Læknablaðið - 15.07.2005, Blaðsíða 43

UMRÆÐA & FRÉTTIR / UPPLÝSINGATÆKN
Þegar tölvan frýs og síminn þagnar...
- Unnið að því að koma í veg fyrir að bilanir geti breiðst út og lamað allt tölvu- og símkerfi
Landspítala eins og gerðist í lok maí
Óneitanlega brá mörgum illa þegar tölvu- og sím-
kerfi Landspítala varð skyndilega óvirkt 31. maí
síðastliðinn. Öll samskipti urðu afar erfið og stóð
þetta ástand í nokkrar klukkustundir. Á meðan
mátti sjá starfsfólk á þönunt með farsíma eða tal-
stöðvar að vopni en aðgangur að sjúkraskrám var
lokaður. Pótt allt færi vel að lokunr og ekki væri
hægt að rekja nein teljandi óhöpp til þessa ástands
segir það sig sjálft að svona uppákoma er ekki við-
unandi í rekstri þessarar voldugu stofnunar, öryggi
sjúklinga er í veði.
Segja má að ein ástæða þess hversu bilt fólki
varð við sé sú hversu stöðugt tölvukerfi spítalans
hefur verið. Að sögn þeirra Friðþjófs Bergmann
yfirmanns tækniþjónustu og Ólafs Aðalsteinssonar
forstöðumanns upplýsingalæknisviðs hefur kerfið
verið afar stöðugt frá árinu 1998 og þess vegna hafi
allir verið óviðbúnir svona mikilli bilun.
Fram hefur komið í fréttum að svokallaður
skiptir sem er í húsnæði endurhæfingar í Kópavogi
hafi bilað og segir Friðþjófur að komið hafi upp
framleiðslugalli sem lýsti sér þannig að tækið fór
að senda frá sér stöðugan straum falskra skila-
boða sem smárn saman hægðu á kerfinu þar til það
stöðvaðist. Nokkurn tíma tók að finna hvar bilunin
var vegna þess að alls eru 260 skiptar á spítalanum
og lágu allir undir grun.
Umferðarstjórnin bilaði
Það má kalla kaldhæðni örlaganna að hluti skýr-
ingarinnar á biluninni er sá að það stóð yfir vinna
við að korna í veg fyrir að einmitt svona bilanir geti
orðið. Til þess að skýra það nánar þarf að lýsa ögn
uppbyggingu tölvukerfisins.
Kerfið er samsett af tveimur lögum. Annars
vegar er burðarlag sem líkja má við vegakerfi
landsins. Hins vegar er stjórnunarlag þar sem
umferðinni um kerfið er stjórnað. Að sögn þeirra
Friðþjófs og Ólafs er burðarlagið ákaflega traust
og öflugt. Hins vegar hefur að undanförnu staðið
yfir vinna við að styrkja stjórnunarlagið og skipta
kerfinu upp í minni einingar í þeim tilgangi að tak-
marka útbreiðslu bilana.
„Pað má líkja þessu við lögreglumenn sem
eru að stjórna umferð á vegi. Fram til þessa hafa
þeir einungis verið tveir en nú er verið að fjölga
M
w ■rti
1 .1 •i'

L Æ
M
þeim. Pað sem vantaði upp á var að virkja þessa
lögreglumenn. Skiptirinn sem bilaði var einn
þessara óvirku lögreglumanna, ef hann hefði verið
kominn í fullan gang hefði bilunin einskorðast við
Kópavog," segir Friðþjófur.
Eitt af því sem mörgum þótti undarlegt var að
tölvu- og símkerfið skyldi verða óvirkt á sama tíma.
Friðþjófur svarar því til að símkerfið hafi í sjálfu
sér ekki dottið út og að rnargir símar hafi verið
virkir. Hins vegar hafi stíflan í kerfinu sem áður er
lýst valdið því að menn náðu ekki sambandi.
„Við hér á deildinni ræddum ekki alls fyrir löngu
við starfsmenn á bráðadeildunum og komumst að
því að þar er símasambandið miklu mikilvægara
en tölvukerfið. í ljósi þess hefur verið ákveðið að
koma upp sérstöku innanhússímkerfi á spítalan-
um, svonefndum rauðum símurn sem verða 30-50
talsins, en þeir munu tengja saman lykildeildir og
vera beintengdir Neyðarlínunni. Peir verða óháðir
tölvu- og símkerfinu og geta því starfað þótt það
detti út. Það verður hins vegar hægt að tengja þá
við farsímana en spítalinn á um 800 slíka síma,
segir Friðþjófur.
Friðþjófur Bergmann
(til vinstri) og Ólafur
Aðalsteinsson stjórnendur
á upplýsingatœknisviði
Landspítala.
Þröstur
Haraldsson
Læknablaðið 2005/91 611