Læknablaðið - 15.09.2008, Blaðsíða 15

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKNIR
truflun á loftskiptum. Hins vegar var þess gætt
eftir fremsta megni að halda blóðþrýstingi mæðr-
anna innan eðlilegra marka og engin þeirra fékk
umtalsverða blæðingu í aðgerðinni. Einnig var
hlutþrýstingur súrefnis bláæðablóði í naflastreng
barnanna svipaður og hjá fóstri undir lok eðlilegr-
ar meðgöngu áður en fæðing hefst (28 mm Hg)
(10), auk þess sem mjólkursýra í blóði þeirra var
ekki hækkuð, sem hvort tveggja bendir til að loft-
skipti í fylgju hafi verið eðlileg undir lok fæðingar.
I ljósi þessa ályktum við að réttlætanlegt hafi verið
að nota valkeisarabömin sem viðmiðunarhóp í
rannsókninni.
Það kom nokkuð á óvart að þó svo að súrefn-
isinnihald bláæðablóðs barnanna í báðum hóp-
unum hafi verið sambærilegt var súrefnisinnihald
slagæðablóðs í naflastreng barnanna sem fæddust
með valkeisaraskurði umtalsvert minna en þeirra
sem fæddust með eðlilegri fæðingu. Ekki liggur
ljóst fyrir hvað veldur þessum mun, en tvær líf-
eðlisfræðilegar skýringar koma til greina sem
rétt er að minnast á. Sú fyrri er að hjartaútfall
barnanna sem fæddust með valkeisaraskurði hafi
verið minna en þeirra sem fæddust með eðlilegri
fæðingu og súrefnisupptaka í vefjum þeirra því
hlutfallslega meiri. Dýratilraunir sýna að þó svo
að mikil aukning verði á framleiðslu katekól-
amína í eðlilegri fæðingu verður ekki breyting á
hjartaútfalli hjá fóstrinu (15), en hins vegar hafa
engar rannsóknir verið gerðar til að kanna áhrif
mænudeyfingar á hjartaútfall fósturs. Því miður
var hjartaútfall fóstranna ekki mælt í þessari rann-
sókn og í ljósi þessara niðurstaðna væri áhugavert
að kanna hvort mænudeyfing hafi áhrif á hjartaút-
fall fósturs með frekari rannsóknum. Hin hugs-
anlega skýringin er að súrefnisþörf barnanna sem
fæddust með valkeisaraskurði hafi verið meiri en
þeirra sem fæddust með eðlilegri fæðingu og súr-
efnisupptaka í vefjum þeirra því meiri. Flestum
konunum sem fæddu með valkeisaraskurði var
gefið lyfið efedrín í þeim tilgangi að viðhalda
eðlilegum blóðþrýstingi, en lyfið er þekkt fyrir að
auka hjartsláttartíðni fósturs (16) og er talið geta
aukið súrefnisþörf þess (17), en þetta þyrfti einnig
að kanna betur með frekari rannsóknum.
Börnin sem fæddust eðlilega reyndust vera
með marktækt hærri þéttni blóðrauða en þau sem
fæddust með valkeisaraskurði. Aðrar rannsóknir
hafa sýnt fram á hið sama (18, 19). Ástæða þessa
er einkum talin vera sú að samdráttur legs og
hækkaður blóðþrýstingur sem verður hjá fóstrinu
í eðlilegri fæðingu veldur því að hluti af blóðvökv-
anum (serum) þrýstist út úr háræðunum, þannig
að blóðrúmmál minnkar og þéttni blóðrauða
hækkar (20). Þéttni blóðrauða getur haldið áfram
að hækka næstu klukkustundimar eftir fæð-
inguna, einkum ef töf verður á að lokað sé fyrir
æðar í naflastreng (20).
Blóðsýring barnanna sem fæddust með eðlilegri
fæðingu var marktækt meiri en þeirra sem fædd-
ust með valkeisaraskurði, sem skýrist fyrst og
fremst af hærri styrk mjókursýru í blóði bamanna
sem fæddust eðlilega, þar sem ekki var munur
á pCO, milli hópanna tveggja. Hins vegar var
fylgnin milli pC02 og pH heldur meiri en fylgnin
milli styrks mjókursýru og pH í báðum hópunum
sem bendir til þess að áhrif pCO, til lækkunar á
pH sé ekki minna en styrkur mjókursým í blóði
bamanna.
Meðgöngulengd barnanna sem fæddust eðli-
lega var marktækt lengri en barnanna í viðmið-
unarhópnum. Ástæða þess er fyrst og fremst sú
að valkeisaraskurður er yfirleitt gerður áður en
fullri 40 vikna meðgöngu er náð. Þekkt er að pH
lækkar og styrkur mjólkursýra hækkar með vax-
andi meðgöngulengd (21, 22). Því var í þessari
rannsókn leiðrétt fyrir þeim mun sem er á með-
göngulengd milli hópanna í tölfræðiútreikningi
með fjölþáttagreiningu. Einnig er vert að hafa í
huga að tíminn sern líður á milli þess að barnið
fæðist og að klemma er sett á naflastrenginn hefur
áhrif á sýrustig og blóðgös í naflastrengsblóði (23).
Þó svo að ekki hafi verið staðlað hvenær það var
gert í þessari rannsókn eru áhrif þessi ekki það
mikil að ætla megi að það hafi haft marktæk áhrif
á niðurstöður rannsóknarinnar.
Við mat á alvarleika fósturköfnunar hefur
löngum verið stuðst við mælingar á pH, umfram-
basa og styrk mjókursýru í naflastrengsblóði (5).
Marktækur munur var á þessum þáttum í slag-
æðablóði annars vegar og bláæðablóði hins vegar
í báðum hópunum. Við það að fara í gegnum
fylgjuna hækkar pH blóðsins, umframbasi eykst
og styrkur mjólkursýru í blóði lækkar. Undirstrika
niðurstöður rannsóknarinnar mikilvægi þess að
meta merki um súrefnisþurrð í slagæðablóði
frekar en bláæðablóði, þar sem slagæðablóð end-
urspeglar betur ástand fóstursins.
Rannsókn okkar bendir ákveðið til þess að í
eðlilegri fæðingu verði skerðing á flutningi súr-
efnis til fósturs, sem veldur blóðsýringu og örvar
blóðmyndandi vefi til aukinnar framleiðslu á
rauðum blóðkornum. Jafnframt eykst þéttni blóð-
rauða í blóði. Rannsóknin veitir því innsýn í líf-
eðlisfræði súrefnisflutnings til fósturs við eðlilega
fæðingu. Jafnframt kom í ljós að valkeisaraskurð-
ur virðist hafa í för með sér umtalsverða lækkun á
súrefnismagni í naflaslagæðablóði og er ástæða til
að rannsaka orsakir þess enn frekar.
LÆKNAblaðið 2008/94 587