Læknablaðið - 15.04.2009, Blaðsíða 14

FRÆÐIGREINA
RANNSÓKNIR
R
Ár (1967-2007)
IVIynd 4. Þróun í hlutfalli 45-64 ára íslendinga sem hreyfa sig reglulega ífríslundum á
tímabilinu 1967-2007 með 95% öryggismörkum.
Ár (1967-2007)
Mynd 5. Þróun í algengi
sykursýki aftegund 2 (þekkt
og nýgreind) hjá 45-64 ára
fólki á íslandi 1967-2007
með 95% öryggismörkum.
Leitni sýnd með bláum og
rauðum línum.
skilgreiningu Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar.
Offita er skilgreind sem líkamsþyngdarstuðull yfir
30 og þróun í algengi offitu sést á mynd 3.
Til að varpa frekara ljósi á þróun ofþyngdar
var hreyfing fólks í frítíma metin. Hreyfing fólks
í frítíma hefur aukist stöðugt síðastliðin 40 ár.
Árið 1967 sagðist innan við 10% fólks hreyfa sig í
frítímum en rúm 40% árið 2007, mynd 4.
Á mynd 5 sést hvernig aldursstaðlað algengi
sykursýki af tegund tvö hefur aukist frá 1967 til
2007. Algengið var tæp 1,7% hjá konum en 3,3%
hjá körlum 1967 en hefur svo aukist jafnt og þétt.
Algengið árið 2007 var um 6,3% hjá körlum og
tæp 3,0% hjá konum 45-64 ára að aldri. Algengið
hefur tvöfaldast hjá körlum og aukist um rúma tvo
þriðju hjá konum á tímabilinu.
Sé algengið skoðað hjá 25-84 ára 2004-2007
fást svipaðar algengistölur, 5,6% hjá körlum en
3,0% hjá konum. Mannfjöldi á íslandi samkvæmt
Hagstofu íslands árið 2006 var 96.730 karlar á
aldrinum 25-84 ára og 93.690 konur á sama aldri.
Samkvæmt því voru um 5400 karlar (6%) og 2800
konur (3%) eða um 4% þjóðarinnar með sykursýki
af gerð 2. Algengi 2004-2007 eftir aldri hjá 25-84
ára sést á mynd 6.
Til að varpa frekara ljósi á sykursýkisvandann
var kannað hversu hátt hlutfall þeirra sem
greindust með sykursýki vissi um sjúkdóminn
fyrir komu í Afkomendarannsóknina 2006-
2007. Hlutfall þeirra sem segjast vera með
sykursýki samkvæmt spurningalista og/eða eru á
lyfjameðferð er 73% á árunum 2006-2007. Hlutfall
óþekktrar sykursýki og þekktrar (það er hjá þeim
sem mælast með fastandi blóðsykur yfir 7,0 mmól
og teljast því sykursjúkir) eru tveir með þekkta
sykursýki á móti einum með óþekkta.
Á mynd 7 sést algengi offitu á aldrinum 25-84
ára 2004-2007. Þá voru 23% karla og 21% kvenna
með offitu á íslandi. Það þýðir að miðað við sama
mannfjölda og hér að ofan árið 2006 voru 22.000
karlar og 20.000 konur með offitu á íslandi.
í töflu II sést meðallíkamsþyngdarstuðull
á Islandi og í Gautaborg í Svíþjóð á nokkrum
aldursskeiðum og tímabilum frá 1985 til 2002.
Islendingar eru með hærri líkamsþyngdarstuðul
en Svíar á nær öllum aldurskeiðum á tímabilinu
og tilhneiging til aukins líkamsþyngdarstuðuls
greinilegri.
Umræður
Tíðni hjarta- og æðasjúkdóma hefur verið á
undanhaldi á íslandi allt frá áttunda áratug
síðustu aldar. Sama má segja um flesta veigamestu
áhættuþætti hjarta- og æðasjúkdóma, svo sem
reykingar, kólesteról og blóðþrýsting. Á móti
kemur að ofþyngd og sykursýki fer vaxandi.
í byrjun árs 2006 hóf Hjartavemd könnun á
áhættuþáttum íslendinga í nýju þýði. Þýðið er
tilviljunarkennt úrtak úr þjóðskrá, bæði karlar
og konur búsett á höfuðborgarsvæðinu og
fædd á árunum 1936-1975. Hjartavernd birtir
nú tölur annars vegar um stöðu sykursýki og
líkamsþyngdar hjá fslendingum í dag og hins
vegar um þróun þessara þátta hjá fólki á aldrinum
45-64 ára síðastliðin 40 ár.
Þróun í sykursýki og offitu/ ofþyngd er svipuð
hér á landi og annars staðar, það er stöðug aukning
síðastliðin 40 ár. Hjartavernd hefur nýlega gert
grein fyrir þróun sykursýki hjá ísiendingum frá
1967 til 2002 í grein Jóhannesar Bergsveinssonar í
Læknablaðinu. Nú má sjá á tölum frá 2006 og 2007
að þróunin hefur orðið síst hægari.
Ofþyngd og offita er nú að minnsta kosti jafn
algeng hér á landi og í nágrannalöndunum.18
Séu líkamsþyngdarstuðlarnir í Gautaborg og
262 LÆKNAblaöið 2009/95