Fréttablaðið - 14.05.2014, Blaðsíða 44

| 10 14. maí 2014 | miðvikudagur
„Enginn saknar blóma sem aldrei urðu til, en garður án blóma laðar
ekki að sér fólk,“ segir í nýjasta tölublaði efnahagsritsins Vísbending-
ar. Í orðunum er vísað til lymskufullrar skaðsemi gjaldeyrishaftanna.
Í nýju Sjónarmiði Viðskiptaráðs Íslands, „Bætt fjárfestingarum-
hverfi: Lykill að afnámi hafta“, er líka bent á að gjaldeyrishöft séu
„stærsta hindrun í vegi efnahagsframfara“ hér á landi og að fórnar-
kostnaður vegna þeirra nemi „tugum milljarða á ári hverju“.
Höftin verða að víkja, um það er engum blöðum
að fletta og eitthvað virðist smámjakast í áttina,
svo sem með samkomulagi milli gamla Landsbank-
ans og þess nýja um að lengja í lánum.
Fórnarkostnaðurinn af þessu öllu saman virðist
um leið allmikill. Og að vanda eiga byrðarnar að
lenda á herðum almennings.
„Það er virkilega raunhæft að við getum ráðið við
afborganir okkar en í staðinn þurfum við væntan-
lega að sætta okkur við lægra raungengi krónunn-
ar,“ sagði Ásdís Kristjánsdóttir, formaður efnahags-
sviðs Samtaka atvinnulífsins, í viðtali við Frétta-
blaðið um helgina. Lækkandi gengi þýðir verri
lífskjör, vöruverð hækkar og verðtryggðar skuld-
ir í takt.
Þessi þróun er bara í aðdraganda afléttingar. Í
umfjöllun Viðskiptaráðs kemur fram að við það að
höftum verði létt megi gera ráð fyrir að krónan
veikist og verðbólga aukist og ofan á það bætist
vaxta píning Seðlabankans, sem þykist geta haft
áhrif á verðbólgu með því að skerða lánakjör í land-
inu. Verði aðstæður hagfelldar á þetta ástand að
verða tímabundið (að minnsta kosti fram að næsta
krónusnúningi). Verði aðstæður andsnúnar fer allt
til andskotans, líkt og lesa má úr umfjöllun Mark-
aðarins í dag um Sjónarmið Viðskiptaráðs.
Í besta falli getur þjóðin því vænst þess að geta,
eftir að hafa tekið á sig skerðingu lífskjara, kom-
ist í tímabundið jafnvægisástand í skugga óstöð-
ugs gjaldmiðils. Stórkostleg framtíðarsýn það. Ekki
alveg peningastefna sem stólandi er á.
Mætti þá heldur biðja um að fullreyndar yrðu
aðrar leiðir, svo sem með stuðningi Seðlabanka Evr-
ópu í ERM-II-myntsamstarfi áður en hér yrði tekinn upp alvörugjaldmið-
ill. Með þeirri leið gæti fólk á endanum losnað við eilífar áhyggjur af stöðu
smæstu sjálfstæðu myntar í heimi og hvernig henni reiðir af. Þannig hyrfi
líka vaxtaálag það sem hér þarf að vera til þess að tryggja alþjóðleg við-
skipti með þessa örmynt, áhættuálagið sem smyrst ofan á öll önnur kjör
og skerðir samkeppnisstöðu íslenskra fyrirtækja.
Vitlegast hefði maður talið í þessari stöðu sem þjóðin er í að ljúka að-
ildarviðræðum við Evrópusambandið og leggja fullbúinn samning í dóm
þjóðarinnar, með hverjum þeim kostum og göllum sem þeirri leið eru sam-
fara. Kostirnir við það að fá gjaldgenga og stöðuga mynt hljóta að vega
upp einhverja galla.
Áframhaldandi samlíf með krónunni ætti alltaf að vera leið B eða C í
áætlunum, slíkir eru kostir þess að losna við þann bagga sem þessi gjald-
miðill er og verður áfram á efnahagslífi landsins; örmynt sem sýnt hefur
verið fram á að er sjálfstæð uppspretta óstöðugleika og verðbólgu vegna
gengissveiflna sinna. Eitthvað verður undan að láta.
Í besta falli
getur þjóðin
því vænst þess
að geta, eftir
að hafa tekið á
sig skerðingu
lífskjara, komist
í tímabundið
jafnvægisástand
í skugga óstöð-
ugs gjaldmiðils.
Stórkostleg
framtíðarsýn
það.
Markaðshornið
Óli Kristján Ármannsson
olikr@frettabladid.is
Það kannast einhverjir við barna-
þættina um póstinn Pál sem bros-
leitur annaðist störf án skaðlegra
inngripa frá opinberum aðilum.
Má segja að einfaldleikinn sem
þar birtist sé ágætis einföldun á
póstmarkaði þar sem á fyrirtækj-
um hvíla ströng skilyrði neytend-
um til hagsbóta. Fyrirtækin eru
einnig háð því að starfsemi opin-
berra aðila sé í fullu samræmi við
góða og vandaða stjórnsýslu þannig
að markaðurinn gangi eins og vel
smurð vél – ekki ólíkt því hjá áður-
nefndum Páli.
