Fréttablaðið - 22.03.2014, Qupperneq 18

22. mars 2014 LAUGARDAGUR| SKOÐUN | 18
Í viðtali í Fréttablaðinu
20. mars um árangur
nemenda í skólum lýsir
Þorbjörg Helga Vigfús-
dóttir þeirri skoðun
sinni að nauðsynlegt sé
að birta fleiri niðurstöð-
ur um árangur nemenda
til að bæta skólastarf,
það sé tímaskekkja
að gera það ekki. Af
ummælunum má skilja
að Þorbjörg Helga vilji
tengja saman laun kenn-
ara og árangur nemenda
eða úthlutun á fjármagni til
skóla við árangur skólans – að
ákvarðanir um hærri launapotta
þurfi að réttlæta með birtingu
gagna um árangur. Þetta er rök-
stutt með tilvísan í PISA-rann-
sóknir.
Það er margt að athuga við
það sem þarna kemur fram og
að mínu mati óskiljanlegt hvern-
ig draga má þessa ályktun út frá
niðurstöðum PISA. Reyndar tel
ég þær tillögur sem Þorbjörg
setur fram beinlínis vinna gegn
góðu skólastarfi því margir
samverkandi þættir hafa áhrif
á námsárangur barna – árang-
urstenging launa er ekki einn af
þeim. Ég dreg hér fram megin-
rök í fimm liðum.
■ Félagslegur bakgrunnur nem-
enda hefur sterkustu tengslin
við árangur, skiptir þar mestu
viðhorf foreldra til menntunar
sem og væntingar þeirra til
barna sinna.
■ Það er margt sem bendir til að
grunnur sem lagður er í leik-
skóla og í fyrstu bekkj-
um grunnskóla hafi áhrif
á árangur (t.d. á læsi) við
lok grunnskóla. Líta má
á árangur við lok grunn-
skóla sem afrakstur af
10–14 ára námsferli nem-
andans í leik- og grunn-
skóla. Á þetta er bent
m.a. í skýrslum um PISA
2012.
■ Margoft hefur verið
bent á að það að bein-
tengja laun einstakra
kennara við árangur
nemenda sé bæði rangt og
órökrétt (sbr. það sem nefnt er
hér að framan). Margir kenn-
arar koma að kennslu hvers
barns í gegnum alla skóla-
gönguna.
■ Bestu skólakerfi heims eru
þau sem leggja áherslu á jöfn-
uð þannig að félagsleg staða
nemenda hafi ekki áhrif á
möguleika þeirra til góðrar
menntunar. Árangurstenging
launa ógnar þessu þar sem
hætt er við að börn sem eru
líkleg til að fá lágar einkunnir
verði ekki velkomin í viðkom-
andi skóla.
■ Samstarf innan skóla og á
milli skóla hefur sýnt sig að
vera sterkur áhrifaþáttur
við mat á gæðum og árangri.
Fagfólk vinnur saman að því
að finna bestu lausnirnar og
miðlar þekkingu og hugmynd-
um. Góður árangur er háður
því að næsti kennari, skóli eða
skólastig vinni líka vel. Það að
etja skólum saman hverjum
gegn öðrum í samkeppni um
fjármagn vinnur gegn slíku
samstarfi og þar með mikil-
vægum möguleika til að efla
skólastarf.
Við þetta má bæta varnaðar-
orðum um hvernig megi eða
megi ekki túlka niðurstöð-
ur ýmissa alþjóðlegra rann-
sókna. Skólafræðingarnir Har-
greaves og Shirley (2012) taka
saman einkenni á þeim skóla-
kerfum sem hafa komið hvað
best út í alþjóðlegum saman-
burði, í bók sinni The Global
fourth way. Aukin samkeppni
og samanburður milli kennara
eða skóla er ekki þar á meðal.
Þvert á móti leggja bestu skóla-
kerfin áherslu á jöfnuð og góða
kennsluhætti fyrir alla nem-
endur.
Birting á niðurstöðum um
árangur nemenda mun á engan
hátt stuðla að bættu skólastarfi
og því síður tengsl launa eða
fjármagns við árangursmæl-
ingar. Slíkt er tímaskekkja og
tíðkast ekki í þeim skólakerfum
sem koma best út í alþjóðlegum
samanburði.
Árangurstengdar greiðslur til
kennara eru tímaskekkja! Það þarf ekki að setja for-seta Íslands flóknar eða
viðamiklar reglur um
hvernig hann höndlar utan-
ríkismál Íslands á erlend-
um vettvangi, þvert ofan í
orð Össurar Skarphéðins-
sonar. Gildandi stjórnar-
skrá, virðing fyrir þverpóli-
tísku hlutverki talsmanns
þjóðarinnar, almenn skyn-
semi og samstarf við utan-
ríkisráðuneytið dugar
nógu vel. Sé þessu bland-
að saman á hlutlægan
hátt blasir við hvað forseti segir á
alþjóðavettvangi um einstök stefnu-
mál sem sitjandi ríkisstjórn hefur
afgreitt – eða fyrri ríkisstjórnir
– hafi sú nýjasta ekki breytt út af
fyrri og ríkjandi stefnu.
