Læknablaðið - 15.04.2000, Síða 29

FRÆÐIGREINAR / HEILSUTENGD LÍFSGÆÐI
ekki eins ánægðar með lífið og karlar og eldra fólk
er ekki eins ánægt og það yngra, gagnstætt niður-
stöðum fjölþjóðlegu rannsóknarinnar, en hvort
tveggja er í samræmi við mat fólks á heilsutengd-
um lífsgæðum sínum í heild og svör þess við spurn-
ingunni um álit á eigin heilsufari.
í fyrri rannsókn okkar skýrði þátturinn andleg
líðan mest af breytileika niðurstaðna. í þeirri
rannsókn voru rúm 40% sjúklinganna alkóhólistar
og aðrir geðsjúklingar. Niðurstöðurnar hjá fólki
almennt eru verulega öðru vísi, þar sem andleg líð-
an skýrir ekki nema rúm 20%, en almennt heilsu-
far 23% af breytileika svaranna. Svefn og fjárhag-
ur skýra 6-7% hvor þáttur. Kominn er til nýr þátt-
ur, ánægja, sem skýrir 9% af breytileikanum. í
rannsókn sem við erum að vinna að á miklu stærri
sjúklingahópi en áður var rannsakaður verður
kannað hvort breytileikinn skýrist eins og í þessari
rannsókn eða hvort ánægjan er eitthvað sem að-
eins þeir heilbrigðu njóta.
I mælingum á heilsutengdum lífsgæðum og í
öðrum klínískum mælingum er nauðsynlegt að
hafa viðmið svo að hægt sé að meta frávik sem
mælingarnar sýna og til að meta hvort endurtekn-
ar mælingar benda til bata eða versnunar. Til að
afla slíkra viðmiða þarf mælingar á stóru þýði af
almenningi án tillits til heilbrigðisástands enda er
þá gert ráð fyrir að almenningur sé yfirleitt nokk-
urn veginn heilbrigður. Hvorki er hægt né viðeig-
andi að setja einhver fátækramörk á heilsutengd
lífsgæði og segja að þau megi ekki vera undir þeim
mörkum. Og örðugt er að nálgast fullkomna við-
miðið, bestu lífsgæði, vegna þess hversu mismun-
andi fólk er og hversu mismunandi það metur
líðan sína og aðstæður sem hafa áhrif á hana. Við-
mið verður því meðaltal heilsutengdra lífsgæða
fólks á svipuðum aldri. Niðurstöður þessarar rann-
sóknar eru tilraun til að nálgast meðaltal þar sem
vægi aldraðra og þeirra veiku er heldur meira en ef
tekið hefði verið tilviljunarúrtak úr þjóðskrá. Þær
má nota til aldurs- og kynleiðréttingar við mæling-
ar á einstökum sjúklingum eða sjúklingahópum
svo að þær verði sambærilegar við það sem gerist
almennt á viðkomandi aldursskeiði.
Rannsóknin sýnir nauðsyn þess að taka tillit til
mismunar heilsutengdra lífsgæða hjá körlum og
konum og til breytinga sem verða á þeim með
aldrinum, þegar þarfir ýmissa hópa fyrir heilbrigð-
isþjónustu eru metnar.
Þakkir
Öllum sem svöruðu spumingalistanum kunnum við
bestu þakkir. Guðný Isaksen aðstoðaði við gagna-
söfnun. Vísindasjóður Landspítalans styrkti rann-
sóknina.
Prófið ásamt viðmiðum til kyn- og aldursstöðl-
unar er hægt að fá hjá höfundum.
Heimildir
1. Guyatt GH, Naylor D, Juniper E, Heyland DK, Jaeschke R,
Cook DJ. User’s Guides to the Medical Literature. XII. How
to use articles about Health-Related Quality of Life. JAMA
1997; 2277:1232-7.
2. Rose MS, Koshman ML, Spreng S, Sheldon R. Statistical
Issues Encountered in the Comparison of Health-Related
Quality of Life in Diseased Patients to Published General
Populations Norms: Problems and Solutions. J Clin Epidemiol
1999; 52:405-12.
