Læknablaðið - 15.04.2000, Qupperneq 17

FRÆÐIGREINAR / KRANSÆÐAVIKKANIR A ISLANDI
Figure 4. The relative
number of percutaneous
coronary interventions
(PCI) in Iceland and
various countries during
the year 1995 (based on
reference 10).
Umræða
Próun kransœðaviðgerða: Fjöldi kransæðavíkkana
hefur aukist ört undanfarin ár hér á landi og miðað
við fólksfjölda er tíðni þessara aðgerða með því
hæsta sem þekkist (mynd 4) (10). Athyglisverð er sú
þróun að árið 1993 var ríflega helmingur allra krans-
æðaviðgerða hérlendis gerður með víkkunartækni en
árið 1998 var þetta hlutfall komið í 75% og er það í
takt við svipaða þróun erlendis (10). ítarlegur saman-
burður hefur verið gerður á árangri kransæðavíkk-
ana og opnum kransæðaaðgerðum í stórum slembi-
röðuðum rannsóknum. RITA-I rannsóknin sýndi að
árangur kransæðavíkkana í samanburði við opnar
kransæðaaðgerðir er góður, dánartíðni eftir rúmlega
sex ár var sambærilegur, bæði hjá sjúklingum með
þrengsli í einni eða fleiri kransæðum. Hins vegar
versnaði hjartaöng oftar hjá sjúklingunum í víkkun-
arhópnum og algengara var að þeir færu aftur í
kransæðavíkkun eða opna kransæðaaðgerð (11). í
BARI rannsókninni reyndist hjartadauði eftir fimm
ár algengari hjá sjúklingahópnum sem fór í krans-
æðavíkkun en hjá þeim sem fóru í hjáveituaðgerð.
Þessi munur reyndist þó alfarið vera vegna aukinnar
tíðni hjartadauða hjá sykursjúkum sem fóru í krans-
æðavíkkun, tíðni hjartadauða var sambærileg í hóp-
unum hjá þeim sem ekki voru með sykursýki (12).
Þessi rannsókn hefur verið notuð til að rökstyðja það
að sykursjúkum henti ekki að fara í kransæaðvíkkun,
einkum ef þrengsli eru í mörgum kransæðum (13).
Þess ber þó að gæta að hvorki RITA-I eða BARI
rannsóknin notuðu stoðnet og þær endurspegla því
ekki það vinnulag sem ríkir í dag. Hjá sjúklingum
með útbreiddan kransæðasjúkdóm kann versnandi
hjartaöng og þörf á enduraðgerð ekki endilega að
stafa af endurþrengslum á víkkunarstað heldur allt
eins vegna versnunar á æðakölkun og þrengslum á
öðrum stöðum í kransæðunum (14). Notkun statín-
lyfja hjá sjúklingum sem hafa farið í kranæðaviðgerð
gæti hins vegar dregið úr líkum á því, þó ekki hafi
verið sýnt fram á að þau minnki beint endurþrengsli
á víkkunarstað (15).
Nýleg rannsók (ARTS), þar sem kransæða-
víkkun með notkun stoðneta er borin saman við
hjáveituaðgerð hjá sjúklingum með þrengsli í
mörgum kransæðum, sýndi sambærilegan árangur
hvað varðar lífshorfur og líkur á kransæðastíflu
eða heilaáfalli. Víkkunarhópurinn þurfti samt
nokkru oftar að fara aftur í kransæðavíkkun
(12%), en nær helmingi sjaldnar en í eldri rann-
sóknum sem ekki notuðu stoðnet. Þrátt fyrir það
var heildarkostnaður hjá víkkunarhópnum lægri
eftir eitt ár en hjá þeim er fóru í hjáveituaðgerð
(16). Nýrri rannsóknir hafa líka sýnt betri árangur
við kransæðavíkkanir hjá sykursjúkum með notk-
un stoðneta, þó líkur á endurþrengslum og sega-
stíflu í stoðneti séu hærri en hjá þeim sem ekki eru
sykursjúkir (17,18). Ýmsar rannsóknir benda til
þess að hjáveituaðgerð gefi betri langtímaárangur
hjá sjúklingum með útbreiddan kransæðasjúkdóm
og skertan vinstri slegil, og kann þetta sér í lagi að
gilda fyrir sykursjúka (12,19).
Val á sjúklingum til víkkunaraðgerðar: Sjúk-
dómsbakgrunnur þeirra sjúklinga sem komu til
kransæðavíkkunar breyttist verulega á rannsókn-
artímabilinu, áhættuþættir hafa aukist og sjúkling-
um fjölgaði sem hafa fyrri sögu um hjartadrep eða
hafa farið í kransæðaviðgerð áður. Hlutfall sjúk-
linga með háþrýsting eða hækkað kólesteról jókst
á rannsóknartímabilinu. Kann það fyrra að endur-
spegla aukinn fjölda eldri sjúklinga en hið síðara
hert skilmerki fyrir því hvað telst hækkað kólest-
eról. Tíðni sjúklinga með þrengsli í þremur krans-
Læknablaðið 2000/86 245