En hvernig er svo stjórnsýsla
póstmála? Í stuttu máli er yfir-
stjórn í höndum innanríkisráðherra
en Póst- og fjarskiptastofnun (PFS)
hefur umsjón með framkvæmd
málaflokksins. Þá starfar sérstök
úrskurðarnefnd fjarskipta- og póst-
mála en heimilt er að kæra ákvarð-
anir PFS til hennar. Ætla mætti
að markaðurinn byggi við ábyrga
stjórnsýslu og afskipti stjórnvalda
í samræmi við lögbundin hlutverk
þeirra. En því miður er þann veru-
leika eingöngu að finna í áður-
nefndum barnaþáttum.
SVÞ hafa gagnrýnt stjórnsýslu
póstmála hér á landi. Gagnrýnin
hefur meðal annars verið að svo
virðist sem PFS hafi í störfum
sínum tekið sér hlutverk umfram
lögbundin verkefni stofnunarinn-
ar. Hefur stofnunin meðal annars
tekið til umfjöllunar eigin tillög-
ur að gjaldskrám fyrirtækja og
haft eigin hagsmuni að leiðarljósi
frekar en hagsmuni fyrirtækja eða
almennings. Á kjarnyrtri íslenskri
tungu kallast slíkt brot gegn lög-
mætisreglu stjórnsýsluréttar. Því
var áhugavert að sjá að umboðs-
maður Alþingis sendi nýlega á
úrskurðarnefnd fjarskipta- og póst-
mála og PFS ábendingar varðandi
starfsemi þessara aðila þar sem
gagnrýnt er að PFS hafi ekki gætt
að vönduðum stjórnsýsluháttum í
tilteknu máli.
Gerði umboðsmaður einnig
athugasemdir við að úrskurðar-
nefndin hefði staðfest ákvörðun
PFS þrátt fyrir að stofnunin hefði
farið út fyrir lögbundið hlutverk
sitt og þannig brugðist því hlut-
verki sínu að hafa aðhald með
stofnuninni. Einnig telur umboðs-
maður vafa leika á að tilteknir
nefndarmenn uppfylli lögbundin
hæfisskilyrði sem til þessara aðila
eru gerð. Ef satt reynist er komin
upp verulega alvarleg staða ef litið
er til þeirra úrskurða sem nefndin
hefur þegar kveðið upp.
En hver eru þá starfsskilyrði
póstfyrirtækja? Í fyrsta lagi er
yfirstjórn málaflokksins í höndum
ráðuneytis sem hefur ekki brugðist
að fullu við meintum meinbugum. Í
öðru lagi er eftirlit í höndum stofn-
unar sem umboðsmaður Alþingis
telur hafa farið út fyrir lögbundið
hlutverk sitt. Í þriðja lagi er starf-
semi úrskurðarnefndar fjarskipta-
og póstmála í uppnámi, enda vafa-
mál hvort einstakir nefndarmenn
uppfylla tiltekin hæfisskilyrði. Í
þessu umhverfi er fyrirtækjum í
samkeppni ætlað að starfa.
Að gefnu tilefni skal hér áréttað
eitt af markmiðum ríkisstjórnar-
innar, sem er að beita sér fyrir
endurskoðun regluverks atvinnu-
lífsins með einföldun og aukna
skilvirkni þess að leiðarljósi. SVÞ
ítreka mikil vægi þess að markmiði
þessu verði fylgt eftir.
SVÞ telja mikilvægt að stjórn-
völd tryggi að starfsumhverfi póst-
fyrirtækja sé í samræmi við hags-
muni fyrirtækja og almennings
og að eftirlitsaðilar starfi ávallt í
samræmi við vandaða stjórnsýslu.
Stjórnvöld verða því að bretta
upp ermarnar og taka rösklega til
hendinni í þessum málum og vinna
á þeim meinbugum sem uppi eru.
Ekki eingöngu til að tryggja starfs-
skilyrði póstfyrirtækja heldur
einnig til að lágmarka það tjón sem
þegar hefur orðið á starfsemi þess-
ara aðila.
Pósturinn Páll í íslenskum raunveruleika
Lífskjaraskerðingu almennings virðist þurfa til þess að bankar fái
borgað af erlendum lánum og gjaldeyrishöftum verði lyft:
Úr höftum án krónu
SKOÐUN
LÁRUS M. K. ÓLAFSSON
lögfræðingur hjá Samtökum versl-
unar og þjónustu
Volkswagen hefur náð yfi rráðum yfi r Scania í Svíþjóð
UNDIRVAGNAR VÖRUBÍLA FYRIR UTAN VERKSMIÐJU SCANIA Í SÖDERTÄLJE Í SVÍÞJÓÐ Þýski bílaframleiðandinn
Volkswagen greindi frá því í gær að hann hefði eignast nægilega stóran hlut í vörubílaframleiðandanum Scania til að taka yfir
þau hlutabréf sem út af standa. Fyrirtækið getur því haldið áfram áætlunum sínum um hagræðingu í vörubílaframleiðslu sinni
og tekið Scania af markaði. Financial Times greindi frá því í gær að Volkswagen hefði farið yfir 90 prósenta markið sem þurfti
til að kaupa út þá hluthafa sem eftir stóðu þegar sænski lífeyrissjóðurinn Alecta, með 2,04 prósenta hlut, lét af andstöðu sinni
og gekk að tilboði Volkswagen upp á 200 sænskar krónur á hlut. Tilboðið var lagt fram í febrúar á þessu ári. NORDICPHOTOS/AFP