3. Guyatt GH, Feny DH, Patrick DL. Measuring Health-Related
Quality of Life. Ann Int Med 1993; 118:622-9.
4. Helgason T, Björnsson JK, Tómasson K, Ingimarsson S.
Heilsutengd lífsgæði. Læknablaðið 1997; 83:492-502.
5. Jambon B, LeGal M, Pilate C. Quality of life in insomnia.
Validation study for a specifically designed questionnaire. Eur
Psychiatry 1995; 10/Suppl. 3: 87-9.
6. Björnsson JK, Tómasson K, Ingimarsson S, Helgason T.
Health-related quality of life of psychiatric and other patients
in Iceland: psychometric properties of the IQL. Nord J
Psychiatry 1997;51:183-91.
7. Keilen M, Treasure T, Schmidt U, Treasure J. Quality of life
measurements in eating disorders, angina, and transplant
candidates: are they comparable? J Royal Soc Med 1994; 87:
441-4.
8. Gill TM, Feinstein AR. A critical appraisal of the quality of
Quality-of-Life measurements [review]. JAMA 1994; 272:619-
26.
9. Sigurðardóttir V. Quality of Life of Patients with Generalised
Malignant Melanoma on Chemotherapy [disp.]. Stockholm:
The Psychosocial Unit, Department of Oncology, Radium-
hemmet, Karolinska Hospital; 1996.
10. Helgason Á. Prostate Cancer Treatment and Quality of Life -
a Three Level Epidemiological Approach [disp.]. Stockholm:
Karolinska Institute; 1997.
11. Croog SH, Levine S, Testa MA, Brown B, Bulpitt CJ, Jenkins
CD, et al. The effects of antihypertensive therapy on the
quality of life. N Engl J Med 1986; 314: 657-64.
12. Brazier JE, Harper R, Jones NMB, O’Cathain A, Thomas KJ,
Usherwood T, et al. Validating the SF-36 survey questionnaire:
new outcome measure for primary care. BMJ 1992; 305:160-4.
13. Brorsson B, Ifver J, Hays RD. TTie Swedish Health-Related
Quality of Life Survey (SWED-Qual). Quality of Life Re-
search 1993; 2:33-45.
14. Jenkinson C, Coulter A, Wright L. Short-form 36 (SF 36)
health survey qustionnaire: normative data on adults of
working age. BMJ 1993; 306:1437-40.
15. Hjermstad MJ, Fayers PM, Bjordal K, Kaasa S. Health-
Related Quality of Life in the general Norwegian population
assessed by the European Organization for Research and
Treatment of Cancer Core Quality-of-Life Questionnaire. J
Clin Oncol 1998;16:1188-96.
16. Anonymous. Health Related Quality-of-Life Measures -
United States 1993. JAMA 1995; 273:1084-5.
17. Jónsson HF, Ólafsson S. Lífsskoðun í nútímaþjóðfélögum.
Reykjavík: Félagsvísindasstofnun Háskóla íslands; 1991.
18. Ólafsson S. íslenska leiðin. Reykjavík: Tryggingastofnun ríkis-
ins, Háskólaútgáfan; 1999.
19. Norusis M. SPSS base, advanced and professional guides.
Chicago: SPSS Inc.; 1993.
20. Sigurðsson K. Kjör íslendinga. Efnahagur einstaklinga og fjöl-
skyldna 1996. Reykjavík: Félagsvísindastofnun; 1997.
21. Einarsson I, Magnússon G, Ólafsson Ó. Könnun á heilsu-
gæsluþjónustu 16.-21. október 1981. Læknablaðið 1984; 70:
225-36.
22. Helgason T, Björnsson JK, Zoéga T, Þorsteinsson HS, Tómas-
son H. Psychopharmacoepidemiology in Iceland: effects of
regulations and new medications. Eur Arch Psychiatry Clin
Neurosci 1997; 247: 93-9.
23. Ólafsson S. Hugarfar og hagvöxtur. Reykjavík: Félagsvísinda-
stofnun Háskóla íslands; 1996.
Læknablaðið 2000/86 257
L