rétta
ákvörðun þegar hann afréð að fara í opinbera heim-
sókn til Úkraínu, sem hófst í gær. Það skiptir máli
að íslenzk stjórnvöld tjái alveg skýrt stuðning sinn
við baráttu stjórnvalda í Kænugarði gegn yfirgangi
Rússa.
Gunnar Bragi hefur á undanförnum dögum jafnframt ákveðið
að taka þátt í refsi- og þvingunaraðgerðum vestrænna ríkja gegn
Rússlandi. Þannig mun Ísland taka þátt í aðgerðum Evrópusam-
bandsins, sem fela meðal annars í sér ferðabann á rússneska
og úkraínska embættismenn sem tengdir eru innlimun Rússa á
Krímskaga.
Ísland á sömuleiðis aðild að
gagnrýni NATO á aðgerðir
Rússa í Úkraínu og hefur ásamt
hinum EFTA-ríkjunum ákveðið
að setja í frost viðræður um
fríverzlun við tollabandalag
Rússlands, Hvíta-Rússlands og
Kazakstan.
Með þessu sýnir utanríkisráðherrann ekki einvörðungu stuðn-
ing við stjórnvöld í Úkraínu, heldur hefur hann – á þessu sviði að
minnsta kosti – tekið forystuhlutverkið um mótun utanríkisstefn-
unnar af forseta Íslands, sem hefur verið eindreginn talsmaður
nánari samskipta við Rússland á öllum sviðum.
Forsetinn hefur verið gagnrýndur fyrir orð sín á ráðstefnu um
norðurslóðir í Bodø í Noregi, þar sem hann setti ofan í við norska
aðstoðarutanríkisráðherrann eftir að sá síðarnefndi skammaði
Rússa fyrir innrásina á Krímskaga. Sú gagnrýni er að sumu
leyti ósanngjörn, því að forsetinn hefur mikið til síns máls. Það
hefur verið ákveðið prinsipp í norðurskautssamstarfinu að halda
deilum um alþjóðamál utan þess og einblína á sameiginleg hags-
munamál heimskautsríkjanna. Það er því talsvert til í því hjá
Ólafi Ragnari að norðurslóðaráðstefnan hafi ekki verið réttur
vettvangur til að ræða yfirgang Rússa í Úkraínu.
Samstarfsríki Rússlands í Norðurskautsráðinu, Ísland þar með
talið, hljóta hins vegar að hugsa sinn gang vegna innrásar Rússa
í Úkraínu. Það er sjálfsagt mál að reyna að halda samskiptum
á vettvangi Norðurskautsráðsins á jákvæðum nótum eins lengi
og hægt er. En ef þjóðremba og yfirgangur Rússa fara einnig að
birtast á þeim vettvangi, er enginn grundvöllur lengur fyrir þeim
jákvæðu samskiptum.
Forseti Íslands hefði sennilega ekki verið skammaður eins
mikið fyrir framgöngu sína í Bodø ef hann hefði – á réttum vett-
vangi – gagnrýnt framgöngu Rússa í Úkraínu. Forsetinn hefur
lengi tjáð sig svo frjálslega um utanríkismál að enginn tæki
óstinnt upp þótt hann segði sína skoðun á yfirgangi Rússa við
nágrannaríkið. Því mætti gjarnan fylgja greining á því hvernig
helzti talsmaður nánari tengsla Íslands við Rússland sér fyrir sér
samband ríkjanna eftir atburðina á Krímskaga.
Ríkisstjórnin, undir forystu Gunnars Braga, stendur réttilega
með öðrum vestrænum ríkjum í því að fjarlægjast Rússland og
gagnrýna framferði þarlendra ráðamanna gagnvart Úkraínu.
Hvað finnst hinum mótanda utanríkisstefnunnar, þessum á
Bessastöðum, um framgöngu nýja bandamannsins?
Utanríkisráðherra gerir vel í að heimsækja Úkraínu:
Nýi banda maður-
inn kvaddur
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is