Hann útskýrir þau og minnir á
að þar sé um að ræða samþykkta
afstöðu ríkisstjórnar og Alþingis.
Hann fer gjarnan yfir deilur og
ólík sjónarmið innanlands ef því er
að skipta, eða segir frá því að um
stefnuna ríki sátt í meginatriðum.
Ef á hann er gengið með hans eigin
skoðun útskýrir hann hlutverk for-
seta sem ekki felst í stefnumót-
un utanríkismála heldur sé það
nær því að ýta undir umræður og
ákvarðanir í utanríkismálum jafnt
sem öðrum málaflokkum.
Vissulega hefur forsetinn mál-
frelsi, eins og utanríkisráðherra
bendir á. Hann hefur mörg tæki-
færi til að velta upp ólíkum skoð-
unum, jafnt sínum sem öðrum,
en hann veit hvenær slíkt á við
og hvenær ekki. Hann leggur
ekki persónulega skoðun sína á
umdeildum málum fram á alþjóða-
fundum, í erlendum fréttavið-
tölum um Ísland eða heimsmál-
um eða opinberum heimsóknum.
Til þessa fást margvísleg
önnur tækifæri.
Rangar hugmyndir
Hugmyndir um sérstaka
utanríkisstefnu forseta
Íslands eru rangar. Þess
vegna vakti það athygli
(og ég andmælti því) þegar
sitjandi forseti sagði sem
svo fyrir síðustu kosningar
að æskilegt teldist að sam-
hljómur væri með utan-
ríkisstefnu forseta og rík-
isstjórnar. Þar kom glöggt
fram að hann lítur öðrum augum á
sitt silfur en margur maðurinn og
alveg örugglega meirihluti Alþing-
is.
Sérhverjum forseta Íslands verð-
ur stundum boðið að halda ræðu
um norðurslóðamálefni á háskóla-
ráðstefnum eða mannamótum þar
sem hinir skipuðu fulltrúar Íslands
í Norðursheimskautsráðinu eða
skyldum stofnunum eru ekki form-
legir þátttakendur, eða að minnsta
kosti ekki virkir ræðumenn. Hann
heldur sína ræðu og skýrir stefnu
landsins í málefnum norðurslóða,
setur fram hugmyndir um úrbætur
eða nýjungar, viðrar ef til vill gagn-
rýni sem heyrst hefur eða hvaðeina
sem hann getur fært almenn rök
fyrir. Hann tekur þátt í umræðum
ef til þess er ætlast.
Komi að því að einhver sambæri-
lega boðinn ræðumaður setur fram
skoðun sem forseta líkar ekki, er
ekki sjálfgefið að hann mótmæli
þeim. Þar kemur til álita að segja
ekkert, upplýsa um stefnu Íslands
ef það á við eða vísa til skipaðra
landsfulltrúa. Þegar allt kemur
til alls gildir að forseti Íslands er
talsmaður og verjandi þorra lands-
manna en ekki sjálfs sín.
Ekki fl ókið verkefni
RENAULT CLIO RS – CUP CHASSIS
Vél: 1,6 Turbo 147 kW/200 hestöfl og 240 Nm við 1,750 snúninga á mínútu
„Dual Clutch Race“ kúpling, 6 gírar með þremur akstursstillingum Normal, Sport eða Race
18” álfelgur - Rafstýrð driflæsing - „Launch Control“ - RS sportsæti - RS innrétting með lituðum saumum
og sætisbeltum - 7” fjölmiðlunarlitaskjár - Hljómtæki með „Arkamys 3D sound“ og Renault „Bass Reflex“
hátalara- „Bluetooth“ - Lyklalaust aðgengi - Handfrjáls símabúnaður.
Verð 4.990.000 kr.
www.renault.is
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/
N
M
6
2
0
2
9
BL ehf / Sævarhöfða 2 / 110 Reykjavík 525 8000 / www.bl.is GE bílar, Reykjanesbæ, 420 0400 – Bílasalan Bílás, Akranesi, 431 2622 – Bílasala Akureyrar, Akureyri, 461 2533 – Bílaverkst. Austurlands, Egilsst., 470 5070 – IB ehf., Selfossi, 480 8080
FRUMSÝNING Í DAG FRÁ 12–16
FORSETINN
Ari Trausti
Guðmundsson
var meðal fram-
bjóðenda til
forseta kjörs 2012
➜ Birting á niðurstöðum
um árangur nemenda mun
á engan hátt stuðla að bættu
skólastarfi og því síður
tengsl launa eða fjármagns
við árangursmælingar. Slíkt
er tímaskekkja …
MENNTUN
Anna Kristín
Sigurðardóttir
lektor við Mennta-
vísindasvið Háskóla
Íslands