Læknablaðið - 15.07.2000, Blaðsíða 35

FRÆÐIGREINAR / BARNALÆKNISFRÆÐI
Hæð og þyngd íslenskra barna
og unglinga 6-20 ára
Atli
Dagbjartsson13
Árni V. Þórsson2 3
Gestur I. Pálsson1
Víkingur H.
Arnórsson1'3
Frá 'Barnaspítala Hringsins,
2barnadeild Sjúkrahúss
Reykjavíkur, 3læknadeild
Háskóla íslands. Fyrirspurnir,
bréfaskipti: Atli Dagbjartsson,
Barnaspítala Hringsins
Landspítala Hringbraut. Sími:
560 1000. Netfang: atlid@rsp.is
Árni V. Þórsson, barnadeild
Landspítala Fossvogi. Sími:
525 1000. Netfang:
arniv@shr.is
Lykilorð: íslensk börn, vöxtur,
hœöarmœlingar, þyngdar-
mœlingar
Ágrip
Inngangur: Rannsóknir á vexti barna og unglinga
gefa verðmætar upplýsingar um heilsufar, næringar-
ástand og almenna velmegun, bæði einstaklinga og
heilla þjóða. Óhætt er að fullyrða að vaxtarferill er
einn besti mælikvarði sem völ er á til að fylgjast með
almennu heilsufari og heilbrigði bama. Til þessa hafa
ekki verið gerðar staðlaðar rannsóknir á vexti og
þroska íslenskra barna.
Hér eru birtar niðurstöður rannsóknar á hæð og
þyngd íslenskra barna og unglinga á aldrinum 6-20
ára, en rannsóknin er hluti af stórri þverskurðarrann-
sókn á vexti, þroska og næringarástandi íslenskra
ungmenna.
Efniviður og aðferðir: Hæð, sethæð og þyngd var
mæld hjá alls 6500 skólabörnum, 3173 stúlkum og
3327 piltum á árabilinu 1983-1987. Börnin voru valin
samkvæmt fæðingardegi úr þjóðskrá, bæði af höfuð-
borgarsvæðinu og úr ýmsum grunn- og framhálds-
skólum í öllum landsfjórðungum. Hæð barnanna var
mæld sitjandi og standandi með Harpenden stadio-
meter og þau vegin léttklædd með löggiltri reisluvog.
Niðurstöður: Meðalgildi og staðalfrávik fyrir hæð,
sethæð og þyngd eru gefin upp í töflum. Birt eru
vaxtarlínurit fyrir hæð, þyngd og sethæð. Ekki fannst
marktækur munur á hæð eða þyngd barna í þéttbýli
og dreifbýli. Rannsóknin leiddi í ljós að vöxtur
íslenskra barna er á öllum aldursskeiðum nánast eins
og vöxtur norskra barna. Samanborið við aðra nor-
ræna vaxtarstaðla, og staðla Alþjóðaheilbrigðisstofn-
unarinnar, eru íslensk börn hávaxin, einkum í byrjun
kynþroskaskeiðs.
Alyktanir: Islensk börn eru hávaxin og vöxtur ís-
lenskra barna fylgir nánast sama ferli og vöxtur
norskra bama og samræmist það nánum skyldleika
þjóðanna.
Inngangur
Rannsóknir á vexti barna og unglinga gefa verðmæt-
ar upplýsingar um heilsufar, næringarástand og al-
menna velmegun bæði einstaklinga og heilla þjóða
(1). Línurit yfir hæð og þyngd eru notuð til að meta
þroska, líkamsvöxt og framfarir barna frá fæðingu og
þar til vexti líkur að loknum kynþroska.
Notkun vaxtarlínurita hefur aukist mjög á undan-
förnum áratugum og er óhætt að fullyrða að vaxtar-
ferill er einn besti mælikvarði sem völ er á til að fylgj-
ast með almennu heilsufari og heilbrigði barna.
EIIIGLISH SUMMARY
Dagbjartsson A, Þórsson AV, Pálsson Gl, Arnórsson VH
Height and weight of lcelandic children 6-20
years of age
Læknablaðið 2000; 86: 509-14
Introduction: Monitoring growth rate in children reflects
the state of health and nutrition of the individual as well as
the state of health of a nation.
Until now little information has been available about the
growth pattern of lcelandic children. We report here the
results of a nationwide cross-sectional study of growth in
lcelandic children aged 6-20 years.
Material and methods: Height, standing and sitting and
weight were measured in a total of 6500 schoolchildren,
3173 girls and 3327 boys. The measurements were
performed 1983-1987. Children were randomly selected
from The National Registry according to date of birth from
both urban and rural areas of the whole country of lceland.
Stature was measured by a Harpenden stadiometer and
the children were weighed in underwear only using a
standardized scale.
Results: The mean values and standard deviations for
height, standing and sitting and weight are presented in
tables. Growth charts for height weigt and sitting height
are presented. No difference in height and weight was
found between children from rural and urban areas. The
results show that the growth of lcelandic children is in all
age groups almost identical to the growth of Norwegian
children. Compaired to other Nordic and WHO growth
'standards, lcelandic children aretall, especially during
early pubertal development.
Conclusions: lcelandic children are tall and the growth of
lcelandic and Norwegian children follows the same pattern
wich supports the theory that the two nations are closely
related.
Keywords: lcelandic children, growth, height, weight.
Correspondance: Atli Dagbjartsson. E-mail: atlid@rsp.is
Árni V. Þórsson. E-mail: arniv@shr.is
Upplýsingar um vöxt íslendinga og stærð þeirra
fyrir síðustu aldamót eru fremur takmarkaðar. Helst
ber að nefna ýmsar sögulegar heimildir, sem ekki
geta talist áreiðanlegar, og rannsóknir prófessors
Jóns Steffensens á beinum fornmanna (2). Árið 1925
birti prófessor Guðmundur Hannesson niðurstöður á
hæðarmælingum íslenskra karlmanna (3). í heil-
brigðisskýrslum 1963 birti Benedikt Tómasson þá-
verandi skólayfirlæknir töflur um hæð og þyngd
Læknablaðið 2000/86 509