Læknablaðið - 15.07.2000, Blaðsíða 55

UMRÆÐA & FRÉTTIR / LÆKNAR í KLEMMU
Eineygðir Samverjar...
En læknar eru umboðsmenn sjúklinga og ber að standa á rétti þeirra
Ólafur Ólafsson
Höfundur er fyrrverandi
landlæknir. Formaður
Félags eldri borgara.
FYRIR RÚMUM 20 ÁRUM SKRIFAÐI ÉG GREINARKORN í
Læknablaðið um þögn lækna á þingum. Hvatti ég
lækna til þess að loka sig ekki inni á stofnun en taka
virkan þátt í þjóðmálaumræðunni. Margar ákvarð-
anir er hafa veigamikil áhrif á heilsufarið eru teknar
utan heilbrigðisgeirans. Má vera að Iæknar hafi á
stundum komið með tillögur en síðan vart söguna
meir. Enginn læknir situr við pólitíska borðið þar sem
ákvarðanir eru teknar og afgreiddar. I samræmi við
lagabreytingar „bandormsins“ fyrir þremur árum hafa
læknar lækkað í sessi í stjómarstiga sjúkrastofnana.
Enda grasserar nú tilskipunarstjórnunarstíllinn.
Læknar sem sýna frumkvæði eru taldir „óþægir“ og
því gjarnan sniðgengnir í stjórnarstöður.
Fjármögnun og framtíðaráætlanir um skipulag
heilbrigðisþjónustunnar dregur dám af þessu áhrifa-
leysi lækna. Petta einskorðast ekki við ísland saman-
ber tilvitnanir í formann norsku læknasamtakanna á
bls. 457 í Læknablaðinu 6/2000. Hann telur, að í Nor-
1984. Hann var fulltrúi íslands í stjóm
NAF 1979-1985, varaforseti þess
1991-1993, forseti þess 1993-1995 og
hefur verið aðalritari þess frá 1997. Þá
var Porsteinn í ritstjórn Acta
Anaesthesiologica Scandinavica frá
1987 til 1999.
Jón var í stjóm Svæfinga- og gjör-
gæslulæknafélags íslands frá 1981 til
1990. Hann var í stjóm NAF 1985-
1997 og í undirbúningsnefnd fyrir
ráðstefnur NAF í Reykjavík 1985 og
1995.
Jón
Sigurðsson
Þorsteinn er í dag yfirlæknir gjör-
gæsludeildar Landspítala við Hring-
braut og dósent við læknadeild
Háskóla Islands og Jón starfar hjá
Tryggingastofnun ríkisins eftir alvarl-
egt umferðaslys sem hann varð fyrir í
desember 1998.
Sveinn Geir Einarsson
formaður Svæfinga- og
gjörgæslulæknafélags íslands
egi „ríki breið samstaða um að sjálfstætt starfandi
læknar verði að beygja sig undir ákvarðanir þar til
kjörinna pólitískra stjórnvalda sem setja starfsemi
þeirra skipulagslegan og efnahagslegan ramma“.
Læknar verða vissulega að fylgja reglum lýðræðis-
ins en mega ekki gleyma því, að samkvæmt landslög-
um (læknalögum og lögum um heilbrigðisþjónustu)
er þeim skylt að veita þá bestu læknisfræðilega þjón-
ustu sem völ er á hverju sinni. Forgangsröðun á að
vera að mestu á höndum lækna. Að mínu mati bregð-
umst við sjúklingum ef við framfylgjum ekki framan-
greindum lögum. Að vísu tekur fyrrnefndur formað-
ur undir þá skoðun.
Menn virðast hafa gleymt því að læknar eru í raun
umboðsmenn sjúklingsins. Ekki væri úr vegi að tals-
menn Læknablaðsins hefðu þær skyldur lækna í huga.
Eg hefi í endurminningum mínum og víðar minnst á
að nýlega gengu tvö mál á Norðurlöndum sem lýsa
réttum viðbrögðum heilbrigðisstarfsfólks ef fjárveit-
ingavaldið þrengir um of að heilbrigðisþjónustunni.
Foldamálið í Noregi: Heilbrigðisstarfsfólk sætti sig
ekki við niðurskurð varðandi umönnun sjúkra, aldr-
aðra í Folda.
Biðlistamálið í Danmörku: Yfirlæknir taldi niður-
skurð í fjármálum skaða sjúklinga og mótmælti og fór
fram úr fjárveitingu. Sjúkrahúsforstjórinn taldi að
yfirlæknir yrði að víkja.
I báðum þessum málum fóru heilbrigðisstarfs-
menn með deilurnar fyrir dómstóla og þeir úrskurð-
uðu málshefjendum í vil. Þannig ber umboðsmönn-
um að haga sér ef gengið er á rétt sjúklinga að þeirra
mati. Lýðræðisleg leið er fundin til þess að standa
vörð um hag sjúklinga.
Ég fagna því að stjómendur Elliheimilisins
Grundar og DAS hafa uppi mótaðgerðir í svipuðum
málum.
En læknar verða að ná aftur sætum við borð
stjórnmálamanna ef ekki á illa að fara.
Aðalspumingin er: Eiga læknar að þjóna peninga-
og markaðsvaldinu betur en sjúklingum? Mér er
kunnugt um marga sjúklinga sem beðið hafa tjón á
heilsu vegna seinkunar á aðgerð í skjóli manneklu og
aðstöðuleysis (fjárskorts).
Að lokum: Ekki fannst mér nægilega vel gengið úr
skugga um vilja frú Svendsen fyrir aðgerð, sjá bls. 456
í Læknablaðinu 6/2000.
525 Læknablaðið 2000/86
Læknablaðið 2000/86 525