Læknablaðið - 15.04.2000, Side 42

FRÆÐIGREINAR / ÞING SKURÐLÆKNA, SVÆFINGA- OG GJÖRGÆSLULÆKNA
Á aógeróarkvöldi (kl. 22:00). Hlutfall þeirra sem svöruðu Daginn eftir (kl. 10:00). Hlutfall þeirra sem svöruðu
Almenn líðan n=43 % n=42 %
Góð 11,62 28,57
Bærileg 65,11 61,90
Slæm 23,27 9,53
Verkir (VAS) n=38 n=39
<3 39,47 56,76
3-5 26,32 27,03
>5 34,21 16,21
Ógleði n=43 n=40
Engin 62,79 81,58
Lítil 23,26 15,79
Mikil 13,95 2,63
Svefn n=40
Eölilegur 77,50
Andvaka 5,00
Andvaka vegna verkja 17,50
Umræða: Meiriháttar fylgikvillar eru sjaldgæfir eftir ferliaðgerðir
en vanlíðan, verkir, ógleði og svefntruflanir eru afskaplega algeng.
Við sem störfum við ferliþjónustu fréttum lílið af þessum vanda-
málum og ef til vill er of lítið gert úr þeim. Líðan eftir heimkomu
hefur eflaust áhrif á álit sjúklinga á ferliverkaþjónustunni. Finna
þarf leiðir til að bæta líðan sjúklinga eftir útskrift.
Ályktanir: Byggja þarf upp kerfi til að fylgjast betur með ferlisjúk-
lingum eftir að þeir koma heim. Enn fremur þarf að bæta verkja-
meðferð og meðferð við ógleði. Betri fræðsla til sjúklinga um skurð-
aðgerðir og betri undirbúningur gæti bætt líðan ferlisjúklinga eftir
útskrift.
S 07 Hafa reykingar forspárgildi á ógleðitíðni og tíma útskriftar
eftir dagaðgerðir? Úttekt á 93 dagaðgerðum í Domus Medica
Gisli Vigfússon
Frá Domus Medica
Inngangur: Ógleði og uppköst eru algeng vandamál eftir aðgerðir.
Fyrir utan að valda vanlíðan, geta einkennin valdið truflun á saltbú-
skap, hindrað eðlilega næringarinntöku og valdið skaða á aðgerðar-
svæði. Ógleði eftir dagaðgerðir hindra oft að sjúklingar geti útskrif-
ast til síns heima. Pekkt er að áhættan eykst við ákveðnar aðgerðir
og svæfingar, notkun ópíat verkjalyfja og er hærri hjá konum en
körlum svo og hjá þeim sem ekki reykja. Ógleðitíðni og tími út-
skriftar var könnuð hjá 93 sjúklingum eftir dagaðgerðir og þeir sem
reyktu voru bornir saman við þá sem ekki reyktu.
Efniviður og aðferðir: Níutíu og þrír sjúklingar voru með í úttekt-
inni. Um var að ræða ungar konur, sem allar fóru í sambærilega að-
gerð. Pær voru allar í áhættuflokki I (ASAI) og voru á aldrinum 16-
47 ára gamlar. Skráðar voru reykingavenjur sjúklinga. Þegar sjúk-
lingar töldust útskriftarhæfir voru útskriftartími, ógleði, uppköst og
svimi í sitjandi stöðu metin. I þeim tilfellum þar sem sjúklinga svim-
aði var oftast beðið með útskrift og þeim gefinn vökvi í æð.
Niðurstöður: í þeim hópi sem ekki reykti voru 40 sjúklingar, meðal-
aldur 27,5 ára (16-41). Reykingafólk voru 53, meðalaldur 30,9 ára
(18-47). í þeim hópi sem ekki reykti höfðu 14 (35%) ógleði á móti
fimm (9,4%) í reykingahópnum. Fimm (12,5%) sjúklingar köstuðu
upp í þeim hópi sem ekki reykti á móti tveimur (3,8%) í reykinga-
hópnum. Svimi var hjá 11 (27,5%) sjúklingum sem ekki reyktu á
móti fjórum (7,5%) í þeim hópi sem reykti. Þeir sem ekki reyktu út-
skrifuðust að meðaltali 120 (30-285) mínútum eftir að aðgerð lauk á
móti 105 (30-240) mínútum í reykingahópnum.
