Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - 15.07.2003, Síða 8

Læknablaðið - 15.07.2003, Síða 8
RITST JÓRIUARGREINAR Kostnaður og söguleg þróun Eggert Sigfússon bendir í nýlegri grein á að hér á landi hefði verið hægt að spara fimm milljarða króna ef læknar hefðu notað þíasíð í stað nýrri lyfja við blóðþrýstingi sem eru margfalt dýrari (12). Þótt fræðilega sé ólíklegt að hægt hefði verið að ná því marki er vissulega ástæða til að taka undir hugleið- ingar Eggerts og reyna að læra eitthvað af sögulegri þróun þessara mála. I bandarískum leiðbeiningum um meðferð á há- þrýstingi var þegar árið 1973 mælt með að nota þíasíð sem fyrsta lyf í slíkri meðferð (JNC-III) (3). Um 10 árum síðar var betahemlum bætt á lista klínískra leið- beininga sem fyrsta valkosti. Árið 1988 bættu Banda- ríkjamenn ACE hemlum og kalsíumgangalokum við sem mögulegu fyrsta lyfi (JNC-IV) enda þótt sannan- ir skorti fyrir ágæti þeirra. Þar með voru fjögur lyf orðin jafngild sem fyrsta val. Leiðbeiningar frá Bandaríkjunum hafa að sjálfsögðu mikil áhrif víða um heim. Síðustu tvo áratugi hafa vinsældir ACE hemla og kalsíumgangaloka aukist gríðarlega þótt þau séu margfalt dýrari en þíasíðin eins og getið er hér að ofan. Þessi árangursríka markaðssetning ACE hemla og kalsíumgangaloka byggði á tiltrú og vænt- ingum um að þessi lyf hefðu minni aukaverkanir og veittu betri vörn gegn hjarta- og æðasjúkdómum en eldri lyf. Það sem einkum var sett út á notkun þvag- ræsilyfja var að þau leiddu til mikils kalíumtaps og ýmissa aukaverkana, svo sem getuleysis hjá körlum og höfuðverkjar. Skýringar á þessu mátti rekja til þess að þíasíðin voru í upphafi (á árunum 1960-1980) notuð í alltof stórum skömmtum. Rannsóknir sem birtust um og eftir 1980 sýndu að þíasíð, svo sem hýdróklórþíasíð í skömmtunum 12,5 til 25 mg á dag, höfðu sambærileg blóðþrýstingslækkandi áhrif og hærri skammtar, en mun minni aukaverkanir á efna- skipti og geðhrif en sömu lyf í stærri skömmtum (13). Þessar upplýsingar nægðu samt ekki til að endur- vekja traust manna á þíasíðum, hver svo sem ástæðan kann að hafa verið. Lokaorð Fjármunum til heilbrigðismála eru takmörk sett og því hagur allra að þeir nýtist sem best. Það er því mik- ið fagnaðarefni að besta lyfið við meðferð á háþrýst- ingi sé jafnframt það ódýrasta. Það sem vekur mesta athygli í umræðunni um meðferð háþrýslings er sú staðreynd að læknastéttin hefur litla fjárhagslega ábyrgð þegar kemur að ávís- unum á lyf. Síðustu tvo áratugi hafa læknar getað val- ið um fjóra góða lyfjaflokka til að meðhöndla há- þrýsting. Verð virðist ekki hafa skipt miklu máli, heldur fyrst og fremst það hvort eitt lyf sé aðeins betra en annað. Ekki hefur verið tekið tillit til þess að slíkur ávinningur hefur lítið klínískt vægi þar eð hann er vart mælanlegur nema í mjög umfangsmiklum rannsóknum. Hér hlýtur upplýsingum til lækna að vera ábótavant og kynning á rannsóknarniðurstöð- um ekki eins hlutlaus og æskilegt væri. í öðru lagi hefur umræðan um áhrif lyfjafyrirtækja á ávísanavenjur lækna og áhrif þeirra á skoðana- myndandi leiðtoga fengið byr undir báða vængi. í BMJ 31. maí síðastliðinn er þetta aðalþema blaðsins. Þar er meðal annars bent á að „food, flattery and friendship" séu áhrifamikil vopn iðnaðarins til að ná takmarki sínu (14). Á forsíðu blaðsins sér listamaður- inn læknastéttina fyrir sér sem svín hámandi í sig góð- gæti lyfjakynnisins. Þetta virðist við fyrstu sýn vera mikil móðgun við læknastéttina, en kannski eru ástæðurnar ærnar og ádeilan tilvalið tækifæri fyrir stéttina til að skoða sinn gang. Heimildir 1. The ALLHAT officers and coordinators for the ALLHAT Collaborative Research Group. Major outcomes in high-risk hypertensive patients randomized to angiotensin-converting enzyme inhibitor or calcium channel blocker vs diuretic: The Antihypertensive and Lipid-Lowering Treatment to Prevent Heart Attack Trial (ALLHAT). JAMA 2002; 288: 2981-97. 2. Appel LJ. The verdict from ALLHAT-thiazide diuretics are the preferred initial therapy for hypertension. JAMA 2002; 288: 3039-42. 3. Hernborg A, Hákansson J, Werkö L, Berglund G. Tiazidema áterupprepade - dags att ándra förskrivningsmönster. Lákar- tidningen 2003; 100: 408-10. 4. Lindblad U, Melander A. Tiaziddiuretika medicinskt och eko- nomiskt överlágsna. Lákartidningen 2003; 100:413-4. 5. Chalmers J. All hats off to ALLHAT: a massive study with clear messages. J Hypertens 2003:21: 225-8. 6. Kaplan NM. The meaning of ALLHAT. J Hypertens 2003; 21: 233-4. 7. Andersen K. ALLHAT rannsóknin: Á að setja alla blóðþrýst- ingsmeðferð undir sama hatt? (ritstjórnargrein). Læknablaðið 2003; 89:183-4. 8. Wing LMH, Reid CM, Ryan P, Beilin U, Brown MA, Jennings GLR, et al. A comparison of outcomes with angiotensin-con- verting-enzyme inhibitors and diuretics for hypertension in the elderly. N Engl J Med 2003; 348: 583-92. 9. Frohlich ED. Treating hypertension - What are we to believe? N Engl J Med 2003; 348: 639-41. 10. The Therapeutics Initiatives, The answer: thiazides first-line for hypertension. Therapeutics Letter, 2003; 47 (January- March). www.ti.ubc.ca/pages/letter47.hun (júní 2003) 11. Chobanian AV, Bakris GL, Black HR, Cushman WC, Green LA, Izzo JL, et al. The Seventh Report of the Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treat- ment of High Blood Pressure The JNC 7 Report. JAMA 2003; 289:2560-72. 12. Sigfússon E. Sparnaðarmöguleikar í flokki blóðþrýstingslyfja. Læknablaðið 2003; 89:163. 13. Sigurðsson JA. Bengtsson C. Meðferð háþrýstings með þvag- ræsilyfjum í litlum skömmtum. Læknablaðið 1983; 69:11-4. 14. Moynihan R. Who pays for the pizza? Redefining the relation- ships between doctors and drug companies. 1: Entanglement. BMJ 2003; 326:1189-92. 564 Læknablaðið 2003/89
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88

x

Læknablaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.