Ályktanir: Greinileg fylgni virðist vera á milli reykinga og tíðni
ógleði og uppkasta eftir dagaðgerðir. Reykingarfólk virðist hafa
aukið þol gegn ógleðivaldandi þáttum svæfingalyfja sem styttir dvöl
þess á vöknun eftir aðgerðir. Við tímasetningu aðgerða mætti því
taka mið af reykingavenjum sjúklinga.
E 01 Kransæðaaðgerðir án hjarta- og lungnavélar
Andri Konráðsson, Bjarni Torfason
Frá handlækningadeild Landspítalans
Fyrirspurnir: andrikon@rsp.is
Stöðvun hjartans og notkun hjarta- og lungnvéla og við kransæða-
aðgerðir tryggir flutning súrefnismettaðs blóðs til vefja og hjarta-
vöðva meðan á aðgerð stendur og gerir mögulegt að sauma áveitu-
æðar til kransæða. Fylgikvillar vélanna eru þó umtalsverðir, svo
sem möguleg súrefnissþurrð í hjartavöðva, hætta á heilaslagi og
þörf fyrir blóðgjöf.
Hjartaaðgerðir á sláandi hjarta hafa því lengi þótt fýsilegur kost-
ur en helsti annmarki slíkra aðgerða er að tæknilega er mjög erfitt
að sauma græðlinga á hjarta sem slær. Fyrir nokkrum árum hófu
menn að gera hjáveituaðgerðir án hjarta- og lungnavélar gegnum
lítinn brjóstholsskurð en með þeirri tækni var aðeins hægt að veita
á eina æð, framveggskvísl.
í lok árs 1999 hófst á Landspítalanum notkun á nýju tæki, svo-
kölluðum Octopus (Medtronic, Inc., Minneapolis, Minn.) en það er
armur með sogskálum sem festast á hjartað og kynsetja það. Þann-
ig að hægt er að sauma græðlingana á án truflunar frá samdrætti
hjartans. Með þessu tæki er nú mögulegt í völdum tilfellum að gera
hjáveitu á fleiri kransæðar í gegnum bringubeinsskurð án hjarta- og
lungnavélar og losna þannig við það mikla inngrip sem notkun
þeirra er.
Farið var yfir ábendingar og árangur þeirra aðgerða sem hafa
verið gerðar til þessa með þessari nýju tækni og könnuð tíðni fylgi-
kvilla og afdrif sjúklinga.
Niðurstöðurnar verða kynntar á þinginu.
E 02 TMR leysimeðferð bætir líðan hjartasjúklinga
Bjarni Torfason
Frá hjarta- og lungnaskurödeild Landspítalans
Fyrirspurnir: bjarnito@rsp.is
Inngangur: Meðferð með hjartaleysi (TMR) er fólgin í því að göt
eru skotin gegnum hjartavöðvann með leysigeisla. Við það minnka
brjóstverkir hjá kransæðasjúklingum sem þjást af verkjum þrátt
fyrir hefðbundna meðferð. Á hjarta- og lungnaskurðdeild Land-
spítalans hafa verið gerðar fimm slíkar TMR aðgerðir, fjórar þar
sem hjartaleysi (EXIMER) var beitt eingöngu og ein þar sem beitt
var hjartaleysi og kransæðahjáveitu á sláandi hjarta (OPCABG)
samtímis. Tilgangur þessarar rannsóknar er að skoða skammtíma-
árangur nýrrar meðferðar á Landspítalanum.
Efniviður og aðferðir: Frá 15.12.1998 til 11.01.2000 fengu fimm
sjúklingar TMR meðferð (meðalaldur 70,2 ár), allir sjúklingarnir
höfðu áður farið í kransæðaskurðaðgerð eina til þrjár auk krans-
æðavíkkana. Fyrir aðgerðina höfðu fjórir hjartaöng NYHA class IV
268 Læknablaðið 2000/86